11 miesięcy temu
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zajął się sporem dotyczącym podziału działki pod drogę. Sprawa była związana z następującym stanem faktycznym. Zarząd Powiatu zwrócił się do wójta o stwierdzenie zgodności z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Trzeszczany wstępnego projektu podziału nieruchomości, której to podział dokonywany był w celu uregulowania własności gruntów zajętych pod drogę publiczną kategorii powiatowej. Wójt odmówił wszczęcia postępowania we wnioskowanym zakresie, ponieważ zgodnie z przepisami ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; dalej: GospNierU) z wnioskiem o podział nieruchomości może wystąpić tylko podmiot mający w tym interes prawny, czyli właściciel lub użytkownik wieczysty. Właścicielem przedmiotowych działek jest gmina Trzeszczany, zaś powiat nie wykazał swojego interesu prawnego do dokonania przedmiotowego podziału. Należało także zaznaczyć, iż postanowienie opiniujące jest wydawane tylko w ramach tego postępowania. Zarząd Powiatu wniósł zażalenie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, ale ten organ stanął po stronie wójta. Sprawa trafiła zatem do sądu.
Skarżący wskazywał, iż wniosek o podział jest związany z potrzebą uregulowania własności gruntów zajętych pod drogę publiczną kategorii powiatowej, w tym również części działek położonych w obrębie i jednostce ewidencyjnej gminy, które niewątpliwie wchodzą w jej skład. Zarząd powiatu argumentował, iż według art. 2a ust. 2 ustawy z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1693; dalej: DrPublU) drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność adekwatnego samorządu województwa, powiatu lub gminy. Wskazane działki z pewnością wchodzą w skład drogi powiatowej. Zaznaczał przy tym, iż kategoria przedmiotowej drogi oraz jej przebieg jest faktem powszechnie znanym w związku z publikacją rejestru numerów dróg powiatowych na terenie województwa lubelskiego przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie oraz przez Powiatowy Zarząd Dróg. Ponadto Zarząd Powiatu wskazał, iż wydzielenie części jednej z działek, o której chodziło w sporze, jest niezbędne przed podjęciem dalszych czynności zmierzających do jej nabycia na gruncie przepisów GospNierU, a więc w drodze czynności cywilno-prawnych.
WSA w Lublinie w wyroku z 1.6.2023 r., II SA/Lu 262/23, Legalis, uchylił stanowiska SKO i wójta. Rozpatrując sprawę organ stwierdził, iż spór dotyczy w zasadzie tego, czy Zarząd Powiatu jest podmiotem uprawnionym do żądania wszczęcia postępowania podziałowego, w tym także do żądania zaopiniowania wstępnego projektu podziału nieruchomości z planem miejscowym. Dostrzegając niejednolitość orzecznictwa sądowo-administracyjnego i piśmiennictwa prawniczego w tym względzie, sąd stanął na stanowisku, iż osoby, którym przysługuje tytuł prawny do nieruchomości nie są jedynymi uprawnionymi do zgłoszenia wniosku o podział nieruchomości, bowiem takie żądanie może zgłosić także inny podmiot, o ile ma w tym interes prawny. W uzasadnieniu do wydanego wyroku WSA w Lublinie stwierdził, że: „nie ma normatywnych podstaw do ograniczania zakresu przedmiotowego przepisu art. 97 ust. 1 GospNierU poprzez twierdzenie, iż z żądaniem podziału nieruchomości mogą wystąpić jedynie osoby, które dysponują tytułem prawnym do dzielonej nieruchomości. Czym innym pozostaje przy tym ustalenie w okolicznościach konkretnej sprawy, komu przysługuje interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości, a czym innym twierdzenie, iż jedynymi uprawnionymi do zgłoszenia wniosku o podział nieruchomości jest jej właściciel lub inna osoba, której przysługuje tytuł prawny do nieruchomości”.
WSA w Lublinie stwierdził, iż sam fakt zajęcia określonej nieruchomości pod drogę publiczną mógłby nie być wystarczający do uznania istnienia interesu prawnego. Zdarzenie takie wskazywałoby bowiem raczej na interes faktyczny, a nie prawny. Również samo deklarowanie przez skarżącego zamiaru, czy też chęci nabycia tych gruntów, nie powinno uzasadniać istnienia po jego stronie interesu prawnego. W orzecznictwie i piśmiennictwie dominuje pogląd, iż znaczenie pojęcia „interes prawny” należy ustalać według norm prawa materialnego, a „mieć interes prawny” znaczy to samo, co ustalić przepis prawa powszechnie obowiązujący, na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby. Stwierdzenie istnienia interesu prawnego wymaga zatem ustalenia związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającego na tym, iż akt stosowania tej normy (decyzja administracyjna) może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie prawa materialnego. Interes taki powinien być bezpośredni, konkretny, realny i znajdować potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, które uzasadniają zastosowanie normy prawa materialnego. Interes prawny, którego istnienie warunkuje przyznanie osobie przymiotu strony, musi bezpośrednio dotyczyć sfery prawnej podmiotu.
Sąd uznał, iż normą o charakterze materialnoprawnym wskazującą na istnienie po stronie skarżącego interesu prawnego w żądaniu podziału nieruchomości zajętych pod drogę powiatową jest art. 2a ust. 2 DrPublU. Zgodnie z tym przepisem drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność danego samorządu województwa, powiatu lub gminy. Powyższy przepis wskazuje wprost na publiczny charakter własności dróg publicznych.
WSA w Lublinie orzekł zatem, że: „Skoro więc na skarżącym, jako organie wykonawczym powiatu i zarządcy drogi powiatowej, spoczywa prawny obowiązek podjęcia działań mających na celu zapewnienie publicznego charakteru własności drogi powiatowej, to ma on również interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości zajętej pod drogę powiatową albowiem czynność taka ma charakter czynności zmierzającej do zapewnienie publicznego charakteru własności drogi publicznej, o którym mowa w art. 2a ust. 2 DrPublU. Z tych też względów należało przyjąć, iż skarżący posiada interes prawny w żądaniu podziału nieruchomości, w tym także w wydaniu stanowiącej element takiego postępowania opinii o zgodności wstępnego projektu podziału nieruchomości z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego”.
