Niedopuszczalność warunkowego zawieszenia wykonania kary mieszanej

Opis stanu faktycznego

Sąd Rejonowy w T. wyrokiem z 27.6.2022 r., II K 470/22, Legalis, uznał oskarżonego D.B. za winnego popełnienia:

1. czynu z art. 62 ust. 2 ustawy z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1939; dalej: NarkU), polegającego na tym, iż 19.10.2021 r. posiadał wbrew przepisom substancję psychotropową w postaci amfetaminy i marihuany o łącznej masie ok. 50 grama netto – i za to wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności;
2. czynu z art. 58 ust. 1 NarkU w zw. z art. 12 § 1 KK polegającego na udzieleniu R.W. co najmniej 19 razy środka odurzającego w postaci marihuany o łącznej wadze 10,34 grama – i za to orzekł wobec niego karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;
3. na podstawie art. 85 § 1 KK i art. 86 § 1 KK w miejsce jednostkowych kar więzienia orzeczonych sąd orzekł wobec D.B. karę łączną roku pozbawienia wolności;
4. na podstawie art. 69 § 1 i 2 KK i art. 70 § 2 KK wykonanie orzeczonej wobec niego kary więzienia Sąd warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby;
5. na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 KK w okresie próby zobowiązał oskarżonego do powstrzymania się od używania środków odurzających;
6. na podstawie art. 71 ust. 1 NarkU orzekł wobec oskarżonego obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu w placówce leczniczej prowadzącej leczenie osób uzależnionych oraz oddał go w okresie próby pod dozór kuratora sądowego;
7. na podstawie art. 70 ust. 2 NarkU i art. 44 § 2 KK orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci ziela konopi innych niż włókniste o masie 5,86 grama netto oraz amfetaminy o masie 33,72 grama netto wraz z opakowaniami i zarządził ich zniszczenie;
8. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 zł tytułem opłaty oraz kwotę 1.590,58 zł tytułem wydatków poniesionych w postępowaniu.

Wyrok ten został w całości zaskarżony przez prokuratora na niekorzyść D.B. W apelacji prokurator podniósł zarzut rażącej obrazy art. 413 § 2 pkt 1 KPK przez pominięcie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu wyroku znamienia posiadania „znacznej ilości” substancji psychotropowej, przy jednoczesnym przyjęciu kwalifikacji z art. 62 ust. 2 NarkU. Zarzucił ponadto błąd w ustaleniach faktycznych, skutkujący wadliwym zastosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia kary z art. 60 § 2 KK oraz rażącą niewspółmierność kary.

W konkluzji prokurator wniósł o zmianę opisu pierwszego z przypisanych oskarżonemu czynów i wymierzenie mu za ten czyn przy zastosowaniu art. 37b KK, kary 6 miesięcy więzienia i 6 miesięcy ograniczenia wolności, zaś za czyn z art. 58 ust. 2 NarkU, przy zastosowaniu art. 37a § 1 KK, kary jedenastu miesięcy ograniczenia wolności, z orzeczeniem kary łącznej 6 miesięcy więzienia i roku ograniczenia wolności.

Po rozpoznaniu tej apelacji Sąd Okręgowy w T. wyrokiem z 24.11.2022 r., IX Ka 472/22 zmienił zaskarżony wyrok dokonując jego modyfikacji.

Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł na podstawie art. 521 § 1 KPK Prokurator Generalny, który zaskarżył to orzeczenie na niekorzyść D.B., w części dotyczącej orzeczenia o karze.

Na zasadzie art. 523 § 1 KPK, art. 526 § 1 KPK i art. 537 § 1 i 2 KPK skarżący zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego, to jest art. 37b KK, polegające na wymierzeniu D.B. kary 4 miesięcy więzienia jako kary mieszanej w połączeniu z karą ograniczenia wolności.

W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku Sądu odwoławczego w zaskarżonym zakresie.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu 24.1.2024 r. na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK sprawy D.B. skazanego z art. 62 ust. 2 i art. 58 ust. 1 NarkU, kasacji Prokuratora Generalnego wniesionej na niekorzyść skazanego od wyroku Sądu Okręgowego w T. z 24.11.2022 r., IX Ka 472/22, zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w T. z 27.6.2022 r., II K 470/22, Legalis, uchylił wyrok Sądu Okręgowego w T. w zaskarżonej części.

Uzasadnienie SN

Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się oczywiście zasadna, co skutkowało jej uwzględnieniem w całości na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK. Trafnie skarżący wskazał, iż zaskarżony wyrok zapadł z rażącym naruszeniem przepisów prawa.

Przepis art. 37b KK. pozwala na orzeczenie przez Sąd w sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, jednocześnie karę więzienia w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy, a o ile górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej 10 lat – 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. Przepis ten w zdaniu drugim stanowi, iż przepisów art. 69-75 KK nie stosuje się, co oznacza wprost, iż warunkowe zawieszenie wykonania kary więzienia orzeczonej w ramach kary mieszanej, nie jest możliwe.

Jak trafnie zauważył skarżący, Sąd Okręgowy w T. po rozpoznaniu wniesionej apelacji prokuratora, zmienił wyrok Sądu Rejonowego w T. w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego przypisanego D.B. czynu z art. 62 ust. 2 NarkU w ten sposób, iż uzupełnił opis tego czynu oraz stosując przepis art. 37b KK, wymierzył oskarżonemu w miejsce kary 10 miesięcy więzienia orzeczonej przez Sąd I instancji, karę mieszaną 4 miesięcy więzienia oraz 6 miesięcy ograniczenia wolności. Charakter kary sekwencyjnej przybrała też wymierzona D.B. przez Sąd odwoławczy na podstawie art. 87 § 2 KK kara łączna 4 miesięcy więzienia oraz 10 miesięcy ograniczenia wolności.

Sąd Okręgowy w T. dopuścił się uchybienia wymogowi zawarcia w wyroku adekwatnego rozstrzygnięcia, co do kary stosownie do treści art. 413 § 2 pkt 2 KPK (mającemu odpowiednie zastosowanie w postępowaniu odwoławczym zgodnie z art. 458 KPK). Jak stanowi art. 413 § 2 pkt 2 KPK, każdy wyrok skazujący powinien zawierać rozstrzygnięcia co do kary i środków karnych, środków kompensacyjnych i przepadku. Prawidłowe rozstrzygnięcie co do kary powinno w przedmiotowej sprawie uwzględniać także regulację zawartą w drugim zdaniu art. 37b KK. Tymczasem Sąd odwoławczy zmieniając wyrok Sądu I instancji dopuścił się nieprawidłowości polegającej na faktycznym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności, wbrew oczywistej dyspozycji art. 37b KK. Sąd ten zaniechał bowiem uchylenia rozstrzygnięć wyroku Sądu Rejonowego, związanych wprost z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary. Natomiast poza wskazanymi wcześniej zmianami w zakresie rozstrzygnięć Sądu I instancji (uchylonych przez Sąd odwoławczy w części dotyczącej kar jednostkowych i kary łącznej), orzeczenie Sądu Rejonowego zostało utrzymane w mocy.

Trafnie zatem zarzucono w kasacji, iż „Następstwem tak ukształtowanego wyroku jest z jednej strony orzeczenie w stosunku do D.B. przez Sąd Okręgowy w T., kary mieszanej, z drugiej zaś utrzymanie w mocy wyroku Sądu I instancji w zakresie stanowiącym o warunkowym zawieszeniu wykonania kary więzienia oraz o orzeczeniu wobec oskarżonego środków probacyjnych i dozoru, co rażąco i w sposób mający istotny wpływ na treść wyroku narusza prawo materialne, tj. art. 37b KK”.

W realiach procesowych niniejszej sprawy błędne jest stanowisko Sądu II instancji stwierdzające: „Zaznaczyć trzeba, iż orzeczona w wyniku zmian w ramach postępowania odwoławczego D.B. kara więzienia nie jest warunkowo zawieszona. Stosownie do treści art. 37b zd. 2 KK przepisów art. 69-75 KK nie stosuje się. Zatem wymierzona w ramach kary mieszanej kara więzienia ma charakter bezwzględny. Orzeczenie o zawieszeniu zaskarżonego wyroku zostało uchylone wraz z uchyleniem kary łącznej, której dotyczyło”. Chodzi o to, iż zmiana wyroku, jakiej dokonał Sąd odwoławczy, w żadnym stopniu nie dotykała orzeczenia w zakresie warunkowego zawieszenia wykonania kary więzienia oraz rozstrzygnięć ściśle z tym związanych. Wbrew deklaracji tego Sądu, nie upadły one z mocy prawa.

Komentarz