3 tygodni temu
Kodeks cywilny o okresie przedawnienia roszczeń
Źródłem regulacji dotyczących okresu przedawnienia jest kodeks cywilny. Zgodnie z ogólną zasadą przedawnieniu mogą ulec wyłącznie roszczenia o charakterze majątkowym. Zgodnie z regulacjami kodeksu cywilnego, co do zasady, okres przedawnienia roszczeń majątkowych to 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz, raty leasingowe) i związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata, chociaż kodeks cywilny przewiduje też sytuacje, kiedy okres przedawnienia będzie odmienny (np. roszczenia z umowy o dzieło – 2 lata, roszczenie z tytułu zachowku – 5 lat).
Przepisy kodeksu pracy regulujące okres przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy
Nieco inaczej kwestie przedawnienia reguluje kodeks pracy w stosunku do roszczeń wynikających ze stosunku pracy. Celem przedawnienia jest ograniczenie możliwości dochodzenia roszczeń po dłuższym czasie, po ustaniu stosunku pracy. Upływ okresu przedawnienia powoduje, iż roszczenie wprawdzie nie wygasa, ale nie będzie możliwie lub będzie utrudnione jego dochodzenie. Podkreślić należy, iż przepisy to dotyczą wyłącznie pracowników – nie mają zastosowania do osób świadczących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.
W odróżnieniu od roszczeń wysuwanych na gruncie prawa cywilnego, w przypadku roszczeń pracowniczych nie są one ograniczone wyłącznie do kwestii majątkowych (pieniężnych). W praktyce jednak większość z nich dotyczy szeroko pojętemu wynagrodzeniu za pracę.
Kiedy przedawniają się roszczenia ze stosunku pracy?
Zgodnie z art. 291 §1 k.p. roszczenia takie przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, którą wyrządził pracownik nie wykonując pracy wynikającej z jego obowiązków pracowniczych lub nie przykładając się należycie do jej wykonania ulegają przedawnianiu po upływie roku od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o wyrządzeniu tej szkody, nie później jednak niż po upływie 3 lat od jej wyrządzenia.
Nieco inaczej traktowane są sytuacje, kiedy wyrządzenie szkody przez pracownika było skutkiem działania umyślnego czynem zabronionym. Tu okres przedawnienia wynosi 3 lata od powzięcia wiadomości o zdarzeniu wywołującym szkodę, nie dłużej niż 10 lat od dnia tego zdarzenia. o ile w grę wchodziłoby przestępstwo (zbrodnia lub występek) okres przedawnienia wydłuża się do 20 lat od dnia wyrządzenia szkody, niezależnie od terminu powzięcia wiadomości o szkodzie.
Terminy dotyczące okresów przedawnienia są terminami bezwzględnie obowiązującymi, co oznacza, iż nie ma możliwości ich wydłużania lub skracania.
Kiedy okres przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy rozpoczyna swój bieg?
Okres przedawnienia rozpoczyna swój bieg w dniu, w którym dane świadczenie stało się wymagalne, tj. powstał obowiązek jego spełnienia. W przypadku wynagrodzenia będzie to ustalony przez pracodawcę termin jego wypłaty. W odniesieniu do urlopu terminem wymagalności byłby dzień, kiedy ostatecznie urlop powinien zostać pracownikowi udzielony (ostatni dzień roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje lub o ile termin jego wykorzystania został przeniesiony na rok następny – koniec 3 kwartału, tj. – 30 września następnego roku). Dla wielu roszczeń dniem wymagalności jest dzień ustania stosunku pracy. Będzie to dotyczyło np. wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, odszkodowania z tytułu skróconego kresu wypowiedzenia czy odpraw (emerytalne, rentowa, należna z tytułu rozwiązania umowy z przyczyn niedotyczących pracownika).
Kiedy dochodzi do zawieszenia lub przerwania biegu okresu przedawnienia?
Podczas biegu okresu przedawnienia mogą zaistnieć okoliczności, które spowodują jego zawieszenie lub przerwanie. Jedną z takich okoliczności jest wystąpienie siły wyższej, o ile uniemożliwiło dochodzenie przez uprawnionego roszczeń przez adekwatnym organem. Przepisy nie podają definicji siły wyższej, należy zatem zastosować powszechną interpretację, tj. wydarzenie nadzwyczajne, o charakterze zewnętrznym, któremu nie dało się zapobiec, takie jak np. klęski żywiołowe, katastrofy, wojna.
Zawieszenie terminu przedawnienia spowoduje jego wydłużenie. Uprawniony będzie miał więcej czasu w dochodzenie roszczeń. Inaczej będzie w przypadku przerwania okresu przedawnienia. Wtedy czas, który już upłynął uważa się za niebyły i bieg przedawnienia rozpoczyna się od nowa.
Do przerwania okresu przedawnienia dojdzie, o ile zostanie podjęta jakakolwiek czynność przed adekwatnym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia albo ustalenia lub zabezpieczenia roszczenia lub o ile roszczenie zostanie uznane. Przedawnianie nie będzie jednak przerwane (nie będzie biegło od początku) do momentu, aż postępowanie w sprawie dochodzenia, ustalenia zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia się nie zakończy.
