3 godzin temu
Stan faktyczny
SR w S. po rozpoznaniu sprawy 1.6.2023 r. z nadzoru nad egzekucją z lokalu mieszkalnego oddalił zażalenie M.G. na postanowienie SR w S., którym udzielono przybicia prawa własności lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej na rzecz licytanta. M.G. wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem tego postanowienia, twierdząc, iż zostało wydane przez jednego sędziego, a w postępowaniu egzekucyjnym zażalenie powinien rozpoznać sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, w składzie trzech sędziów. Skarżąca zarzuciła również naruszenie art. 955 § 1 KPC poprzez zaniechanie opublikowania zawiadomienia o licytacji nieruchomości w dzienniku poczytnym w danej miejscowości oraz art. 991 § 1 i 2 KPC poprzez udzielenie przybicia w sytuacji, gdy postępowanie podlegało umorzeniu. M.G. dowodziła, iż poniosła znaczną szkodę w związku z pozbawieniem jej prawa do nieruchomości. Zaznaczyła też, iż nie przysługują jej żadne środki umożliwiające uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.
Właściwy skład sądu
SN odmówił przyjęcia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem do rozpoznania, uznając, iż choć skarga M.G. zawiera konstrukcyjne elementy skargi wymienione w art. 4245 § 1 KPC, to wskazane przez skarżącą podstawy i ich uzasadnienie są bezzasadne. Jeden z zarzutów dotyczył nieprawidłowego, zdaniem skarżącej, składu sądu biorącego udział w wydaniu zaskarżonego postanowienia. W orzecznictwie podkreśla się, iż istotne znaczenie dla ważności postępowania sądowego ma rozpoznanie sprawy przez sąd adekwatny, w czym mieści się również problematyka jego należytej obsady.
Zgodnie z art. 379 pkt. 4 KPC, o ile skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa, albo o ile w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy, zachodzi nieważność postępowania. Kwestia ta dotyczy zarówno orzekania w sprawie przez skład sądu w ogóle nieznany ustawie, np. dwóch sędziów, jak i orzekania przez skład niewłaściwy dla danego postępowania. Do nieważności postępowania doszłoby zatem w przypadku, gdyby sąd w składzie jednego sędziego rozpoznał sprawę, jaka powinna podlegać procedowaniu w składzie jednego sędziego i dwóch ławników lub w składzie trzech sędziów
W orzecznictwie przyjmuje się, iż osobą nieuprawnioną do orzekania w rozumieniu art. 379 pkt. 4 KPC jest osoba nieposiadająca w ogóle uprawnień do tego, aby zasiadać w składzie orzekającym sądu, a więc taka, która nie została powołana na stanowisko sędziego, lub też orzekała przed powołaniem, albo po rezygnacji z urzędu, czy przejściu w stan spoczynku, albo będąc wadliwie wybrana do pełnienia funkcji ławnika. Za osobę nieuprawnioną do orzekania uznano również sędziego, który nie ma w ogóle delegacji do orzekania w danym sądzie, jak i tego, którego delegacja nie spełnia ustawowych wymagań warunkujących ważność i skuteczność aktu delegowania (zob. postanowienie SN z 21.1.2025 r., II USK 169/24, Legalis; wyrok SN z 12.9.2017 r., II PK 205/16, Legalis). Sankcja nieważności następuje także w przypadku, gdy w sprawie orzekał sędzia podlegający wyłączeniu z mocy ustawy (zob. wyrok SN z 28.6.2017 r., IV CSK 514/16, Legalis).
SN stwierdził jednak, iż zarówno sentencja zaskarżonego postanowienia, jak i jego uzasadnienie, zostały podpisane przez trzech sędziów SR w S. W komparycji postanowienia umieszczono jednak jedynie imię i nazwisko przewodniczącego składu orzekającego – sędzi E.R. W ocenie SN, pomimo tego uchybienia, pozostałe okoliczności sprawy decydują o braku podstaw do twierdzenia, iż orzeczenie to zostało wydane w warunkach nieważności z art. 379 pkt. 4 in principio KPC.
Co można sprostować w sentencji orzeczenia?
SN stwierdził, iż brak imion i nazwisk pozostałych dwóch sędziów uczestniczących w rozpoznaniu zażalenia ma charakter wadliwości, którą można usunąć poprzez sprostowanie postanowienia, co też 1.6.2023 r. uczynił SR w S. Nie można uznać, iż skład sądu był sprzeczny z przepisami, skoro widniejące pod sentencją i uzasadnieniem postanowienia podpisy należą do trzech sędziów i można je zidentyfikować jako podpisy należące do trzech tych samych osób. Zgodnie z art. 350 § 1 KPC, sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Choć ustawodawca nie wprowadził katalogu wad orzeczeń, które mogą podlegać sprostowaniu, to nie można przyjąć, iż sprostowanie może zmierzać do merytorycznej zmiany orzeczenia, a więc dotyczyć treści i rozmiarów świadczenia lub ustaleniu prawa. Tego typu błędy podlegają naprawieniu przez wniesienie apelacji bądź skargi kasacyjnej (zob. postanowienie SN z 13.11.2024 r., III USK 355/23, Legalis). Sprostowanie omyłki musi mieć charakter oczywisty, tak aby nie było wątpliwości, iż ingerencja w treść rozstrzygnięcia nie ma charakteru merytorycznego (zob. wyrok SN z 30.1.2025 r., II CSKP 2109/22, Legalis).
W orzecznictwie przyjmuje się, iż omyłkowe wymienienie w wyroku nazwisk sędziów może być sprostowane przez zastąpienie ich nazwiskami sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku, oraz którzy w rzeczywistości wydali i podpisali wyrok (zob. SN z 4.4.2000 r., I PKN 476/99, Legalis). W drodze sprostowania wyroku dopuszcza się też m.in. zmianę oznaczenia strony przez sąd (zob. postanowienie SN z 26.2.2025 r., II PSK 65/24, Legalis), przy czym nie może przy tym dojść do podmiotowego przekształcenia powództwa z obejściem adekwatnych przepisów art. 194-198 KPC (zob. postanowienie SN z 26.2.2025 r., I PSK 126/23, Legalis).
Ogłoszenie obwieszczenia o licytacji
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 955 § 1 KPC, SN wskazał, iż skarżąca odwołuje się do nieaktualnego brzmienia tego przepisu. Od 1.1.2019 r. obwieszczenie o licytacji należy co najmniej 2 tygodnie przed jej terminem ogłosić publicznie na stronie internetowej oraz tablicy ogłoszeń sądu sprawującego nadzór nad egzekucją z nieruchomości, w lokalu organu gminy adekwatnego ze względu na miejsce położenia nieruchomości oraz na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej. Nie ma już obowiązku ogłoszenia tego obwieszczenia w dzienniku poczytnym w danej miejscowości.
SN stwierdził również, iż SR w S. wyczerpująco wypowiedział się, z jakich powodów nie znalazł zastosowania art. 991 § 1 i 2 KPC. W toku postępowania nie doszło ani do naruszenia przepisów postępowania w toku licytacji, ani też postępowanie nie podlegało umorzeniu bądź z urzędu, bądź na wniosek. Natomiast akcentowana przez skarżącą propozycja spłaty w ratach egzekwowanego zadłużenia nie została wskazana przez ustawodawcę jako podstawa do umorzenia postępowania egzekucyjnego w ramach art. 824-825 KPC.
Postanowienie SN z 26.6.2025 r., I CNP 137/24, Legalis
