Komisja Europejska po raz pierwszy stwierdziła naruszenie przepisów DSA

Stan faktyczny

X, znany wcześniej jako Twitter, został 25.4.2023 r. wyznaczony jako bardzo duża platforma internetowa (VLOP) w myśl rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z 19.10.2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych) (Dz.Urz. UE L z 2022 Nr 77 s.1; dalej: DSA). Wyznaczenie to nastąpiło po zgłoszeniu Komisji Europejskiej, iż platforma dociera w Unii Europejskiej do ponad 45 mln aktywnych użytkowników miesięcznie. Uzyskanie statusu VLOP skutkowało objęciem X szczególnym reżimem regulacyjnym przewidzianym w DSA, obejmującym m.in. rozszerzone obowiązki w zakresie przejrzystości, projektowania interfejsów użytkownika oraz współpracy z badaczami.

W dniu 18.12.2023 r. Komisja Europejska wszczęła formalne postępowanie wobec X w celu oceny, czy platforma narusza przepisy ww. rozporządzenia. Postępowanie miało szeroki zakres i obejmowało m.in. kwestie rozpowszechniania nielegalnych treści, skuteczności środków podejmowanych w celu przeciwdziałania manipulacji informacjami, a także stosowanie zwodniczych interfejsów użytkownika, przejrzystość reklamy oraz dostęp badaczy do danych.

Po przeprowadzeniu czynności sprawdzających, w tym analizy dokumentów przekazanych przez przedsiębiorstwo, Komisja w lipcu 2024 r. przyjęła wstępne ustalenia dotyczące trzech obszarów: projektu interfejsu związanego z tzw. „niebieskim znakiem kontrolnym”, funkcjonowania repozytorium reklam oraz dostępu naukowców do danych publicznych. Te właśnie zagadnienia stały się przedmiotem rozstrzygnięcia zawartego w decyzji z 5.12.2025 r.

Decyzja ta kończy część postępowania odnoszącą się do obowiązków przejrzystości, przy jednoczesnym kontynuowaniu przez Komisję dochodzenia w innych obszarach objętych postępowaniem wszczętym w 2023 r.

Stan prawny

Podstawą rozstrzygnięcia Komisji były przepisy aktu o usługach cyfrowych, w szczególności:

– art. 25 ust. 1 DSA, który zakazuje projektowania, organizowania lub obsługi interfejsów internetowych w sposób wprowadzający użytkowników w błąd, manipulujący ich zachowaniami lub w inny istotny sposób ograniczający zdolność do podejmowania wolnych i świadomych decyzji;
– art. 39 DSA, nakładający na bardzo duże platformy internetowe obowiązek prowadzenia publicznie dostępnego, rzetelnego i możliwego do przeszukiwania repozytorium reklam;
– art. 40 ust. 12 DSA, zobowiązujący VLOP do zapewnienia naukowcom skutecznego dostępu do danych publicznych platformy w celu prowadzenia badań nad ryzykami systemowymi.

Komisja, jako organ adekwatny do nadzorowania i egzekwowania przepisów DSA wobec bardzo dużych platform internetowych, była uprawniona do wydania decyzji stwierdzającej naruszenie przepisów oraz do nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 6% całkowitego światowego rocznego obrotu dostawcy usług.

Ustalenia Komisji i argumentacja

W odniesieniu do art. 25 ust. 1 DSA Komisja uznała, iż sposób stosowania przez X tzw. „niebieskiego znaku kontrolnego” w odniesieniu do „zweryfikowanych kont” miał charakter wprowadzający użytkowników w błąd. Status „zweryfikowany” mógł być uzyskany przez każdą osobę po uiszczeniu opłaty abonamentowej, bez znaczącej weryfikacji tożsamości użytkownika przez platformę. W ocenie Komisji taki model utrudniał użytkownikom ocenę autentyczności kont i treści, z którymi wchodzili w interakcje, oraz zwiększał ryzyko oszustw, w tym podszywania się pod inne osoby lub podmioty.

Komisja wskazała jednocześnie, iż akt o usługach cyfrowych nie nakłada na platformy internetowe ogólnego obowiązku weryfikowania tożsamości użytkowników. Podkreśliła jednak, iż przepisy DSA wyraźnie zakazują fałszywego sugerowania, iż taka weryfikacja została przeprowadzona, o ile w rzeczywistości nie miała ona miejsca.

W zakresie art. 39 DSA Komisja stwierdziła, iż repozytorium reklam prowadzone przez X nie spełniało wymagań przejrzystości i dostępności. Repozytorium zawierało rozwiązania projektowe i bariery techniczne, w tym nadmierne opóźnienia w przetwarzaniu danych, które podważały jego użyteczność. Ponadto repozytorium nie obejmowało kluczowych informacji, takich jak treść i temat reklamy oraz podmiot prawny finansujący jej emisję. Zdaniem Komisji brak tych danych uniemożliwiał naukowcom i społeczeństwu obywatelskiemu skuteczną kontrolę oraz analizę potencjalnych zagrożeń związanych z reklamą internetową.

Odnosząc się do art. 40 ust. 12 DSA, Komisja uznała, iż X nie zapewnił naukowcom skutecznego dostępu do danych publicznych platformy. Warunki świadczenia usług zakazywały uprawnionym badaczom niezależnego dostępu do danych publicznych, w tym poprzez scrapowanie. Jednocześnie procedury dostępu do interfejsu API wprowadzały dodatkowe bariery, które w praktyce podważały możliwość prowadzenia badań nad różnymi rodzajami ryzyka systemowego w Unii Europejskiej.

Komisja wskazała, iż wysokość nałożonej grzywny – 120 mln euro – została ustalona z uwzględnieniem charakteru stwierdzonych naruszeń, ich znaczenia dla użytkowników z UE oraz czasu trwania uchybień.

Rozstrzygnięcie i dalsze kroki

Komisja Europejska nałożyła na X grzywnę w wysokości 120 mln euro oraz zobowiązała platformę do podjęcia konkretnych działań naprawczych zmierzających do usunięcia stwierdzonych naruszeń aktu o usługach cyfrowych. Decyzja stwierdzaj nieprzestrzeganie przepisów i łączy sankcję finansową z obowiązkiem przywrócenia zgodności z DSA.

W zakresie naruszenia art. 25 ust. 1 DSA, dotyczącego stosowania zwodniczych praktyk projektowych związanych z tzw. „niebieskimi znakami kontrolnymi”, X ma 60 dni roboczych na poinformowanie Komisji o konkretnych środkach, które zamierza wdrożyć w celu zakończenia tego naruszenia. Obowiązek ten obejmuje przedstawienie rozwiązań, które mają położyć kres praktyce uznanej przez Komisję za wprowadzającą użytkowników w błąd.

W odniesieniu do naruszeń art. 39 oraz art. 40 ust. 12 DSA, dotyczących odpowiednio przejrzystości repozytorium reklam oraz dostępu naukowców do danych publicznych platformy, Komisja przyznała X dłuższy termin. Platforma ma 90 dni roboczych na przedłożenie planu działania określającego niezbędne środki zaradcze, które mają zapewnić zgodność z tymi przepisami. Plan ten powinien odnosić się zarówno do zmian technicznych i organizacyjnych, jak i do sposobu usunięcia barier utrudniających realizację obowiązków przejrzystości i współpracy z badaczami.

Przedłożony przez X plan działania zostanie następnie poddany ocenie Rady ds. Usług Cyfrowych, która w terminie jednego miesiąca od jego otrzymania wyda opinię. Po zapoznaniu się z tą opinią Komisja przyjmie ostateczną decyzję, w której określi rozsądny termin wdrożenia zaproponowanych środków. Decyzja ta będzie stanowiła podstawę dalszego nadzoru nad wykonaniem obowiązków nałożonych na platformę.

Komisja wskazała jednocześnie, iż niewykonanie decyzji stwierdzającej nieprzestrzeganie przepisów lub brak realizacji przyjętych środków naprawczych może skutkować nałożeniem na X okresowych kar pieniężnych. Komisja zapowiedziała dalszą współpracę z platformą w celu zapewnienia wykonania decyzji oraz osiągnięcia zgodności z przepisami aktu o usługach cyfrowych.

Komentarz