Medycyna estetyczna wymogi prawne

Medycyna estetyczna zyskuje na popularności. W obecnym stanie prawnym medycyna estetyczna nie jest jednak odrębną specjalizacją lekarską. Wśród lekarzy, kosmetologów i prawników realizowane są spory, kto i na jakich zasadach może wykonywać usługi z zakresu medycyny estetycznej.

W niniejszym artykule odpowiadamy na pytanie – jakie wymogi prawne należy spełnić w celu świadczenia usług medycyny estetycznej zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie wymogi prawne musisz spełnić, aby prowadzić działalność w zakresie medycyny estetycznej.
• Jak rozpocząć świadczenie usług medycyny estetycznej.
• Kto jest uprawniony do wykonywania zabiegów medycyny estetycznej.
• Czy założenie podmiotu leczniczego jest niezbędne w celu oferowania usług medycyny estetycznej.
• Jak gwałtownie i skutecznie zarejestrować podmiot oferujący medycynę estetyczną.
• Kogo dotyczy ograniczenia w reklamie usług medycyny estetycznej.

Medycyna estetyczna – świadczenie zdrowotne czy usługa kosmetologiczna ?

Medycyna estetyczna nie została zdefiniowana w przepisach prawach. Żaden przepis nie określa czym są usługi medyczny estetycznej, czy zabiegi w zakresie medycy estetycznej. Inaczej mówiąc, medycyna estetyczna nie doczekała się swojej definicji legalnej.

Na tle sporów o definicje medycyny estetycznej wykształciły się dwa główne poglądy.

Zgodnie z pierwszym z poglądów zabiegi medycyny estetycznej mogą być wykonywane zarówno przez lekarzy jak i przez kosmetologów.

Zwolennicy tego poglądu dzielą zabiegi medycyny estetycznej na dwie na dwie główne grupy:

• Zabiegi wykonywane w związku ze wskazaniami medycznymi służące poprawie zdrowia – głównym celem tego typu zabiegów jest ratowanie i poprawa zdrowia, a nie wyłącznie sam aspekt estetyczny.
• Zabiegi, które są wykonywane wyłącznie z powodów estetycznych (kosmetycznych), czyli przy braku wskazań medycznych.

Zgodnie z omawianym poglądem tylko zabiegi wykonywane w związku ze wskazaniami medycznymi są zastrzeżone dla lekarzy. Pozostałe zabiegi medycyny estetycznej mogą być wykonywane także przez osoby, które nie wykonują zawodu medycznego.

Zgodnie z drugim z poglądów medycyna estetyczna powinna być rozumiana wąsko, a zabiegi powinni wykonywać wyłącznie lekarze.

Zwolennicy tego poglądu powołują się na definicję świadczenia zdrowotnego zawartą w ustawie o działalności leczniczej. Zgodnie z tą definicją, świadczenia zdrowotne to działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania.

Jak wynika z ww. definicji, świadczenia zdrowotne to nie tylko działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia, ale także inne działania medyczne. Zwolennicy tego poglądu twierdzą, iż przez inne działania medyczne należy rozumieć także zabiegi, których wyłącznym celem jest poprawa wyglądu.

W tym ujęciu zabiegi medycy estetycznej stanowiłyby więc świadczenia zdrowotne w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej. W konsekwencji zabiegi medycyny estetycznej jako świadczenia zdrowotne mogłyby być wykonywane wyłącznie przez lekarzy.

Drugi pogląd wspiera Naczelna Izba Lekarska. Prezydium Naczelnej Izby Lekarskiej w swoim stanowisku w sprawie uprawnień do wykonywania procedur wchodzących w skład zabiegów z zakresu medycyny estetycznej z dnia z dnia 15 kwietnia 2021 r. opowiedziało się za tym, iż wszystkie zabiegi, który elementem jest m. in. iniekcja lub pobranie autologiczne powinny być wykonywane wyłącznie przez lekarzy.

Jakie jest zatem adekwatne rozumienie „medycyny estetycznej” ?

Celem niniejszego artykułu nie jest rozstrzyganie sporu między zwolennikami oby zaprezentowanych definicji medycyny estetycznej. Artykuł opisuje warunki prawne, które należy spełnić w celu świadczenia usług beauty w zależności od przyjętego modelu.

Wydaje się jednak, iż z praktycznego punktu widzenia jako kryteria odróżniające zabiegi wykonywane przez kosmetologów od zabiegów wykonywanych przez lekarzy należałoby przyjąć m. in.

• stopień inwazyjności zabiegu,
• ryzyko wystąpienia powikłań.

Niemniej w obecnym stanie prawnym są to kryteria arbitralne, które nie są poparte brzmieniem przepisów prawa.

Medycyna estetyczna – podmiot leczniczy i gabinet kosmetologiczny

Spory co do rozumienia pojęcia medycyny estetycznej nie mają wyłącznie znaczenia teoretycznego Wręcz przeciwnie rozumienie terminu „medycyna estetyczna” ma doniosłe konsekwencje praktyczne.

Przyjęcie, iż zabiegi medycy estetycznej to świadczenia zdrowotne powoduje, że:

• zabiegi medycy estetycznej mogą być wykonywane wyłącznie przez lekarzy,
• usługi medycy estetycznej mogą być świadczone wyłącznie przez podmioty lecznicze i gabinety lekarskie.

Jeżeli przyjmiemy natomiast, iż usługi medycy estetycznej, które służą wyłącznie poprawie aspektów wizualnych nie są świadczeniami zdrowotnymi wówczas:

• zabiegi medycyny estetycznej mogą być wykonywane także w gabinetach kosmetologicznych, które nie są gabinetami lekarskimi ani nie mają statusu podmiotu leczniczego,
• usługi medycyny estetycznej mogą być wykonywane zarówno przez zawody medyczne jak i przez kosmetologów, którzy nie mają statusu zawodu medycznego.

Obecnie podmioty, które świadczą usługi w zakresie medycyny estetycznej to zarówno:

• podmioty lecznicze i gabinety lekarskie,
• gabinety kosmetologiczne prowadzone wyłącznie przez kosmetologów.

Co istotne, przepisy prawa określają szereg wymogów, które trzeba spełnić w celu prowadzenia podmiotu leczniczego lub gabinetu lekarskiego. Jednocześnie przepisy prawa nie formułują tak daleko idących warunków w stosunku do gabinetów kosmetologicznych.

Medycyna estetyczna indywidualna praktyka lekarska, czy podmiot leczniczy?

W przypadku, gdy usługi medycyny estetycznej świadczone są przez lekarzy mogą być wykonywane w formie indywidualnej praktyki lekarskiej lub w podmiocie leczniczym.

Udzielanie świadczeń zdrowotnych w formie indywidualnej praktyk lekarskiej ma jednak jedno istotne ograniczenie. Indywidualna praktyka lekarska może zatrudniać osoby niebędące lekarzami w celu wykonywania czynności pomocniczych. Co do zasady indywidualna praktyka lekarska nie może zatrudniać innych lekarzy (z wyjątkiem zatrudnienia w celu prowadzenia stażu). Lekarze mogą być natomiast zatrudniani przez podmiot leczniczy. Jeżeli zatem planujesz świadczenie usług medycyny estetycznej na szerszą skalę, powinieneś rozważyć założenie podmiotu leczniczego.

Szeroko o rejestracji podmiotu leczniczego pisałem w swoim artykule – Rejestracja podmiotu leczniczego – zagadnienia praktyczne. W niniejszym artykule omówione zostaną specyficzne kwestie związane z założeniem podmiotu leczniczego prowadzącego działalność w zakresie medycyny estetycznej.

Medycyna estetyczna w podmiocie leczniczym

Pierwszym krokiem do założenia podmiotu leczniczego jest wybór formy prawnej prowadzenia działalności. Podmiot leczniczy może być prowadzony przez spółkę prawa handlowego, spółkę cywilną oraz przez JDG. W praktyce najpopularniejszą formą prowadzenia tego typu działalności jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Więcej informacji dotyczący rejestracji spółki znajdzie na naszej stronie – Rejestracja spółki.

Klinika medycyny estetycznej czy centrum medyczne

Kolejnym zagadnieniem wymagającym omówienia jest nazwa podmiotu leczniczego prowadzącego działalność w obszarze medycyny estetycznej. Znaczna cześć tego typu podmiotów faktycznie prowadzi działalność pod nazwą zawierającą słowo „klinika”. Musisz wiedzieć, iż podmiot leczniczy zawierający słowo „klinika” w nazwie nie zostanie zarejestrowany. Klinika jest bowiem nazwą zastrzeżoną dla szpitali i oddziałów, które oprócz działalności leczniczej zajmują się także kształceniem kadr medycznych.

Jeżeli zależy Ci na nazwie kojarzącej się z kliniką możesz rozważyć zarejestrowanie podmiotu, który w nazwie zamiast słowa „klinika” będzie miał angielskie „clinic”. Z doświadczenia mogę powiedzieć, iż urzędy w większości wypadków odmawiają także rejestracji podmiotów ze słowem „clinic”. Rejestracja tego typu podmiotu leczniczego wymaga najczęściej złożenia odwołania od decyzji wydanej przez urząd w pierwszej instancji, co może być procesem czasochłonnym. o ile zależy Ci na sprawnej rejestracji podmiotu wybierz nazwę, która nie kojarzy się bezpośrednio z kliniką, np. centrum medyczne.

Zapewnienie udzielania świadczeń zdrowotnych przez uprawnione osoby

Jedynym z obowiązków każdego podmiotu leczniczego jest zapewnienie udzielania świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne określone w odrębnych przepisach (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o działalności leczniczej).

Co istotne, aktualny wykaz specjalizacji lekarskich nie przewiduje specjalizacji z zakresu medycyny estetycznej. W związku z tym niejednokrotnie można spotkać się z poglądem, iż świadczenia zdrowotne z zakresu medycyny estetycznej powinny być udzielane przez lekarza specjalistę dermatologa.

W praktyce świadczenia zdrowotne mające na celu poprawę wyglądu mogą być udzielane przez lekarzy różnych specjalizacji. Co więcej, nie ma przeszkód natury prawnej, aby tego typu świadczenia były udzielane także przez lekarzy dentystów.

Rejestracja podmiotu leczniczego przeprowadzającego zabiegi medycyny estetycznej nie wymaga uwzględnienia we wniosku o rejestracje świadczenia usług medycznych w dziedzinie dermatologii. Inaczej mówiąc, zakładając podmiot leczniczy wykonujący zabiegi medycyny estetycznej nie jesteś zobowiązany do współpracy z dermatologiem.

Medycyna estetyczna – kody resortowe

Rejestracja podmiotu leczniczego wymaga odpowiedniego określenia struktury podmiotu, a w ślad za tym tzw. kodów resortowych.

Kody resortowe zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania.

Żaden z kodów zawartych w Rozporządzeniu nie dotyczy jednak medycyny estetycznej. Co istotne, kody resortowe nie mogą zostać pominięte we wniosku o wpis podmiotu do RPWDL. Wniosek o wpis podmiotu bez kodów resortowych nie będzie mógł zostać skutecznie złożony.

Założenie podmiotu w zakresie usług medycyny estetycznej wymaga więc doboru odpowiednich kodów, spośród tych przewidzianych w rozporządzeniu.

W praktyce zdarza się, iż w przypadku gdy przyjęta struktura organizacyjna i kody resortowe nie wskazują na rodzaj świadczonych usług, urząd wzywa wnioskodawcę do przedstawienia wyjaśnień w tym zakresie.

Medyna estetyczna, a szpital jednodniowy

Jak już wyżej stwierdzono świadczenie usług w zakresu medycyny estetycznej może wymagać rejestracji podmiotu leczniczego. Trzeba zwrócić uwagę, iż ustawa o działalności leczniczej wyróżnia odrębną kategorię świadczeń zdrowotnych, tj. świadczenia szpitalne. Co istotne, świadczeniami szpitalnymi są także świadczenia udzielane z zamiarem zakończenia ich udzielania w okresie nieprzekraczającym 24 godzin, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych lub ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych.

Szpitale, które udzielają świadczeń z zamiarem ich zakończenia w ciągu 24 godzin nazywane są często szpitalami jednego dnia lub szpitalami jednodniowymi.

Należy podkreślić, iż szpital (także ten jednodniowy) musi spełniać dużo surowsze warunki niż „zwykły” podmiot leczniczy. Dotyczy to zarówno warunków organizacyjnych jak i formalnych.

W tym zakresie należy zwrócić uwagę m. in. na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 20 stycznia 2017 roku, sygn. IV SA/Wr 301/16. WSA we Wrocławiu utrzymał w mocy decyzję administracyjną Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, która stwierdzała, iż niektóre z zabiegów wykonywanych przez podmiot leczniczy mogą być wykonywane wyłącznie w warunkach szpitalnych. Dotyczyło to w szczególności zabiegów przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym. Jednocześnie otrzymana w mocy decyzja stwierdzała, iż zabiegi medycyny estetycznej, które nie są przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym nie wymagają wykonywania ich w warunkach szpitala jednodniowego. Powyższy wyrok WSA może stanowić jedynie wskazówkę interpretacyjną. Wątpliwości w tym zakresie należy rozstrzygać na gruncie konkretnych wypadków.

Medycyna estetyczna w podmiocie leczniczym – pozostałe wymogi prawne

Podmiot leczniczy świadczący usługi z zakresu medycyny estetycznej musi spełnić szereg obowiązków wynikających zarówno w ustawy o działalności leczniczej jak i z innych przepisów prawa. W tym zakresie należy zwrócić uwagę w szczególności na następujące wymogi prawne:

• obowiązek posiadania OC w zakresie prowadzonej działalności leczniczej od pierwszego dnia działalności,
• obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej zgodnie z obowiązującymi zasadami,
• obowiązek uzyskania zgody pacjenta na udzielenie świadczenia zdrowotnego,
• spełnienie wymagań w zakresie przetwarzania danych osobowych w podmiocie leczniczym,
• pomieszczenia podmiotu leczniczego muszą spełniać wymogi określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą,
• podmiot leczniczy zobowiązany jest posiadać regulamin organizacyjny podmiotu leczniczego. Regulamin powinien zostać następnie opublikowany w miejscu udzielania świadczeń przez podmiot leczniczy oraz na stronie internetowej podmiotu leczniczego.

Medycyny estetyczna w gabinecie kosmetologicznym – obowiązki

Obowiązki wynikające dla podmiotów leczniczych i lekarzy z ustawy o działalności leczniczej oraz z ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty nie będą miały zastosowania w stosunku do gabinetów kosmetologicznych. Wymogi prawne w zakresie prowadzenie gabinetu kosmetologicznego są zdecydowanie bardziej liberalne niż te dotyczące podmiotów leczniczych.

Tym samym kosmetolodzy nie są zobowiązani do prowadzenia dokumentacji medycznej. Podobnie gabinety kosmetologiczne nie muszą przyjmować i publikować regulaminów gabinetów na kształt tych przewidzianych dla podmiotów leczniczych.

Niezależnie od powyższego, należałoby rekomendować, aby przynajmniej niektóre obowiązki podmiotów leczniczych były stosowane w gabinetach kosmetologicznych. Jako przykłady można wymienić posiadanie ubezpieczenia OC od prowadzonej działalności, czy wykonywane usług kosmetologicznych w pomieszczeniach zapewniających odpowiedni bezpieczeństwo i higienę pracy.

Reklama usług medycyny estetycznej

Zagadnieniem, z którym nasi Klienci zwracają się do nas szczególnie często jest reklama usług medycyny estetycznej.

Powyższe zagadnienie przedstawia się odmiennie w przypadku podmiotów leczniczych i gabinetów lekarskich oraz odmiennie w odniesieniu do gabinetów kosmetologicznych.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej: Podmiot wykonujący działalność leczniczą podaje do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych. Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech reklamy.

Powyższy przepis odnosi się do wszystkich podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, tj. zarówno do podmiotów leczniczych jak i do indywidualnych praktyk lekarskich i praktyk lekarzy dentystów.

Tym samym, podmiot leczniczy nie może zgodnie z prawem prowadzić reklamy oferowanych usług. Oczywiście dotyczy to bez wyjątku także usług z zakresu medycyny estetycznej. Podmiot leczniczy może jedynie informować o zakresie oferowanych usług. Trzeba przy tym pamiętać, iż zarówno treść jak i forma tej informacji nie może mieć postaci reklamy.

Jak wynika z powyższego, podmioty lecznicze obowiązuje restrykcyjny zakaz reklamowania usług, który w istotny sposób ogranicza możliwość prowadzenia działań marketingowych.

Co istotne, przytoczony powyższej przepis nie dotyczy kosmetologów oraz gabinetów kosmetologicznych. Jak już wcześniej wskazałem kosmetolog nie jest w obecnym stanie prawym zawodem medycznym. Kosmetolog nie jest więc adresatem przepisów zawartych w ustawie o działalności leczniczej. o ile prowadzisz gabinet kosmetologiczny możesz zatem reklamować swoje usługi i nie będzie to działanie sprzeczne z prawem.

Z dniem 1 stycznia 2023 r. weszły w życie zmiany do ustawy z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych dotyczące reklamowania wyrobów medycznych. Reklama wyrobów medycznych została uregulowana w art. 54 – 61 ustawy o wyrobach medycznych.

Zgodnie ze znowelizowanym przepisami reklama wyrobu kierowana do publicznej wiadomości nie może:

• wykorzystywać wizerunku osób wykonujących zawody medyczne lub podających się za takie osoby lub przedstawiać osób prezentujących wyrób w sposób sugerujący, iż wykonują taki zawód;
• zawierać bezpośredniego wezwania dzieci do nabycia reklamowanych wyrobów lub do nakłonienia rodziców lub innych osób dorosłych do kupienia im reklamowanych wyrobów;
• dotyczyć wyrobów przeznaczonych do używania przez użytkowników innych niż laicy.

Co istotne, reklamą wyrobu medycznego będzie także kierowanie do publicznej wiadomości opinii przez użytkowników wyrobów, o ile otrzymują z tego tytułu korzyści. W powyższego wynika, iż materiały publikowane przez influencerów o ile maja cechy reklamy oraz są kierowane do publicznej wiadomości, będą musiały być zgodne z nowymi zasadami reklamy wyrobów medycznych.

Przepisy dotyczące reklamy wyrobów medycznych mają zastosowanie do wszystkich podmiotów kierujących do publicznej wiadomości treści reklamowe dotyczące wyrobów medycznych. Zasady reklamy wyrobów medycznych dotyczą więc zarówno gabinetów kosmetologicznych jak i podmiotów leczniczych. Nowe przepisy dotyczące reklamy mają jednak szczególne znacznie dla gabinetów kosmetologicznych, które często prowadzą marketing swoich usług podając nazwę konkretnego wyrobu medycznego (np. lasera, czy innego urządzenia).

Medycyna estetyczna prawnik

Jeżeli potrzebujesz wsparcia w zakresie prawnych aspektów świadczenia usług z zakresu usług medyny estetyczne zapraszamy do kontaktu. Nasza kancelaria oferuje pełne wsparcie prawne w tym zakresie:

• doradztwo prawne na etapie rozpoczynania działalności, w tym założenie podmiotu leczniczego, przygotowanie regulaminu organizacyjnego podmiotu leczniczego oraz innej niezbędnej dokumentacji,
• wsparcie prawne na etapie prowadzenia działalności w obszarze medyny estetycznej, m. in. doradztwo w obszarze reklamy usług medycyny estetycznej.

Zapraszamy do kontaktu z kancelarią.