Informacje na etykietach środków spożywczych

Stan faktyczny

Spółka L. produkuje minisalami drobiowe, które zamiast tłuszczu zwierzęcego zawiera tłuszcz palmowy i olej rzepakowy. Jest ono wprowadzane do obrotu w handlu detalicznym jako opakowany środek spożywczy „BiFi The Original”. Na gruncie prawa niemieckiego B. jest słowno-graficznym znakiem towarowym, zaś na gruncie prawa Unii – graficznym znakiem towarowym.

Niemiecki organ zakazał L. wprowadzania do obrotu „BiFi The Original” bez wskazania ww. składników zastępczych w bezpośrednim sąsiedztwie nazwy handlowej widniejącej na przedniej stronie opakowania, z wykorzystaniem rozmiaru czcionki o wysokości x wynoszącej co najmniej 75% wysokości x tej nazwy i nie mniejszego niż minimalny rozmiar czcionki wymagany w art. 13 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z 25.10.2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1924/2006 i (WE) Nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) Nr 608/2004 (Dz.Urz. UE L z 2011 r. Nr 304, s. 18).

L. wniosła do sądu skargę o stwierdzenie nieważności tej decyzji. Podniosła, iż z uwagi na to, iż wyrażenie „nazwa produktu” jest synonimem wyrażenia „nazwa środka spożywczego”, w pełni spełniła ona wymogi dotyczące etykietowania, określone w art. 17 ust. 5 w związku z pkt. 4 części A załącznika VI do rozporządzenia 1169/2011/UE, ponieważ na tylnej stronie opakowania przedmiotowego środka spożywczego widnieje informacja „minisalami drobiowe z tłuszczem palmowym i olejem rzepakowym”.

Stanowisko TSUE

Na mocy pkt. 4 części A załącznika VI do rozporządzenia 1169/2011/UE, o ile komponent lub składnik, którego normalnego stosowania lub naturalnej obecności w środku spożywczym oczekują konsumenci, został zastąpiony innym komponentem lub składnikiem, etykietowanie powinno zawierać – oprócz wykazu składników – jasne wskazanie, iż ten komponent lub składnik został użyty w ramach częściowego lub całkowitego zastąpienia. Wskazanie powinno znajdować się bezpośrednio w pobliżu „nazwy produktu” (lit. a), z wykorzystaniem rozmiaru czcionki o wysokości litery „x”, wynoszącej co najmniej 75% wysokości liter składających się na „nazwę produktu” (lit. b).

Trybunał wskazał, iż wyrażenie „nazwa produktu”, które zostało użyte wyłącznie w pkt. 4 lit. a) i b) części A załącznika VI do rozporządzenia 1169/2011/UE, nie zostało w tym rozporządzeniu zdefiniowane. W niektórych wersjach językowych, takich jak wersje w języku niemieckim („Produktname”) lub francuskim („nom du produit”), wyrażenie to różni się od wyrażenia zawartego w art. 17 rozporządzenia 1169/2011/UE, czyli – odpowiednio – „Bezeichnung des Lebensmittels” i „dénomination de la denrée alimentaire”, bardziej niż w innych wersjach językowych, takich jak wersje w językach angielskim („name of the product” i „name of the food”) i polskim („nazwa produktu” i „nazwa środka spożywczego”). W ocenie TSUE choćby przy założeniu, iż wersje w języku niemieckim i francuskim ze względu na użycie mniej zbliżonych sformułowań pozwalają interpretować oba przedmiotowe wyrażenia w ten sposób, iż nie mają one tego samego znaczenia, taka wykładnia nie została potwierdzona przez inne wersje językowe. Zgodnie zaś z jednolitym stanowiskiem TSUE wyrażenia użyte w jednej z wersji językowych unijnego przepisu nie można traktować jako jedynej podstawy jego wykładni lub przyznawać mu w tym zakresie pierwszeństwa względem innych wersji językowych (wyrok TSUE z 25.2.2021 r., Bartosch Airport Supply Services, C-772/19, pkt 26, Legalis).

Trybunał stwierdził, iż definicja „środka spożywczego” jako oznaczającego „jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać”, zawarta w art. 2 rozporządzenia Nr 178/2002, do którego odsyła art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 1169/2011/UE, wystarczy, aby wywieść z niej, iż różnica między wyrażeniem „nazwa środka spożywczego”, zawartym w art. 17 ust. 1 rozporządzenia 1169/2011/UE, a wyrażeniem „nazwa produktu”, zawartym w pkt. 4 części A załącznika VI do tego rozporządzenia, ma charakter czysto terminologiczny. W świetle tej definicji „środka spożywczego”, „nazwa produktu”, do której odnosi się pkt. 4 części A załącznika VI, może bowiem oznaczać jedynie „nazwę środka spożywczego”.

Trybunał wskazał, iż za przyjęciem powyższej wykładni przemawia również kontekst, w jaki wpisuje się pkt 4 części A załącznika VI do rozporządzenia 1169/2011/UE. Załącznik ten jest zatytułowany „Nazwa środka spożywczego i konkretne towarzyszące mu dane szczegółowe”, a jego część A nosi tytuł „Obowiązkowe dane szczegółowe towarzyszące nazwie środka spożywczego”. Obejmują one przepisy szczególne dotyczące etykietowania w tej dziedzinie. Ponadto art. 17 ust. 5 rozporządzenia 1169/2011/UE, zatytułowany „Nazwa środka spożywczego”, stanowi, iż „przepisy szczegółowe dotyczące nazwy środka spożywczego i danych szczegółowych, które mu towarzyszą, są określone w załączniku VI. Trybunał stwierdził, iż termin „mu” odnosi się zaś w sposób oczywisty do nazwy środka spożywczego, ponieważ nic nie wskazuje na to, iż te przepisy mogą obejmować również inne pojęcia wymienione w ust. 4 tego artykułu, a mianowicie „nazwę chronioną w ramach własności intelektualnej”, „nazwę marki” lub „nazwę wymyśloną”.

Co do celów realizowanych przez rozporządzenie 1169/2011/UE, TSUE stwierdził, iż ma ono w szczególności na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów w zakresie informacji na temat żywności, przy uwzględnieniu istniejących między nimi różnic percepcji, poprzez zapewnienie im podstaw do dokonywania w pełni świadomych wyborów (wyrok TSUE z 24.3.2022 r., Upfield Hungary, C-533/20, pkt 45, Legalis). Zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 1169/2011/UE „nazwa środka spożywczego” należy do danych szczegółowych, które powinny obowiązkowo znaleźć się na etykiecie środków spożywczych.

Zdaniem TSUE wbrew temu, co utrzymuje kraj związkowy Bawarii, cel polegający na ochronie konsumenta, leżący u podstaw zakazu wprowadzania konsumenta w błąd, przewidziany w pkt. 4 części A załącznika VI do rozporządzenia 1169/2011/UE, może zostać osiągnięty bez potrzeby zwracania szczególnej uwagi temu konsumentowi na różnicę między rzeczywistym składem środka spożywczego a składem, jakiego powinien on co do zasady oczekiwać, dzięki danych szczegółowych umieszczonych w głównym polu widzenia na opakowaniu tego środka spożywczego, który znajduje się zwykle na przedniej stronie tego opakowania. adekwatnie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument, gdy jego decyzja o kupnie jest uzależniona między innymi od składu przedmiotowego środka spożywczego, zapozna się bowiem najpierw z wykazem składników tego środka, którego podanie jest obowiązkowe na mocy art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 1169/2011/UE (wyrok TSUE z 4.6.2015 r., Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände, C-195/14, pkt 37, Legalis).

Reasumując, TSUE orzekł, iż przepisy art. 17 ust. 1, 4 i 5 w związku z przepisami pkt. 4 części A załącznika VI do rozporządzenia 1169/2011/UE należy interpretować w ten sposób, iż wyrażenie „nazwa produktu”, zawarte w pkt. 4 części A załącznika VI, nie ma znaczenia autonomicznego, odmiennego od znaczenia wyrażenia „nazwa środka spożywczego” w rozumieniu art. 17 ust. 1 rozporządzenia 1169/2011/UE, wobec czego wymagania szczególne dotyczące etykietowania, przewidziane w pkt. 4 części A załącznika VI nie mają zastosowania do „nazwy chronionej jako własność intelektualna”, do „nazwy marki” lub do „nazwy wymyślonej”, o których mowa w art. 17 ust. 4 rozporządzenia 1169/2001/UE.

Komentarz