Korekta reformy planowania przestrzennego – wydłużenie terminów i uelastycznienie procedur

2 godzin temu

Projekt porządkuje techniczne i proceduralne elementy reformy – od newslettera planistycznego w Rejestrze Urbanistycznym, przez ujednolicenie opiniowania i uzgadniania, m.in. wobec spółki celowej Centralny Port Komunikacyjny (dalej: CPK), po doprecyzowanie Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego (dalej: ZPI) – aby zwiększyć skuteczność i przewidywalność działań gmin i inwestorów.
Proponowane rozwiązania uelastyczniają relacje między planem miejscowym a planem ogólnym (m.in. rezygnacja z wymogu zgodności w zakresie maksymalnego udziału powierzchni zabudowy oraz wyjątek dla obiektów zabytkowych) i dodają podstawę prawną do wyznaczania obszarów zabudowy śródmiejskiej w MPZP i WZ.
Projekt koryguje terminy: zawiesza do 31.12.2026 r. kary za opóźnienia w decyzjach WZ, wydłuża do 1.7.2029 r. termin rozszerzenia zakresu danych przestrzennych dla MPZP oraz wydłuża z 60 do 90 dni termin na zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych.

Opis projektowanych zmian

Korekty „newslettera planistycznego” i Rejestru Urbanistycznego

Reforma z 2023 r. przewidziała uruchomienie newslettera planistycznego (powiadomienia o udostępnieniu danych i informacji w Rejestrze Urbanistycznym, który ma ruszyć po 1.7.2026 r.). Praktyka wskazała jednak na nadmierne obciążenia związane z papierowym trybem wniosków oraz braki funkcjonalne. Projekt nowelizacji proponuje:

Wyłączność formy elektronicznej – rezygnacja z papierowego wniosku; komunikacja ma się odbywać wyłącznie w systemie teleinformatycznym Rejestru Urbanistycznego, co umożliwi automatyczną obsługę powiadomień.
Czasowe ograniczenie zasięgu wniosku – powiadomienia będą wysyłane przez okres 2 lat od końca roku kalendarzowego, w którym złożono wniosek; ograniczy to ryzyko trwałego „wiszenia” subskrypcji i przeciążania systemu.
Rozszerzenie zakresu ogłoszeń – ogłoszenia o przystąpieniu do sporządzania aktu planistycznego i rozpoczęciu konsultacji społecznych będą dodatkowo publikowane w Rejestrze Urbanistycznym, co zwiększy skuteczność informowania.

Ujednolicenie opiniowania i uzgadniania

Po usunięciu oczywistej omyłki legislacyjnej w ustawie z 4.4.2025 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 527) doszło do zróżnicowania brzmień przepisów dotyczących opiniowania i uzgadniania planu ogólnego, MPZP oraz decyzji WZ przez spółkę celową CPK. Projekt nowelizacji ujednolica odesłania do ustawy z 10.5.2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1747), bez zmiany merytorycznego zakresu opiniowania i uzgadniania – jest to korekta wyłącznie redakcyjna, przywracająca spójność systemową.

Obszary zabudowy śródmiejskiej w MPZP i decyzjach WZ

Dotychczas obszary zabudowy śródmiejskiej były określane wyłącznie w planie ogólnym gminy, którego ustalenia nie wywołują bezpośredniego skutku w postępowaniu o pozwolenie na budowę. Brak było podstawy do przełożenia tych ustaleń na poziom MPZP oraz decyzji o warunkach zabudowy. Projekt dodaje wyraźną podstawę prawną do wskazywania tych obszarów w MPZP i w WZ (poprzez rozszerzenie zakresu i zawartości tych dokumentów). W konsekwencji możliwe stanie się stosowanie warunków technicznych adekwatnych dla zabudowy śródmiejskiej na mocy przepisów techniczno-budowlanych wydawanych na podstawie ustawy z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 418).

Relacja MPZP – plan ogólny: większa elastyczność

Samorządy sygnalizowały nadmierną sztywność wymogu zgodności MPZP z planem ogólnym w odniesieniu do maksymalnego udziału powierzchni zabudowy oraz minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej (w szczególności przy obiektach zabytkowych). Projekt przewiduje:

Rezygnację z obowiązku zgodności w zakresie maksymalnego udziału powierzchni zabudowy. Pozwoli to kształtować ustalenia MPZP adekwatnie do lokalnych uwarunkowań, przy zachowaniu równoległych wskaźników (m.in. nadziemnej intensywności zabudowy czy minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej).
Wyjątek od zgodności w zakresie minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej dla obiektów zabytkowych, o ile wynika to z potrzeb ich ochrony. Zdejmuje to praktyczną barierę w sytuacjach, w których ochrona substancji zabytkowej nie pozwala na osiągnięcie wymaganych wskaźników.

ZPI – doprecyzowanie i urealnienie wymogów

Doświadczenia samorządów i inwestorów ujawniły kilka problemów z procedurą ZPI. Projekt odpowiada na nie w kilku punktach:

Uelastycznienie definicji inwestycji uzupełniającej – tak, aby obejmowała także przedsięwzięcia służące zadaniom własnym gminy.
Doprecyzowanie zasięgu ZPI – poza obszarem inwestycji głównej i uzupełniającej ZPI może obejmować inne tereny, o ile wymaga tego kształtowanie ładu funkcjonalno-przestrzennego otoczenia inwestycji.
Rezygnacja z obowiązku obejmowania ZPI obszaru inwestycji uzupełniającej, jeśli może ona zostać zrealizowana na podstawie innego obowiązującego MPZP.
Doprecyzowanie danych przestrzennych wymaganych przy składaniu wniosku o uchwalenie ZPI – katalog danych ma być realistyczny i powiązany z etapami prac, tak aby nie wymagać tworzenia materiałów możliwych do przygotowania dopiero przy uchwale.
Wydłużenie terminu wstępnej weryfikacji wniosku przez wójta/burmistrza/prezydenta – z 3 do 14 dni – celem rzetelnej oceny przed publikacją w BIP (docelowo w Rejestrze Urbanistycznym) i ewentualnym wezwaniem do korekty.

Strategie rozwoju a MPZP – aktualność dokumentów strategicznych

Projekt rezygnuje z wymogu uwzględniania w MPZP polityki przestrzennej wynikającej ze starych strategii rozwoju gmin (opracowanych przed wejściem w życie reformy). MPZP ma uwzględniać politykę przestrzenną wyłącznie z nowych strategii rozwoju gmin lub strategii ponadlokalnych, których opracowanie wszczęto od 24.9.2023 r. Rozwiązanie to harmonizuje zasady z tymi, które obowiązują przy sporządzaniu planu ogólnego, i eliminuje ryzyko wiązania MPZP nieaktualnymi dokumentami strategicznymi.

Decyzje o warunkach zabudowy – czasowe zawieszenie sankcji

Wobec znacznego wzrostu liczby wniosków o WZ po wejściu w życie reformy (według badania GUS 1.02.04(017): +27% w 2024 r. względem 2023 r.; w ponad 330 gminach wzrost o 50–100%, w prawie 200 – powyżej 100%), projekt przewiduje zawieszenie do 31.12.2026 r. kar za nieterminowe wydawanie decyzji o WZ. Celem jest ochrona gmin przed sankcjami w warunkach skokowego napływu spraw i umożliwienie ustabilizowania nowych procesów organizacyjnych.

Dane przestrzenne dla MPZP – realny horyzont dla cyfryzacji

Trwające prace nad cyfryzacją planowania przestrzennego wymagają korekty horyzontu czasowego. Projekt wydłuża o 3 lata, do 1.7.2029 r., termin:

rozszerzenia zakresu danych przestrzennych tworzonych dla MPZP, oraz
udostępnienia w Rejestrze Urbanistycznym zbiorów danych przestrzennych utworzonych wcześniej dla planów miejscowych.

Zmiana ta lepiej dostosowuje wymogi do drugiego etapu reformy (dotyczącego zawartości i formy MPZP) i ma zapobiec asynchroniczności wymagań technicznych wobec treści planów.

Zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych

Na wniosek organów adekwatnych do wydawania zgód (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska) projekt wydłuża termin na wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów z 60 do 90 dni. Korekta odzwierciedla rzeczywisty zakres czynności podejmowanych w toku rozpatrywania spraw i ma ograniczyć ryzyko opóźnień systemowych wynikających z nadmiernie krótkich terminów.

Ochrona danych – rezygnacja z publikacji numerów KW

Na sygnał Prezesa UODO projekt nowelizuje ustawę z 5.7.2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych i towarzyszących (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 195). Usuwa się obowiązek wskazywania i publikacji numeru księgi wieczystej nieruchomości zarówno we wniosku o ustalenie lokalizacji, jak i w uchwale. Celem jest eliminacja nadmiarowej ingerencji w dane dotyczące nieruchomości i ograniczenie ryzyk związanych z ich publicznym ujawnianiem.

Odbudowa Pałacu Saskiego i Pałacu Brühla

Projekt porządkuje przepisy ustawy z 11.8.2021 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 578) poprzez usunięcie obowiązku opiniowania inwestycji przez Główną Komisję Urbanistyczno-Architektoniczną (dalej: GKUA). Wskazano, iż takie opiniowanie nie mieści się w kompetencjach GKUA jako organu doradczego ministra adekwatnego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w sprawach planistycznych.

Etap legislacyjny i wejście w życie

Projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw został opublikowany w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Planowany termin przyjęcia go przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r.

Idź do oryginalnego materiału