8 miesięcy temu
01 lipca 2023 r. weszła w życie Ustawa o Funduszu Ochrony Rolnictwa (dalej jako Fundusz lub FOR), która ma za zadanie przyczynić się do większej ochrony rolników. Utworzony został Fundusz, tj. wyodrębniony rachunek bankowy, administrowany przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Środki finansowe Funduszu nie są przy tym środkami publicznymi. Ze środków Funduszu będą przyznawane i wypłacane rekompensaty dla producentów rolnych, którzy nie otrzymali zapłaty za produkty rolne zbyte podmiotowi skupującemu, który stał się niewypłacalny. Powyższe umożliwi utrzymanie płynności finansowej rolników, w sytuacji znaczącego spadku ich przychodów.
Dochody Funduszu stanowią:
- wpłaty na Fundusz dokonywane przez podmioty skupujące,
- odsetki od środków lokowanych w formie depozytu,
- środki finansowe odzyskane przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w wyniku prowadzonych postępowań upadłościowych od podmiotów skupujących, które stały się niewypłacalne, na rzecz Funduszu z tytułu roszczeń po wypłacie producentom rolnym rekompensat.
Produkty rolne
Wpłaty na Fundusz naliczane będą od 01 stycznia 2024 r. – w wysokości 0,125% wartości produktów rolnych (bez podatku od towarów i usług). Produkty rolne określone zostały w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wskazane zostały w nim m.in.:
- mięso i podroby jadalne, przetwory z mięsa;
- ryby;
- zwierzęta żywe;
- produkty mleczarskie, jaja ptasie, miód naturalny;
- warzywa, żywe drzewa i inne rośliny;
- kawa, herbata i przyprawy;
- zboża;
- owoce i orzechy jadalne, ziarna kakaowe;
- nasiona i owoce oleiste, ziarna, słoma, pasza;
- margaryna;
- cukier trzcinowy, buraczany, melasa;
- wino ze świeżych winogron, alkohol etylowy, ocet;
- tytoń nieprzetworzony;
- korek, len, konopie naturalne.
Kto jest zobowiązany do wpłaty na FOR?
Wpłaty dotyczą produktów nabytych bezpośrednio od producentów rolnych i wpłacane są na Fundusz przez podmioty prowadzące skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych. Do wpłat na Fundusz obowiązane są podmioty skupujące, będące podatnikami podatku od towarów i usług, zaś wartość produktów jest ustalana na podstawie faktur VAT i faktur VAT RR uwzględnianych w deklaracjach podatkowych.
Konstrukcja Ustawy o FOR generuje szereg wątpliwości, które podmioty należy uznać za zobowiązane do zapłaty na FOR. Co więcej, brak jest jednoznacznej odpowiedzi, czy obowiązek dokonywania wpłat na FOR dotyczy każdego nabycia produktu rolnego od producenta rolnego, czy też wyłącznie pierwszego. Z kierowanych do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa pytań i udzielonych przez ten organ odpowiedzi, można wnioskować, iż wpłaty miały z założenia być dokonywane jednorazowo. Brak jest jednak konkretnej, jednoznacznej odpowiedzi w tym zakresie.
Definicje ustawowe
1. Jako „producenta rolnego” rozumie się osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, będącą rolnikiem.
2. „Rolnik” oznacza osobę fizyczną lub prawną, bądź grupę osób fizycznych lub prawnych, których gospodarstwo jest położone na obszarze objętym zakresem terytorialnym stosowania Traktatów (art. 52 TUE w związku z art. 349 i 355 TFUE) oraz które prowadzą działalność rolniczą określoną przez państwa członkowskie.
3. „Działalność rolnicza” natomiast, to taka, która umożliwia przyczynianie się do dostarczania dóbr prywatnych i publicznych poprzez co najmniej jedno z poniższych działań:
- wytwarzanie produktów rolnych – obejmujące działania takie jak chów zwierząt lub uprawa, w tym w drodze użytkowania torfowisk – przy czym produkty rolne oznaczają produkty wymienione w załączniku I do TFUE, z wyjątkiem produktów rybołówstwa – a także bawełnę i zagajniki o krótkiej rotacji;
- utrzymywanie użytków rolnych w stanie, za pomocą którego nadają się one do wypasu lub uprawy, bez konieczności podejmowania działań przygotowawczych wykraczających poza użycie zwykłych metod rolniczych i zwykłego sprzętu rolniczego.
Obowiązki podmiotów dokonujących wpłat
Wpłaty na FOR należy naliczać i dokonywać bez wezwania – za okresy kwartalne w terminie do ostatniego dnia roboczego miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału. o ile wysokość kwoty należnej za dany kwartał nie przekracza dwudziestokrotności wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tę należność zalicza się na poczet wpłat na Fundusz za kolejny kwartał, w którym wysokość kwoty należnej przekroczyła dwudziestokrotność wysokości kosztów tego upomnienia.
Podmioty obowiązane do wpłat na FOR mają obowiązek składać dyrektorowi oddziału terenowego Krajowego Ośrodka adekwatnemu ze względu na siedzibę, kwartalne deklaracje o wysokości naliczonych wpłat na Fundusz (na udostępnionym na stronie Krajowego Ośrodka formularzu) zawierające:
- nazwę, siedzibę i adres podmiotu,
- określenie rodzaju, ilości i wartości nabytych produktów rolnych stanowiących podstawę naliczenia wpłaty na Fundusz,
- kwotę należną z tytułu wpłaty na Fundusz za dany kwartał,
- pouczenie, iż w przypadku niewpłacenia w terminie kwoty naliczonej lub wpłacenia tej kwoty w niepełnej wysokości ta deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – w terminie do 26. dnia miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału.
Składana deklaracja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa.
Uzyskanie rekompensaty
Wniosek składa się na formularzu opracowanym przez Krajowy Ośrodek i udostępnionym na jego stronie internetowej, w terminie od dnia 1 lutego do dnia 31 marca:
1) roku następującego po roku, w którym podmiot skupujący stał się niewypłacalny, lub
2) drugiego roku następującego po roku, w którym podmiot skupujący stał się niewypłacalny.
Zatem w przypadku, gdy podmiot skupujący stanie się niewypłacalny w danym roku, rekompensata dla producenta rolnego związana z brakiem zapłaty przez ten podmiot za dostarczone produkty, będzie mogła zostać przyznana najwcześniej w następnym roku.
Wysokość rekompensaty ustalana jest jako iloczyn określonej procentowej stawki i kwoty wierzytelności netto za zbyte produkty rolne, za które producent rolny nie otrzymał zapłaty od podmiotu skupującego, który stał się niewypłacalny. Stawka rekompensaty obowiązująca w danym roku, będzie określana każdorazowo w rozporządzeniu wydawanym corocznie – do dnia 31 maja.
Rekompensata jest przyznawana na wniosek producenta rolnego, w drodze decyzji administracyjnej, przez dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka adekwatnego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę tego producenta rolnego, w terminie do dnia 30 czerwca danego roku. Przed przyznaniem rekompensaty, KOWR wystąpi do podmiotu skupującego o potwierdzenie braku zapłaty za produkty rolne.
Wzór oświadczenia
TUTAJ znajdziecie Państwo wzór oświadczenia o statusie producenta rolnego do pobrania i wykorzystania – w formacie PDF.
Autorzy:
Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner
Karolina Kochańska – Adwokat
