Niebieska Karta i jej zamknięcie (2024) – Adwokat Kraków

Niebieska Karta to procedura mająca zapewnić bezpieczeństwo ofierze przemocy domowej. Jest to inicjatywa, w ramach której przedstawiciele różnych instytucji i podmiotów reagują na podejrzenia przemocy w rodzinie.

Co to jest niebieska karta?

Niebieska karta stanowi dokument tworzony w ramach Procedury Niebieskiej Karty, czyli zespołu czynności, w ramach których badane jest podejrzenie istnienia przemocy w rodzinie. Niebieska karta ma na celu pomóc osobom doświadczającym przemocy domowej i przeciwdziałanie temu zjawisku.

Kto zajmuje się niebieską kartą?

Niebieska Karta obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli:

• jednostek organizacyjnych pomocy społecznej
• gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
• policji
• oświaty
• ochrony zdrowia
• organizacji pozarządowych,

w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie.

Kiedy zakłada się niebieską kartę w 2024 r.?

Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza “Niebieska Karta – A” przez przedstawiciela jednego z wymienionych wyżej organów w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych:

• podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub
• w wyniku zgłoszenia dokonanego przez świadka przemocy domowej

W dokumencie tym wskazuje się wszystkie osoby doznające przemocy domowej i wszystkie osoby
stosujące przemoc domową. Wzór formularza “Niebieska Karta – A” dostępny jest na stronie niebieskiej linii. Dokument ten, nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia wszczęcia procedury, przekazuje się do zespołu interdyscyplinarnego.

Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie pokrzywdzonej przemocą domową przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”.

Przykłady przemocy podlegającej niebieskiej karcie

Przemoc domowa podlegająca niebieskiej karcie obejmuje jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, takie jak na przykład:

• narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia
• naruszenia godności
• naruszenia nietykalności cielesnej
• działania wywołujące cierpienie lub krzywdę
• pozbawienie dostępu do środków finansowych lub pracy
• istotne naruszenia prywatności
• wzbudzanie poczucia zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane dzięki środków komunikacji elektronicznej,

Formy przemocy w niebieskiej karcie

Czy założenie niebieskiej karty wymaga zgody pokrzywdzonej?

Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę Niebieskie Karty i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.

Czy o niebieskiej karcie informuje się stosującego przemoc?

Jeżeli wszczęcie procedury nastąpiło pod nieobecność osoby stosującej przemoc domową, o wszczęciu procedury grupa diagnostyczno-pomocowa zawiadamia tę osobę. Następuje to nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania formularza „Niebieska Karta – A”.

Zawiadomienie stosującego przemoc o niebieskiej karcie może nastąpić dowolnej formie i w dowolny sposób, również za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej umożliwiających porozumiewanie się na odległość.

Jak wygląda procedura założenia niebieskiej karty?

Na posiedzeniu grupa diagnostyczno-pomocowa w obecności zaproszonej osoby pokrzywdzonej przemocą:

• dokonuje analizy sytuacji w związku z podejrzeniem stosowania przemocy domowej
• opracowuje indywidualny plan pomocy albo
• rozstrzyga o braku zasadności podejmowania działań.

Na podstawie ustaleń zawartych w wypełnionym formularzu „Niebieska Karta – C”, grupa podejmuje działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej i poprawę jej sytuacji życiowej.

Niestawiennictwo osoby doznającej przemocy domowej nie wstrzymuje prac grupy diagnostyczno-pomocowej.

Jakie działania obejmuje niebieska karta?

Wszczynając procedurę celem założenia niebieskiej karty podejmuje się działania interwencyjne mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie, co do której istnieje podejrzenie, iż jest dotknięta przemocą w rodzinie. Działania te to m.in.:

• informowanie Policji lub Żandarmerii Wojskowej o okolicznościach uzasadniających zastosowanie nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia i zakazu zbliżania się do wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (w ramach uprawnień przewidzianych w ustawie o policji)
• udzielenie osobie pokrzywdzonej pierwszej pomocy przedmedycznej lub zapewnieniu pomocy medycznej
• zaspokojeniu podstawowych potrzeb osoby pokrzywdzonej, w tym udzieleniu wsparcia i poradnictwa od przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, jak też innych organizacji działających na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Osoba wszczynająca niebieską kartę dokonuje wstępnej diagnozy sytuacji w związku z zaistnieniem uzasadnionego podejrzenia stosowania przemocy domowej i przeprowadza rozmowę z osobą doznającą przemocy domowej, a także, w miarę możliwości, z osobą stosującą przemoc.

W trakcie rozmowy z osobą stosującą przemoc domową informuje się ją w szczególności o prawnokarnych konsekwencjach stosowania przemocy domowej oraz wskazuje na konieczność zmiany sposobu postępowania.

Niebieska karta a rola zespołu interdyscyplinarnego

Zespół interdyscyplinarny realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zadaniem zespołu jest integrowanie i koordynowanie działań podmiotów zaangażowanych w działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie

W skład zespołu interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia i organizacji pozarządowych.

Przedstawiciele podmiotów wszczynających procedurę Niebieskie Karty działają w oparciu o zasadę współpracy i przekazują informacje o podjętych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego.

Niebieska karta a niestawiennictwo osoby objętej przemocą

Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje w obecności pełnoletniej osoby doznającej przemocy domowej. Niestawiennictwo osoby, co do której istnieje podejrzenie, iż jest dotknięta przemocą w rodzinie, nie wstrzymuje prac zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej.

Wezwanie osoby stosującej przemoc

Grupa diagnostyczno-pomocowa, po wezwaniu osoby stosującej przemoc domową, w jej obecności, dokonuje analizy sytuacji w związku z podejrzeniem stosowania przemocy domowej i na podstawie informacji zawartych w formularzu „Niebieska Karta – D” dokonuje ustaleń dotyczących dalszych działań, zobowiązując osobę stosującą przemoc domową do ich realizacji w celu zmiany jej postępowania.

W ramach procedury niebieskiej karty grupa diagnostyczno-pomocowa:

• udziela pomocy osobie doznającej przemocy domowej
• podejmuje działania w stosunku do osoby stosującej przemoc domową w celu zaprzestania stosowania tego rodzaju zachowań;
• przekazuje osobie stosującej przemoc domową informacje w szczególności o prawnokarnych konsekwencjach stosowania przemocy domowej
• przekazuje osobie stosującej przemoc domową informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy domowej
• wnioskuje do zespołu interdyscyplinarnego o skierowanie osoby stosującej przemoc domową do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub w programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową (decyzja w tej kwestii następuje jednogłośnie)
• przeprowadza z osobą stosującą przemoc domową rozmowę ukierunkowaną na wskazanie zagrożeń wynikających z nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków;

Dostęp do treści dokumentów niebieskiej karty

Wszystkie działania realizowane w ramach procedury są dokumentowane w formie pisemnej. Dostęp do dokumentacji niebieskiej karty przysługuje:

• osobie doznającej przemocy domowej
• stosującemu przemoc domową

Następuje to po uzyskaniu zgody zespołu interdyscyplinarnego, w siedzibie ośrodka pomocy społecznej lub centrum usług społecznych, który zapewnia obsługę organizacyjno-techniczną zespołu interdyscyplinarnego.

Niebieska karta a alkoholizm

Jeżeli osoba, wobec której istnieje podejrzenie, iż stosuje przemoc w rodzinie, nadużywa alkoholu, członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej kierują tę osobę do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.

Niebieska karta a przestępstwo

Wszystkie działania podjęte w ramach założenia niebieskiej karty są dokumentowane. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa sporządzone dokumenty są przekazywane organom adekwatnym do prowadzenia postępowania przygotowawczego w ramach postępowania karnego.

Informacje zgromadzone w ramach działań podejmowanych w ramach procedury Niebieskiej Karty mogą stanowić istotne źródło informacji dla organów ścigania, w tym informacji niezbędnych do oceny ryzyka zagrożenia życia i zdrowia pokrzywdzonych. Sama procedura nie może jednak zastąpić adekwatnej reakcji organów ścigania w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu (tak: Głogowska-Balcerzak Anna, Prawna ochrona życia ofiar przemocy domowej na gruncie art. 2 EKPC).

Kiedy zamykana jest niebieska karta?

Zakończenie procedury Niebieskie Karty następuje w przypadku:

• ustania przemocy domowej i uzasadnionego przypuszczenia, iż zaprzestano dalszego stosowania przemocy domowej;
• rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.

Wobec osób uczestniczących w procedurze „Niebieskie Karty” są prowadzone działania monitorujące przez okres 9 miesięcy po zakończeniu procedury „Niebieskie Karty”. Monitorowanie to polega w szczególności na:

• składaniu wizyt sprawdzających stan bezpieczeństwa w związku z zakończoną procedurą
• poradnictwie
• udzielaniu wsparcia

W danej sytuacji monitorowanie może być prowadzone za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej umożliwiających porozumiewanie się na odległość.

Zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu podpisanego przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego. Protokół ten powinien zawierać opis podjętych działań w ramach procedury.

O zakończeniu procedury informuje się osobę doznającą przemocy domowej oraz osobę stosującą przemoc.

Niebieska karta a dalsza przemoc

Jeżeli zachodzi podejrzenie, iż osoba, wobec której istnieje podejrzenie, iż stosuje przemoc w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie w trakcie działań dokonywanych przez zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą, wypełnia się formularz Niebieska Karta – C w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia.

Błąd przy niebieskiej karcie

W sprawach dotyczących procedury Niebieskie Karty prowadzonych przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, choćby gdy podmioty wszczynające procedurę popełniały błędy w wypełnianiu Kart, sąd nie uznawał swojej adekwatności rzeczowej w tej materii, gdyż stwierdzał (np. w sprawie z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 2896/15), iż Zespół Interdyscyplinarny nie jest organem administracji publicznej, ani w znaczeniu ustrojowym (żaden przepis prawa nie określa go w ten sposób), ani też funkcjonalnym, po czym odrzucał skargę. Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego nie posiada kompetencji do wydawania aktów, które w sposób prawny kształtują prawa i obowiązki stron

Podobnie wypowiada się doktryna, stwierdzając, iż ustawodawca nie powierzył Zespołowi Interdyscyplinarnemu żadnych kompetencji władczych. Zespół w szczególności nie posiada prawa do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień, innych niż określone w punktach 1-3 § 2 art. 3 p.p.s.a. aktów lub czynności dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Wszystkie działania podejmowane przez Zespół Interdyscyplinarny należą do sfery działań prawnych niewładczych i nie zmierzają wprost do wywołania skutków prawnych. Nie mogą być wprowadzane w życie dzięki przymusu (red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Instytucje prawa administracyjnego, System Prawa Administracyjnego, t. 1, INPr PAN 2015, s. 57-59, nb 139-140, 142, 145).

Jakie są skutki niebieskiej karty?

Z aktów prawnych dotyczących instytucji Niebieskie Karty wynika, iż nie jest ona bynajmniej orzeczeniem stwierdzającym popełnienie przestępstwa/wykroczenia. Stanowi jedynie zbiorczą nazwą procedur, które zmierzają do stwierdzenia, czy informacje o danym zdarzeniu były prawdziwe. o ile natomiast ustalono przemoc, to wskazuje jakie działania należy podjąć celem zapobieżenia ich eskalacji.

Niebieska Karta dostarcza więc informacje mogące posłużyć policji do wszczęcia procedury karnej, ale jej bezpośrednio nie wszczyna.

Wskazać należy, iż instytucjonalne prawo strony (oskarżonego) do obrony powstaje dopiero po wszczęciu postępowania przygotowawczego przez organy ścigania. Tak więc możliwości podejmowania przez osobę wobec której istnieje podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie działań na etapie Niebieskiej Karty są ograniczone. W postępowaniu przygotowawczym, będącym elementem procedury karnej pojawiają się natomiast instrumenty prawne stworzone do obrony, takie jak udział obrońcy, prawo do przeglądania akt itd.

Jednak sam fakt wszczęcia procedury Niebieskie Karty nie wpływa bezpośrednio na prawa i obowiązki takiej osoby, gdyż procedura ta nie stwierdza jej winy, a więc nie mają znaczenia prawnego w innego rodzaju postępowaniach.

Dokumenty powstałe w ramach niebieskiej karty stanowią zapis o tym, iż przedłożono informacje o przemocy w rodzinie. Jednak nie dowodzą, iż przemoc ta została prawnie stwierdzona (gdyż nie przeprowadzono adekwatnego postępowania karnego). Stosownie bowiem do Art. 5 kpk, oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. Podobna zasada obowiązuje w postępowania w sprawach o wykroczenia (odpowiednie stosowanie Art. 5 kpk przewidziane przez Art. 8 kpw).

Niebieska karta a nakaz opuszczenia mieszkania

Jak wspomniano, policjant ma prawo wydać wobec osoby stosującej przemoc domową, stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby pokrzywdzonej, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania. Nakaz ten obejmuje również bezpośrednie otoczenia mieszkania, jak też zakaz zbliżania się do wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

Policjant wówczas wskazuje obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc domową jest obowiązana zachować.

Niebieska karta- Nakaz opuszczenia mieszkania

Niebieska karta zakaz zbliżania

Ustawa o policji daje policjantowi uprawnienie do wydania wobec stosującego przemoc domową zakaz zbliżania się do osoby pokrzywdzonej. Zakaz ten następuje na wyrażoną w metrach odległość.

Możliwe jest także wydanie zakazu wstępu na teren:

• szkoły
• placówki oświatowej, opiekuńczej lub artystycznej
• obiektu sportowego
• miejsca pracy,

chyba iż osoba stosująca przemoc jest tam zatrudniona lub pobiera naukę.

Policjant może również wydać zakaz kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną przemocą.

Pomoc adwokata w Krakowie w sprawie niebieskiej karty

Niebieska karta nie stanowi uznania winy osoby, względem której została założona. Jednak zdarzenie, które stanowiło podstawę założenia niebieskiej karty może prowadzić do wszczęcia postępowania karnego o takie przestępstwa, jak groźba karalna, czy znęcanie się psychiczne lub fizyczne. Zgłoszenie się do adwokata na wczesnym etapie postępowania jest kluczowe.

Pomoc adwokata działającego na terenie Krakowa pozwoli Ci na przyjęcie optymalnej linii obrony. Adwokat zna przepisy prawa dotyczące przemocy domowej i procedury związanej z Niebieską Kartą. W razie oskarżenia, adwokat pomoże Ci skutecznie reprezentować Twoje interesy w sądzie, dążąc do wyjaśnienia sytuacji lub uzyskania jak najbardziej korzystnego wyroku.