1 tydzień temu
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z 31.5.2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 (Dz.Urz. UE.L. z 2023 r. Nr 150, s. 206) od 30.12.2024 r. w odniesieniu do niektórych podmiotów (dużych przedsiębiorstw) miały wejść w życie obowiązki zmierzające do zapobiegania wylesianiu i degradacji lasów na całym świecie, a tym samym przyczynienia się do ograniczenia globalnego wylesiania oraz zmniejszenia wkładu Unii w emisje gazów cieplarnianych i globalną utratę różnorodności biologicznej. Dziś wiemy już, iż Komisja Europejska planuje na przesunięcie tych planów w czasie. Prawdopodobnie pierwsze obowiązki (względem dużych przedsiębiorców) wejdą w życie dopiero 30.12.2025 r. a względem pozostałych przedsiębiorców dopiero 30.6.2026 r. Niezależnie od tego, czy przesunięcie dojdzie do skutku, warto już dziś zapoznać się z ogólnymi założeniami EUDR.
EUDR – jakich towarów dotyczy?
Możemy tu wskazać dwa zasadnicze pojęcia. Po pierwsze – odnośne towary, a więc bydło, kakao, kawę, palmę olejową, soję, kauczuk i drewno. Po drugie – odnośnie produkty, a więc towary, które zawierają odnośne towary, były nimi karmione lub zostały wytworzone przy ich użyciu. Tu prawodawca unijny szczegółowo określa listę takich produktów w załączniku do rozporządzenia. Ramy objętościowe niniejszego opracowania są zbyt ograniczone, by wyczerpująco je wymienić. Wskażmy więc tylko, iż odnośnymi produktami są m.in.:
- dla bydła – mięso, podroby, skóry i skórki;
- dla kakao – ziarna, masło kakaowe, proszek kakaowy i czekolada;
- dla kawy – łupiny, łuski i substytuty;
- dla palmy olejowej – orzechy palmowe, olej i kwasy;
- dla kauczuku – płyty, taśmy, opony, dętki, żywice;
- dla soi – nasiona, mąki i makuchy;
- dla drewna – drewno opałowe, węgiel drzewny, płyty, sklejki ale i książki, czasopisma i inne materiały drukowane.
EUDR – kogo dotyczy?
Nowe przepisy dotyczyć będą wprowadzania do obrotu i udostępniania na rynku unijnym, a także wywozu z Unii odnośnych produktów. Odnośne towary i odnośne produkty nie będą mogły być wprowadzane do obrotu ani udostępniane na rynku ani z niego wywożone, o ile nie spełnią wymaganych warunków.
Wprowadzenie do obrotu oznacza udostępnienie odnośnego towaru lub odnośnego produktu na rynku unijnym po raz pierwszy. Z kolei udostępnianie na rynku to każde odpłatne lub nieodpłatne dostarczanie odnośnego produktu do celów dystrybucji, konsumpcji lub używania na rynku unijnym, w ramach działalności handlowej (a więc do celów przetwarzania, dystrybucji wśród konsumentów komercyjnych lub niekomercyjnych, lub do wykorzystania w działalności samego podmiotu lub podmiotu handlowego).
EUDR – ogólne warunki do spełnienia
Mamy tu swoistą triadę warunków do spełnienia przez podmiot wprowadzający towary do obrotu, udostępniający go lub wywożący. Zgodnie z założeniami, odnośne towary i odnośne produkty będą mogły być wprowadzane do obrotu, udostępniane na rynku ani z niego wywożone tylko i wyłącznie, o ile nie powodują wylesiania, zostały wyprodukowane zgodnie z adekwatnymi przepisami kraju produkcji oraz przedłożono w ich sprawie oświadczenie o należytej staranności.
Każde z tych pojęć zostało wyjaśnione. I tak:
- wylesianie to przekształcanie lasu do celów użytkowania rolniczego, bez względu na to, czy dzieje się to na skutek działań człowieka, czy nie;
- właściwe przepisy kraju produkcji to mające zastosowanie w kraju produkcji przepisy dotyczące statusu prawnego obszaru produkcji pod względem praw do użytkowania gruntów, ochrony środowiska, przepisów związanych z leśnictwem, praw osób trzecich, praw pracowniczych, praw człowieka, zasady dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody, jak np. tej określonej w Deklaracji ONZ o prawach ludności rdzennej, a wreszcie regulacji podatkowych, antykorupcyjnych, handlowych i celnych;
- należyta staranność – wymaga od danego podmiotu gromadzenia informacji, danych i dokumentów koniecznych do spełnienia wymagań informacyjnych, podejmowania środków oceny ryzyka i zmniejszających ryzyko (to temat sam w sobie, zasługujący na odrębne opracowanie). Co jednak kluczowe, dany podmiot nie wprowadzi odnośnych produktów do obrotu ani ich nie wywiezie, o ile nie złoży wcześniej oświadczenia o należytej staranności. Udostępniając adekwatnym organom oświadczenie o należytej staranności, dany zobowiązany podmiot przyjmuje odpowiedzialność za zgodność odnośnego produktu z wymogami.
Naruszenie ww. warunków może skutkować dotkliwymi karami (np. grzywną do 4% obrotu, konfiskatę dochodów albo odnośnych produktów).
Komentarz
Organy unijne wskazują, iż wielce prawdopodobne na dziś odroczenie obowiązków wynikających z EUDR pozwoli krajom trzecim, państwom członkowskim ale i przedsiębiorcom w pełni przygotować się do obowiązków w zakresie przestrzegania należytej staranności. Grono przedsiębiorców jest naprawdę szerokie. EUDR dotyczyć może bowiem nie tylko np. importerów kawy czy eksporterów np. słodyczy. Ale także różnego rodzaju producentów (np. czekolady z kakao zaimportowanego spoza UE, opon czy wyrobów z drewna), a wreszcie także sprzedawców detalicznych produktów wytworzonych lub zawierających odnośne towary, względnie nimi karmionych. Można więc przyjąć, iż praktycznie każdy podmiot uczestniczący w obrocie odnośnymi produktami powinien co najmniej mieć świadomość EUDR.
