1 rok temu
Obniżona do 0% stawka VAT na gaz ziemny będzie obowiązywała jedynie do 31.12.2022 r. Wówczas utraci swoją moc obowiązującą art. 146da ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; dalej: VATU), w zakresie obniżenia stawki VAT właśnie dla gazu ziemnego. Nic nie wskazuje także na to, byśmy mieli wrócić do tymczasowo obniżonej 8% stawki VAT, tak jak to było na mocy § 10e rozporządzenia Ministra Finansów z 25.3.2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (t.j. Dz.U z 2021 r. poz. 1696; dalej: WarObnVATR). Oznacza to, iż z perspektywy konsumenta gaz zdrożeje, i to znacząco. Dla jego dostawy adekwatna będzie bowiem 23% podstawowa (tymczasowo podwyższona) stawka VAT.
Z oczywistych względów podwyżka stawek VAT uderzy zwłaszcza w odbiorców indywidualnych. Przedsiębiorcy, a przynajmniej ci w pełni odliczający podatek naliczony, i tak traktują VAT neutralnie, jakkolwiek wysoki by on nie był. Konsumenci nie mają tego luksusu, bo im prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługuje. Ustawodawca planuje jednak wyłom w tej zasadzie. Umożliwi bowiem konsumentom odzyskiwanie kwoty VAT zapłaconej w cenie nabywanego gazu, choć oczywiście zadzieje się to na nieco innych zasadach niż w przypadku podatników tego podatku.
Na czym ma polegać rekompensata?
W uproszczeniu rekompensata ma polegać na refundacji kwoty odpowiadającej podatkowi VAT, wynikającej z opłaconej faktury dokumentującej dostarczenie paliw gazowych od 1.1.2023 r. do 31.12.2023 r.
Dla kogo rekompensata o VAT?
Zgodnie z założeniami rekompensata ma przysługiwać odbiorcom paliw gazowych w gospodarstwach domowych, ale nie wszystkim, a jedynie tym, którzy są wpisani lub zgłoszeni do centralnej ewidencji emisyjności budynków i wykorzystują gaz jako główne źródło ogrzewania gospodarstwa domowego. Odbiorcy tacy muszą się legitymować niskimi dochodami. Konkretnie ustawodawca precyzuje, iż ma na myśli osoby w gospodarstwie domowym jednoosobowym, w którym wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu nie przekracza kwoty 2.100 zł, względnie osoby w gospodarstwie wieloosobowym, w którym wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu nie przekracza kwoty 1.500 zł na osobę.
Katalog osób uprawionych do uzyskania omawianej rekompensaty ma być zdecydowanie węższy niż krąg odbiorców paliw gazowych uprawnionych do korzystania z możliwości nabywania gazu po cenie maksymalnej wyrobów gazowych (a więc tzw. odbiorców uprawnionych). Nie zawiera np. wspólnot mieszkaniowych, podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej, jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, podmiotów systemu oświaty, systemu szkolnictwa wyższego itd. A więc tych, które z uwagi na przedmiot działalności z dużą dozą prawdopodobieństwa również nie odliczają podatku naliczonego od wydatków na gaz.
Jak uzyskać rekompensatę?
Odbiorcy paliw gazowych powinni złożyć wniosek o refundację podatku VAT wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta, w ciągu 30 dni od dnia otrzymania faktury dokumentującej dostarczenie paliw gazowych. Wniosek składany będzie w gminie adekwatnej ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej ten wniosek. Co ważne do wniosku o refundację podatku VAT załączona ma być umowę zawarta przez odbiorcę paliw gazowych z przedsiębiorstwem energetycznym wykonującym działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami gazowymi, ewentualnie jej kopia, faktura dokumentująca dostarczenie paliw gazowych do tego odbiorcy przez przedsiębiorstwo energetyczne oraz dowód uiszczenia zapłaty za tę fakturę.
Przyznanie przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta refundacji podatku VAT nie wymaga wydania decyzji. Ale odmowa przyznania zwrotu podatku VAT, uchylenie lub zmiana wysokości refundacji podatku VAT oraz rozstrzygnięcie w sprawie nienależnie pobranej refundacji podatku VAT będą wymagać jej wydania.
Ustawodawca podkreśla, iż wzrost cen paliw gazowych na rynku krajowym i zagranicznym w 2022 r. jest wynikiem oddziaływania kilku nakładających się na siebie czynników. To przede wszystkim inwazja zbrojna Rosji na Ukrainę, ale też ożywienie gospodarcze po pandemii COVID-19. W efekcie trwająca przebudowa źródeł i kierunków dostaw paliw gazowych powoduje dodatkową presję wynikającą z kosztów dostosowania się przedsiębiorców do nowej sytuacji. Wysokie ceny paliw gazowych mają wpływ nie tylko na cały sektor gazowy, energetyczny i ciepłowniczy, ale także bezpośrednio na wszystkich obywateli oraz instytucje użyteczności publicznej, skutkując koniecznością pokrywania wyższych, często nieakceptowalnych wydatków na surowce, niezbędne do obsługi systemu grzewczego.
Ta sytuacja nadzwyczajna wymaga nadzwyczajnych rozwiązań. Faktem jest jednak, iż zwolnienia z ponoszenia ciężaru cenotwórczych podatków pośrednich dla gospodarstw domowych same w sobie nie są niczym nadzwyczajnym. Przypomnijmy, iż zużycie gazu przez gospodarstwa domowe (ale też np. przez podmioty lecznicze, organy administracji publicznej czy szkoły) do celów opałowych korzysta (standardowo) ze zwolnienia z akcyzy. Zgodnie z art. 31b ust. 6 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 143; dalej: AkcyzU), warunkiem zwolnienia jest sprzedaż wyrobów gazowych w ilościach nieprzekraczających ustawowych progów, ale także uzyskanie od nabywcy tych wyrobów oświadczenia, iż nie używa tych wyrobów na inne potrzeby niż prowadzenie gospodarstwa domowego, w tym na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, albo oświadczenia o ilości tych wyrobów używanych na inne potrzeby niż prowadzone gospodarstwo domowe, w tym na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Za gospodarstwo domowe nie uznaje się nieruchomości w całości wykorzystywanej na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, w którym użycie wyrobów gazowych nie przekracza ilości określonych w ww. przepisach.
Niemniej, refundacja VAT na rzecz konsumentów to temat już dziejowo zapomniany. Mało kto pamięta dziś o zwrocie VAT w związku z nabywaniem materiałów budowlanych. Podobnie jednak jak wówczas, także i tym razem odbiorca będzie musiał w pierwszej kolejności ponieść ciężar ekonomiczny VAT w cenie nabywanego gazu. Dopiero później może ubiegać się o refundację („pay and refund”).
