4 godzin temu
- Projekt ustawy przewiduje uszczelnienie systemu poboru składek zdrowotnych, w szczególności w odniesieniu do emerytur i rent transferowanych z państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (dalej: EFTA) i Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz wprowadza obowiązki informacyjne dla osób pobierających świadczenia w sytuacjach transgranicznych.
- Nowelizacja dostosowuje przepisy dotyczące transgranicznej opieki zdrowotnej do wymagań prawa Unii Europejskiej oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE), obejmując m.in. nowe zasady refundacji świadczeń i wydawania zgody Prezesa NFZ.
- Projekt obejmuje szereg rozwiązań systemowych: powoływanie Ośrodków Eksperckich Chorób Rzadkich, nowe zasady finansowania świadczeń dla osób umieszczonych w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, zmiany w funkcjonowaniu NFZ, laboratoriach medycznych oraz uproszczenia w zakresie rozliczania składki zdrowotnej.
Opis projektowanych zmian
Uszczelnienie systemu składek zdrowotnych w sytuacjach transgranicznych
Jednym z kluczowych obszarów regulacji jest likwidacja luk prawnych związanych z pobieraniem składek zdrowotnych od osób otrzymujących emerytury lub renty z państw członkowskich Unii Europejskiej, EFTA i Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Projekt przewiduje m.in.:
- dodanie przepisów zobowiązujących świadczeniobiorców do informowania organów emerytalnych o okolicznościach decydujących o podleganiu polskiemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, w szczególności w terminie 14 dni od nabycia prawa do świadczenia lub zakończenia działalności zarobkowej w innym państwie;
- umożliwienie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) potrącania z emerytur i rent zaległych składek, jeżeli obowiązek ich zapłaty wynika z niedopełnienia obowiązku informacyjnego;
- nadanie nowego brzmienia art. 75 ust. 1b ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; dalej: ŚOZŚrPubU), co pozwoli NFZ informować banki o podleganiu ubezpieczeniu także w przypadkach, gdy wcześniej udzielono odpowiedzi negatywnej, a stan faktyczny uległ zmianie.
Dzięki tym rozwiązaniom system ubezpieczenia zdrowotnego ma zostać uszczelniony, a organy emerytalne i NFZ będą dysponować skutecznymi narzędziami do dochodzenia należnych składek.
Transgraniczna opieka zdrowotna i orzecznictwo TSUE
Projekt ustawy wprowadza zmiany wynikające z konieczności dostosowania polskich przepisów do prawa unijnego i orzeczeń TSUE. Najważniejsze rozwiązania obejmują:
- brak możliwości odmowy zwrotu kosztów leczenia w innym państwie Unii Europejskiej, o ile brak wcześniejszego wniosku do Prezesa NFZ wynikał z pilnej konieczności medycznej;
- możliwość dołączenia do wniosku o zgodę Prezesa NFZ opinii lekarza z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub EFTA;
- szczegółowe przepisy dotyczące refundacji kosztów świadczeń zdrowotnych udzielonych w państwach Unii Europejskiej, EFTA lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, regulowane dotąd wyłącznie na poziomie zarządzenia Prezesa NFZ.
Rozwiązania te mają zapewnić zgodność z unijnymi zasadami koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz zwiększyć ochronę pacjentów korzystających z transgranicznej opieki zdrowotnej.
Finansowanie świadczeń i rozszerzenie kompetencji NFZ
Projekt zakłada zapewnienie finansowania przez NFZ świadczeń zdrowotnych udzielanych osobom umieszczonym w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie – niezależnie od ich statusu ubezpieczeniowego. Zmiana ta ma na celu ujednolicenie zasad finansowania w stosunku do innych osób uprawnionych.
Ponadto nowelizacja przewiduje:
- umożliwienie NFZ pozyskiwania pracowników o wysokich kwalifikacjach, w szczególności z wykształceniem medycznym, poprzez wprowadzenie bardziej elastycznych rozwiązań dotyczących zatrudnienia i dodatkowej aktywności zawodowej;
- wprowadzenie możliwości zawierania umów o udzielanie świadczeń w rodzaju zaopatrzenia w wyroby medyczne na czas nieoznaczony (obecnie obowiązuje limit 5 lat);
- uproszczenie procesu obsługi rocznego rozliczenia składki zdrowotnej – ZUS będzie mógł zaliczać niskie nadpłaty na poczet bieżących składek, eliminując kosztowne zwroty groszowych kwot.
Powoływanie Ośrodków Eksperckich Chorób Rzadkich
Projekt ustawy realizuje założenia Planu dla Chorób Rzadkich oraz zalecenia European Union Committee of Experts on Rare Diseases. Wprowadzone zostaną przepisy dotyczące trybu powoływania Ośrodków Eksperckich Chorób Rzadkich (dalej: OECR) przez Ministra Zdrowia, a także ich zadań i obowiązków.
Celem jest zapewnienie pacjentom z chorobami rzadkimi dostępu do nowoczesnej diagnostyki i skoordynowanej opieki medycznej. Zmiana ta ma istotne znaczenie z perspektywy zarówno pacjentów, jak i systemu ochrony zdrowia – umożliwia bowiem objęcie statusem OECR także tych ośrodków, które od lat prowadzą działalność w tym zakresie, ale dotąd nie posiadały formalnego umocowania ustawowego.
Zmiany w laboratoriach medycznych i Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Projekt nowelizacji ustawy z 15.9.2022 r. o medycynie laboratoryjnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2125) przewiduje wprowadzenie obowiązku stałego udziału laboratoriów w programach zewnątrzlaboratoryjnej oceny jakości badań. Uregulowanie to ma charakter fundamentalny, ponieważ zapewnia bezpieczeństwo pacjentów oraz spójność z międzynarodowymi standardami.
W zakresie Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (dalej: AOTMiT) ustawa znosi obowiązek uwzględniania w planie finansowym kosztów pozyskiwania danych do taryfikacji świadczeń, gdyż od 2017 r. podmioty lecznicze zobowiązane są do ich nieodpłatnego udostępniania na wniosek Prezesa AOTMiT. W efekcie wysokość odpisu dla AOTMiT zostanie dostosowana do rzeczywistych kosztów, głównie osobowych.
Ułatwienia proceduralne i zmiany porządkujące
W obszarze procedur administracyjnych projekt przewiduje m.in.:
- rozszerzenie kompetencji do wydawania decyzji potwierdzających prawo do świadczeń zdrowotnych na innych pracowników ośrodków pomocy społecznej;
- doprecyzowanie zasad ustalania adekwatności gmin w przypadku osób bezdomnych (ostatnie miejsce zameldowania lub miejsce faktycznego pobytu);
- uchylenie art. 31da i art. 15 ust. 2a ŚOZŚrPubU, które dotyczyły upoważnienia do tworzenia centralnej platformy teleinformatycznej dla świadczeń gwarantowanych – rozwiązania te uznano za nieuzasadnione w aktualnych warunkach;
- szereg zmian o charakterze porządkującym i dostosowującym, obejmujących m.in. art. 44, art. 66, art. 72, art. 86, art. 123 i art. 188c ŚOZŚrPubU.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw znajduje się na etapie rządowych prac legislacyjnych, prowadzonych przez Ministra Zdrowia. Zgodnie z harmonogramem planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów przypada na III kwartał 2025 r. Przewiduje się, iż nowe przepisy wejdą w życie po ich ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, zgodnie z terminami vacatio legis określonymi w projekcie.
