Krajowy Zasób Nieruchomości – finansowanie w 2024 r.

Etap legislacyjny

Prezydent RP podpisał 27.11.2024 r. ustawę z 8.11.2024 r. zmieniająca ustawę o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1762; dalej: ZmWspierRozwMieszkU). Zgodnie z art. 3 ZmWspierRozwMieszkU, ustawa ta wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Ogłoszenie nastąpiło 2.12.2024 r. Tym samym ZmWspierRozwMieszkU weszła w życie 3.12.2024 r.

Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 2 ustawy z 20.7.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1461) w uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a o ile istotny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym. Wejście w życie ZmWspierRozwMieszkU w terminie niezapewniającym czternastodniowej vacatio legis jest podyktowane – jak podkreśla sam ustawodawca, w uzasadnieniu do ZmWspierRozwMieszkU, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 702) – koniecznością pilnego zapewnienia dostosowania finansowania Krajowego Zasobu Nieruchomości (dalej: KZN) do jego aktualnych, w 2024 r., potrzeb i wyzwań. Podsumowując powyższe rozważania na temat terminu wejścia w życie zmian legislacyjnych, należy wskazać, iż w ocenie ustawodawcy, rozwiązanie dotyczące terminu wejścia w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ZmWspierRozwMieszkU jest dopuszczalne z punktu widzenia zasad demokratycznego państwa prawnego i uzasadnione interesem adresatów zawartych w nim norm prawnych.

Zakres wprowadzonych zmian

ZmWspierRozwMieszkU wprowadza zmiany w:

Przepisy te zapewniają finansowanie KZN i wskazują źródła finansowania dotacji podmiotowej dla KZN w 2024 r., a także jej wysokość.

Krajowy Zasób Nieruchomości

W tym kontekście należy wyjaśnić, iż podstawę prawną działania KZN stanowi ustawa z 20.7.2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1026; dalej: KZNU).

Stosownie do art. 1 KZNU i art. 4 KZNU, KZN jest państwową osobą prawną, w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1530). Siedzibą KZN jest miasto stołeczne Warszawa. KZN działa na podstawie KZNU, a także statutu. Skarb Państwa powierza KZN wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do nieruchomości przekazanych do Zasobu Nieruchomości. W konsekwencji powyższego, KZN, obejmując we władanie powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne.

Głównymi zadaniami KZN są, zgodnie z art. 5 ust. 1 KZNU, m.in.:

Potrzeba wprowadzenia zmian

Wprowadzona w drodze ZmWspierRozwMieszkU regulacja dotyczy przesunięcia środków dotacji celowej na dotację podmiotową dla KZN. Przyjęcie takiego rozwiązania ustawowego wynika z potrzeby dostosowania finansowania ww. jednostki do jej aktualnych potrzeb i wyzwań, wynikających m.in. ze zwiększenia liczby nieruchomości w Zasobie Nieruchomości, wzrostu kosztów energii i kosztów pracowniczych oraz inflacji.

Jak czytamy w uzasadnieniu do ZmWspierRozwMieszkU – pierwotny budżet dochodów KZN na 2024 r. wynosił 69,15 mln zł, z czego:

Jednocześnie należy wskazać, iż w trakcie 2024 r. dokonano racjonalizacji wydatków KZN, co stopniowo przyniosło efekt w postaci znacznych oszczędności. Dotyczy to wszystkich kategorii kosztów. Według danych przedstawionych w uzasadnieniu do ZmWspierRozwMieszkU, koszty funkcjonowania KZN spadną w 2024 r. z założonego w planie finansowym poziomu 25 681 tys. zł do poziomu 20 500 tys. zł, co oznacza uzyskanie ponad 5 mln zł oszczędności. Z drugiej zaś strony, należy mieć na uwadze, iż nie jest możliwe sfinansowanie działalności KZN wyłącznie z dotacji podmiotowej, której górna granica jest określona na 15 mln zł. Zdaniem ustawodawcy, skutecznym rozwiązaniem jest modyfikacja źródeł finansowania, polegająca na przesunięciu części środków dotacji celowej na dotację podmiotową (5,5 mln zł) dla KZN na 2024 r.

Istota wprowadzonych zmian

Maksymalny limit środków budżetu państwa do wysokości, których mogą być udzielone poszczególne dotacje dla KZN określają art. 46 ust. 1 pkt 4 WspierRozwMieszkU i art. 46 ust. 2 pkt 5 WspierRozwMieszkU. ZmWspierRozwMieszkU dokonuje przesunięcia części środków dotacji celowej na dotację podmiotową, które były zaplanowane na 2024 r. Innymi słowy, dotacja podmiotowa dla KZN została zwiększona w 2024 r. o kwotę 5,5 mln zł. Kwota dotacji podmiotowej dla KZN w 2024 r. wyniesie 20,5 mln zł. Przesunięcie środków z dotacji celowej, o której mowa w art. 46 ust. 1 pkt 1 WspierRozwMieszkU, w 2024 r. spowoduje zmniejszenie kwoty przeznaczonej na dotację celową z 40 mln zł do 34, 5 mln zł.

Wprowadzona zmiana (przesunięcie środków) nie spowoduje zwiększenia środków budżetowych przeznaczonych na finansowanie działalności KZN. Tym samym, nie wpłynie negatywnie na budżet państwa. Zwiększenie to zostanie pokryte z dotacji celowej, której planowana realizacja pozwala na to działanie. Przeniesienie środków z dotacji celowej na dotację podmiotową pozwoli na dalsze niezakłócone funkcjonowanie KZN, bez konieczności podejmowania definitywnych działań, takich jak sprzedaż majątku Skarbu Państwa, który powinien służyć przede wszystkim realizacji zadań publicznych

Jednocześnie – w art. 2 ZmWspierRozwMieszkU – wskazano, iż w 2024 r. minister adekwatny do spraw rozwoju regionalnego może dokonać przeniesienia wydatków między działami, rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków w części 34 – Rozwój regionalny. Takie przeniesienie możliwe jest z zastrzeżeniem celu, tj. zwiększenia środków na dotację podmiotową dla KZN, do kwoty, o której mowa w art. 46 ust. 1 pkt 4 WspierRozwMieszkU, w brzmieniu nadanym MieszkU, tj. do kwoty 20,5 mln zł.