7 godzin temu
- Projekt ustawy przewiduje elastyczne i motywujące mechanizmy naliczania opłat za odpady, uwzględniające masę i jakość ich segregacji.
- Na gruncie projektowanych przepisów wprowadza się nowe ulgi oraz doprecyzowuje zasady indywidualnych rozliczeń w zabudowie wielolokalowej i letniskowej.
- Gminy uzyskają skuteczniejsze narzędzia kontroli, weryfikacji danych oraz dochodzenia opłat i kar administracyjnych.
Nowe podejście do naliczania opłat za odpady
Projekt ustawy wprowadza możliwość różnicowania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na podstawie masy wytworzonych odpadów oraz jakości ich segregacji. Takie rozwiązanie ma na celu:
- premiowanie mieszkańców prawidłowo prowadzących selektywną zbiórkę;
- bardziej sprawiedliwy podział kosztów systemu;
- ograniczenie przypadków uchylania się od obowiązków sprawozdawczych i płatniczych.
Jednocześnie doprecyzowano zasady stosowania indywidualnych rozliczeń w budynkach wielolokalowych. Strony – tj. gmina, właściciel i zarządca – będą mogły uzgodnić warunki techniczne umożliwiające identyfikację odpadów pochodzących z poszczególnych lokali. Celem tej zmiany jest ułatwienie implementacji zindywidualizowanego systemu, który premiuje segregację na poziomie lokalu, a nie całego budynku.
Rozszerzenie katalogu ulg i zwolnień z opłat
Projekt ustawy przewiduje kilka istotnych zmian mających na celu wprowadzenie większej elastyczności w zakresie ulg:
- dla osób kompostujących bioodpady – ulgą mają zostać objęci nie tylko właściciele nieruchomości jednorodzinnych, ale także mieszkańcy zabudowy wielolokalowej, właściciele nieruchomości rekreacyjnych oraz działkowcy w rodzinnych ogrodach działkowych;
- dla grup społecznie wrażliwych – możliwe będzie wprowadzenie fakultatywnych ulg dla osób starszych, niepełnosprawnych, osób w trudnej sytuacji materialnej oraz drobnych przedsiębiorców prowadzących działalność rzemieślniczą;
- dla nieruchomości letniskowych – możliwe będzie utrzymanie ich w systemie gminnym również wtedy, gdy gmina obejmie swoim systemem nieruchomości niezamieszkałe (na podstawie uchwały).
Wzmocnienie kontroli i uszczelnienie systemu
W odpowiedzi na postulaty jednostek samorządu terytorialnego oraz w celu realizacji unijnych celów recyklingowych, projekt przewiduje szereg rozwiązań służących poprawie nadzoru i egzekucji:
- deklaracja w przypadku zmiany właściciela – projekt wprowadza obowiązek złożenia zmienionej deklaracji w związku z przeniesieniem własności nieruchomości; gmina może pobierać opłatę do czasu wskazanego w nowej deklaracji;
- czynności sprawdzające – gminy będą mogły weryfikować dane zawarte w deklaracjach m.in. w oparciu o informacje pochodzące od przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych; ma to na celu ograniczenie fikcyjnych lub nieaktualnych deklaracji i zwiększenie realnych wpływów;
- naliczanie podwyższonych opłat za brak selektywnej zbiórki – odejście od obligatoryjnego wszczynania postępowania administracyjnego w każdym przypadku naruszenia, na rzecz elastyczniejszego podejścia zależnego od konkretnych okoliczności.
Lepsza sprawozdawczość i kontrola danych
Projektodawca proponuje również rozwiązania mające na celu poprawę jakości danych w systemie:
- obowiązki dla instalacji przyjmujących odpady od zbierających nieprofesjonalnych – podmioty te (np. zbierające zużyty sprzęt czy odpady wielkogabarytowe) będą musiały raportować ilości odpadów pochodzących z terenu danej gminy;
- sankcje za opóźnienia sprawozdawcze – wprowadzony zostanie przedział wysokości kar za nieterminowe składanie sprawozdań z gospodarki odpadami komunalnymi, zależny od okoliczności uchybienia;
- nowe obowiązki w PSZOK – punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych będą mogły przyjmować odpłatnie odpady innego rodzaju niż komunalne; jednocześnie wprowadzony zostanie wymóg minimalnej liczby PSZOK-ów, uzależnionej od liczby mieszkańców oraz odległości do punktu.
Dostosowanie do Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2028
W opublikowanych założeniach projektu wskazano, iż zmiany mają bezpośrednio wspierać realizację celów Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2028, zgodnych z przepisami unijnymi. Przypomniano, iż wskaźnik recyklingu dla Polski za 2023 r. wyniósł jedynie 32%, przy wymaganym poziomie 60% w 2030 r. i 65% w 2035 r. Nowelizacja ustawy ma wzmocnić działania gmin zmierzające do:
- zwiększenia poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia;
- redukcji odpadów trafiających na składowiska;
- zwiększenia dostępności usług komunalnych, szczególnie w mniejszych miejscowościach.
Etap legislacyjny i planowany termin wejścia w życie
Projekt ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach został opublikowany w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Zgodnie z informacjami zawartymi w opisie projektu, jego przyjęcie przez Radę Ministrów planowane jest na IV kwartał 2025 r. Szczegółowy termin wejścia w życie przepisów zostanie określony na dalszym etapie prac legislacyjnych.
