Implementacja dyrektywy SUP w Polsce w praktyce. Przegląd interpretacji indywidualnych wydawanych przez marszałków województw

Nowelizacja ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (potocznie „ustawa o opłacie produktowej”) dokonana w 2023 r. poskutkowała wejściem w życie od 1 stycznia 2024 r. istotnych zmian, które miały na celu implementację wytycznych unijnej dyrektywy Single-Use Plastic (SUP), dotyczących wykorzystywania przez przedsiębiorców produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Nowe przepisy budzą wiele kontrowersji i powodują trudności interpretacyjne, co w dużej mierze wynika z ich lakoniczności. Przedsiębiorcy coraz częściej zwracają się do Marszałków Województw o wydanie interpretacji indywidualnych, które mają zabezpieczyć dalsze decyzje biznesowe i sposób działania firm. Poniżej prezentujemy kilka ich przykładów.

Marszałek Województwa Mazowieckiego w decyzji z 21.12.2023 r. w sprawie pojemników na żywność składających się z misek wykonanych w 100% z pulpy trzciny cukrowej z dołączoną pokrywką z tworzywa sztucznego, stwierdził, iż tych opakowań nie dotyczy obowiązek pobrania opłaty od opakowań jednorazowych wykonanych z tworzyw sztucznych. Organ wskazał, iż opłatę pobiera się od pojemnika wykonanego z tworzywa sztucznego, a w tym przypadku pojemnik, w którym umieszcza się żywność, jest wykonany w 100% z materiałów pochodzenia naturalnego. Sama pokrywka pojemnika wykonana z tworzywa sztucznego nie jest w ocenie organu pojemnikiem, a więc nie podlega obowiązkowi pobierania od niej opłaty opakowaniowej. Tym samym całość opakowania, tj. pudełko z materiałów pochodzenia naturalnego wraz z pokrywką z tworzywa sztucznego, nie stanowi opakowania jednorazowego z tworzywa sztucznego w rozumieniu ustawy o opłacie produktowej, od którego należałoby pobierać opłaty.

Marszałkowie pochylali się też nad znaczeniem dla ustawy wielkości pojemnika, a zarazem ilości porcji żywności, którą można do niego zapakować. Przykładowo dotyczy to opakowań na ciastka oraz wypieki, które mogą być spożywane bezpośrednio z opakowania, a w opakowaniu mieści się więcej niż jedna porcja. Marszałek Województwa Wielkopolskiego w decyzji z 12 stycznia 2024 r. wskazuje, iż kryterium wielkości pojemnika oraz ilości porcji żywności, którą można w nim umieścić, jest nieistotne. Pojemniki jednorazowe z tworzyw sztucznych przeznaczone do pakowania żywności, w których można zapakować kilka porcji żywności, podlegają opłacie konsumenckiej zgodnie z przepisami ustawy o opłacie produktowej.

Odmiennie sytuacja wygląda w przypadku pojemników na owsianki, granole, musli, orzechy, owoce liofilizowane, pasty i kremy orzechowe. W ocenie ww. Organu żaden z tych produktów nie podlegaj opłacie konsumenckiej, co wynikać ma z art. 12 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904. Przepis ten wskazuje, iż pojemnikami na żywność, których nie należy uznawać za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych do celów niniejszej dyrektywy, są:

• pojemniki na żywność zawierające żywność suszoną lub zimną żywność wymagającą dalszej obróbki,
• pojemniki zawierające więcej niż jedną porcję żywności lub
• pojemniki zawierające jedną porcję żywności sprzedawane w ilości większej niż jedna sztuka.

Dużo wątpliwości wśród przedsiębiorców budzi również status użytkownika końcowego, zobowiązanego do uiszczenia opłaty, zwłaszcza o ile nabycie produktów dokonywane jest na potrzeby wewnętrzne. W decyzji z dnia 19 października 2023 r. Marszałek Województwa Mazowieckiego dokonał interpretacji różnych stanów faktycznych dotyczących oferowania napojów i posiłków w pociągach. Zdaniem Marszałka, gdy przedsiębiorca prowadzi usługę gastronomiczną na rzecz przewoźnika kolejowego, w ramach której oferuje napoje i posiłki w plastikowych opakowaniach, które wydawane są pasażerom w ramach zakupionego biletu podróżnego, tj. bez dodatkowych opłat, to wówczas użytkownikiem końcowym jest przewoźnik, który nabywa te produkty na własne potrzeby (na potrzeby wydania napojów i posiłków przysługujących jego klientom). Z kolei w sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzi komercyjną usługę gastronomiczną oraz sprzedaż mobilną produktów spożywczych w pociągach, a napoje i posiłki są sprzedawane pasażerom za dodatkową opłatą (poza ceną biletu), to użytkownikiem końcowym jest pasażer, który nabywa napoje i posiłki w plastikowych opakowaniach, i to od niego należy pobrać opłatę produktową.