Popularna forma działalności – spółka akcyjna – to podmiot, który wymaga prowadzenia pełnej księgowości. Rozliczanie finansów bazuje tu na księgach rachunkowych. Są w nich zapisywane wszystkie operacje, np. wypłaty z konta. Księgowość dla spółek akcyjnych charakteryzuje się też innymi istotnymi aspektami. Sprawdź, co warto o nich wiedzieć!
Czym jest spółka akcyjna – jakie są jej główne cechy i zalety?
Spółka akcyjna to jedna ze spółek prawa handlowego. Ma ona podmiotowość prawną, stąd może działać we własnym imieniu, np. podpisując umowy czy dysponując swoim kapitałem. To doskonałe rozwiązanie dla biznesów, które mają apetyt na rozwój i skalowanie przedsiębiorstwa, a także pozyskiwanie dodatkowego kapitału na dalsze działania.
Spółka akcyjna jest spółką kapitałową, więc jej funkcjonowanie opiera się na kapitale zakładowym, nie zaś na samych wspólnikach – jak ma to miejsce w przypadku spółek osobowych. Kapitał zakładowy wynosi tu minimum 100 tys. zł, a jego przeznaczeniem jest m.in. zabezpieczenie wierzycieli spółki w razie jej ewentualnej niewypłacalności.
Warto wiedzieć
Akcjonariusze spółki akcyjnej nie odpowiadają własnym majątkiem za jej zobowiązania, stąd rozwiązanie jest wyjątkowo bezpieczne dla wszystkich wspólników. Ponadto podmiot pozwala działać na nierzadko dużą skalę i rozwijać biznes. Dość proste procedury związane z obrotem akcjami spółki dają bowiem możliwość na łatwiejsze pozyskiwanie nowych akcjonariuszy.
Ciekawym aspektem jest także księgowość spółek akcyjnych. Ma ona szereg cech charakterystycznych, które wyróżniają spółkę akcyjną na tle innych podmiotów.
Dlaczego spółki akcyjne muszą prowadzić pełną księgowość?
Niektóre podmioty są zobligowane przepisami obowiązującego prawa do prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych. Pełna księgowość zapewnia bowiem bardzo dokładny i precyzyjny sposób ewidencji zdarzeń gospodarczych, a także daje doskonały wgląd w sytuację finansową danej firmy. Obowiązek prowadzenia dużej księgowości obejmuje m.in. spółki akcyjne, co wynika bezpośrednio z zapisów art. 2 Ustawy o rachunkowości.
Spółka akcyjna ze względu na swoją specyfikę musi ewidencjonować wszystkie (nawet małe i wydające się nieistotnymi) operacje finansowe, wykazywać kapitał zakładowy czy terminowo składać sprawozdania finansowe. Takie księgowanie podlega okresowej weryfikacji przez biegłego rewidenta.
Wszystkie wymienione czynniki sprawiają, iż pełna księgowość zapewnia większą przejrzystość danych spółki akcyjnej, a także zapobiega możliwym oszustwom na tle finansowym. Dane są jawne, więc mogą je sprawdzić i zweryfikować różne podmioty: państwo, kontrahenci spółki czy jej akcjonariusze.
Jakie wymogi prawne dotyczą spółek akcyjnych w zakresie księgowości?
Księgowość spółki akcyjnej musi odznaczać się kilkoma istotnymi aspektami, które sprawiają, iż podmiot działa zgodnie z literą prawa i spełnia wszystkie nałożone na niego wymogi. Przede wszystkim spółka akcyjna musi prowadzić pełne księgi rachunkowe, o czym wspominaliśmy już w poprzednich akapitach. Ponadto podmiot zobowiązany jest do prowadzenia własnej księgi akcyjnej, czyli informacji o wyemitowanych akcjach i akcjonariuszach, którzy je wykupili.
Ponadto na spółce akcyjnej spoczywa obowiązek sporządzania corocznych sprawozdań finansowych, które muszą być opatrzone opinią biegłego rewidenta. Dzięki temu spółka transparentnie przekazuje informacje m.in. o swoim bilansie, rachunku zysków i strat, pokazuje zmiany w kapitale własnym i na rachunku przepływów pieniężnych czy informuje o innych istotnych sprawach związanych z jej działalnością.
Dlaczego spółki akcyjne nie mają możliwości wyboru księgowości uproszczonej?
Spółka akcyjna nie ma możliwości wyboru prowadzenia księgowości uproszczonej, ponieważ w przypadku tego podmiotu wymagana jest pełna transparentność, a wszystkie przesunięcia majątkowe muszą mieć swoją podstawę prawną. Te obowiązki wynikają wprost z art. 2 Ustawy o rachunkowości.
Wybierając księgowość uproszczoną, nie składając sprawozdań finansowych z działalności, nie tworząc zestawień kont, nie przeprowadzając inwentaryzacji, a także nie powołując biegłego rewidenta, spółka łamie obowiązujące prawo i nie przestrzega prawa rachunkowego.
Jakie obowiązki księgowe ma spółka akcyjna?
Spółka akcyjna ma 5 najważniejszych obowiązków księgowych, wśród których wymieniamy:
- prowadzenie pełnej dokumentacji (dzienników, księgi głównej i ksiąg pomocniczych)
- sporządzanie zestawienia kont
- przygotowywanie inwentaryzacji
- tworzenie corocznych sprawozdań finansowych
- działanie w zgodzie z przepisami prawa rachunkowego
Wymienione obowiązki wynikają z faktu, iż spółka akcyjna jest zobligowana do zachowania wysokiej przejrzystości finansów firmowych. Sporządzanie wymaganych dokumentów i ich publikacja mają na celu umożliwić wszystkim zainteresowanym analizę wydatków i przychodów, a także poznać stan finansowy danej spółki akcyjnej.
Zamów rozmowę z księgowym
- 8 znaków lub więcej
- Małe i wielkie litery
- Przynajmniej jedną cyfrę
Co obejmuje prowadzenie ksiąg rachunkowych w spółce akcyjnej?
Prowadzenie ksiąg rachunkowych w spółce akcyjnej zgodnie z Ustawą o rachunkowości obejmuje tworzenie na bieżąco rzetelnej dokumentacji, która zawiera 5 ważnych elementów:
- tworzenie dziennika do zapisywania wszystkich operacji gospodarczych
- opracowywanie rachunkowości w centralnym rejestrze wszystkich zdarzeń gospodarczych firmy – księdze głównej
- tworzenie kont ksiąg pomocniczych, w których rejestruje się środki trwałe czy koszty składników aktywów
- opracowywanie bilansu próbnego, czyli zestawienia obrotów i sald
- tworzenie inwentarza oraz dokonywanie inwentaryzacji
Jakie operacje gospodarcze muszą być ewidencjonowane?
W księgowości spółki akcyjnej należy ewidencjonować wszystkie operacje gospodarcze podmiotu. Do operacji gospodarczych zalicza się zdarzenia, które mają 4 ważne cechy:
- można je wyrazić poprzez wartość pieniężną lub w jednostkach naturalnych
- powodują zmianę w stanie aktywów lub pasywów
- wchodzą w zakres działalności spółki
- zmieniają wartość aktywów lub pasywów podmiotu
Czym w praktyce są zatem operacje gospodarcze, które należy ewidencjonować? Mogą to być m.in. zakupy towarów, wpłaty utargu czy sprzedaż usług. Do operacji gospodarczych nie zaliczamy m.in. podpisania umowy o współpracę, wynegocjowania rabatów czy otrzymania zamówienia. Takie zdarzenia nie podlegają księgowaniu.
Jak ewidencjonowany jest kapitał zakładowy?
Księgowanie kapitału zakładowego, czyli ewidencja księgowa wniesienia wkładów przez wspólników spółki akcyjnej, to w zasadzie pierwsze zdarzenie wywołujące w tym podmiocie skutki o charakterze majątkowym lub finansowym. Według art. 12 ust. 1 pkt 1 Ustawy o rachunkowości jest to jednocześnie dzień rozpoczęcia działalności. Stąd też dzień wniesienia wkładów przez wspólników jest najczęściej dniem otwarcia w spółce ksiąg rachunkowych.
W myśl ust. 1 art. 36 Ustawy o rachunkowości, kapitały (fundusze) własne ujmuje się w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje i według zasad określonych przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy o utworzeniu jednostki.
Co więcej, jak wynika z ust. 2 tego samego artykułu, kapitał zakładowy spółek, określony w ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467 i 1488), (…) wykazuje się w wysokości określonej w umowie lub statucie i wpisanej w rejestrze sądowym. Zadeklarowane, ale niewniesione wkłady kapitałowe ujmuje się jako należne wkłady na poczet kapitału.
W przypadku spółki akcyjnej zgodnie z przepisem zawartym w art. 309 Kodeksu spółek handlowych kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem spółki w wysokości co najmniej 1/4 wartości nominalnej. jeżeli wkładem są tylko wartości niepieniężne, można pokryć kapitał zakładowy najpóźniej w ciągu roku od dnia zarejestrowania spółki.
Księgowanie wpłat lub aportów kapitału zakładowego zapisuje się zwykle w księgach handlowych przed rejestracją i wpisem do KRS. Obowiązują zapisy:
- Wn: konto 130 Rachunek bieżący lub 100 Kasa (dla aportu Wn: różne konta w zależności od wnoszonych składników np. 010, 020, 030 itd.),
- Ma: konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: Rozrachunki ze wspólnikami).
„Pozostałe rozrachunki” to konto nierozliczone, które stanowi zobowiązanie wobec wspólników do momentu rejestracji spółki.
Wniesienie kapitału zakładowego zazwyczaj zapisuje się w księgach handlowych następująco (po rejestracji i wpisie do KRS):
- Wn: konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: Konto imienne wspólnika),
- Ma: konto 800 Kapitał (fundusz) podstawowy.
Czym jest księga akcyjna i jakie informacje zawiera?
Księga akcyjna to specyficzny typ rejestru, w którym ujęte są informacje dotyczące akcjonariuszy i posiadaczy świadectw tymczasowych. Do danych należą m.in.:
- imiona, nazwiska lub nazwy akcjonariuszy
- ich siedziby i adresy
- dokonane przez nich wpłaty
Według zapisów księgi akcyjnej określa się, kto jest akcjonariuszem imiennym. Wpis do księgi akcyjnej upoważnia do udziału w walnym zgromadzeniu, z zastrzeżeniem, iż został on dokonany co najmniej tydzień przed terminem tego wydarzenia.
W spółce akcyjnej za prowadzenie księgi akcyjnej odpowiada zarząd. Spółka może scedować jednak ten obowiązek na bank czy firmę inwestycyjną działającą na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.
Co istotne, księga akcyjna jest dostępna do wglądu dla wszystkich z akcjonariuszy.
Jaka jest rola biegłego rewidenta w spółce akcyjnej?
Według obowiązujących regulacji biegły rewident w spółce akcyjnej może mieć kilka podstawowych zadań. Oto 4 najważniejsze z nich:
- wydawanie opinii na temat rocznego sprawozdania finansowego spółki
- weryfikowanie wartości aportów wniesionych do spółki
- ocena wypłacanych przez spółkę wynagrodzeń za usługi i zapłat za mienie przed jej zarejestrowaniem celem określenia, czy nie są zaniżone lub zawyżone
- wydawanie opinii przy podwyższeniu kapitału zakładowego za wkłady niepieniężne (określenie wartości aportów)
Zamów indywidualną ofertę cenową dla Twojej spółki.
Jak spółka akcyjna ewidencjonuje operacje gospodarcze?
Operacje gospodarcze to zdarzenia, które mają wpływ na działalność gospodarczą jednostki i zmieniają wartości poszczególnych składników aktywów i pasywów. Wszystkie operacje gospodarcze wyraża się w jednostkach pieniężnych i dokumentuje, a następnie zapisuje w ramach ksiąg rachunkowych. Spółka do ewidencjonowania operacji gospodarczych ma konta bilansowe. Tam ujmuje stan oraz zmiany składników aktywów i pasywów. Salda tych kont służą do sporządzania na koniec roku bilansu jednostki.
Jakie są obowiązki sprawozdawcze spółki akcyjnej?
Spółka akcyjna jako spółka prawa handlowego musi sporządzać sprawozdania ze swojej działalności. Zarząd spółki jest zobligowany do złożenia w sądzie rejestrowym zatwierdzonego sprawozdania finansowego wraz z opinią biegłego rewidenta. Możliwe sankcje za niedopełnienie tego obowiązku, czyli brak informacji złożonej do Krajowego Rejestru Sądowego, to m.in. grzywna, kara ograniczenia wolności kierownika jednostki, wszczęcie postępowania przymuszającego przez sąd, a choćby wydanie postanowienia o rozwiązaniu spółki.
Jakie są obowiązki spółki akcyjnej wobec organów skarbowych?
Spółka akcyjna zobowiązana jest do uiszczania danin podatkowych w zakresie VAT, CIT i PIT. Ten podmiot jest obligatoryjnie podatnikiem VAT, a ponadto odprowadza podatek CIT w wysokości 19% lub 9% (mali podatnicy i firmy rozpoczynające działalność). Oprócz opodatkowania spółki akcyjnej również sami akcjonariusze płacą swoje zobowiązania – np. podatek PIT (19%) od dywidend i innych dochodów.
Podsumowanie
Spółka akcyjna to podmiot, który musi prowadzić pełne księgi rachunkowe, w których odnotowane są wszystkie operacje, np. wpłaty i wypłaty środków z konta spółki, sprzedaże, zakupy, środki trwałe, operacje gotówkowe etc. Księgi prowadzi się po to, aby skrupulatnie przedstawiać kapitał spółki, a także opisywać i dokumentować wszystkie zdarzenia księgowe. Obowiązkiem spółek akcyjnych są także sprawozdania finansowe, zawierające m.in. bilans spółki czy rachunek zysków i strat.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania o księgowość spółki akcyjnej
Księgowość spółki akcyjnej wymaga precyzyjnego podejścia i przestrzegania obowiązujących w tym zakresie przepisów (m.in. ustawa o rachunkowości). Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć o tej formie rozliczeń!
Ile kosztuje księgowość spółki akcyjnej?
Koszt prowadzenia pełnej księgowości spółki akcyjnej jest wyższy niż w przypadku rozliczania w formie księgowości uproszczonej i zaczyna się od kilkuset złotych (600-1500 zł netto). Ostateczna cena usług może być uzależniona od wielu czynników, w tym m.in. liczby dokumentów, specyfiki biznesu, rodzaju sporządzanych raportów, usług dodatkowych etc.
Co zawiera sprawozdanie finansowe spółki akcyjnej?
Sprawozdanie finansowe spółki akcyjnej składa się z 3 kluczowych elementów: bilansu, rachunku zysków i strat, a także informacji dodatkowych (w tym m.in. wprowadzenie do sprawozdania finansowego czy informacje i objaśnienia).
