4 miesięcy temu
Fundacja rodzinna może być wspólnikiem lub akcjonariuszem w spółce. Niestety, zdaniem sądów, nabycie udziałów lub akcji w zamian za nieruchomość podlega opodatkowaniu stawką 25%
Problematyczny zakres opodatkowania fundacji rodzinnych
Zasadą jest, iż dochód fundacji rodzinnej nie jest opodatkowany. Podatek może pojawić się przede wszystkim w kilku przypadkach:
- wykonanie świadczenia na rzecz beneficjenta lub fundatora (15%),
- wystąpienie tzw. „ukrytych zysków” (15%),
- najem przedsiębiorstwa (lub innych składników majątku służących do prowadzenia działalności gospodarczej) na rzecz beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego (19%),
- wykonywanie działalności innej, niż wymieniona w ustawie o fundacji rodzinnej (25%)[1].
I to właśnie tej ostatniej sytuacji dotyczyły niedawne spory przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi w Łodzi oraz Warszawie[2]. Rozstrzygały one, czy wniesienie przez fundację rodzinną nieruchomości mieści się w zakresie działalności dopuszczalnej do prowadzenia przez fundacje rodzinną.
Sporne zagadnienie i stanowisko podatnika
Spory w obydwu przypadkach dotyczyły bardzo podobnych sytuacji[3]. Fundacja rodzinna miała nabyć nieruchomość, a następnie wnieść ją do spółki z o.o. w zamian za jej udziały.
Zdaniem podatnika, skoro fundacja rodzinna ma prawo do przystępowania do spółek, to przekazanie do spółki majątku dla celu otrzymania udziałów nie powinno podlegać opodatkowaniu. Prawo to wynika wprost z ustawy o fundacji rodzinnej, jako forma działalności dopuszczalnej (w tym przypadku: wniesienie nieruchomości).
Podatnik prosił również o potwierdzenie, iż nie jest to forma wykonania świadczenia na rzecz beneficjenta ani ukryty zysk, co prowadziłoby do opodatkowania wniesienia nieruchomości stawką 15%
Stanowisko organu podatkowego
Organy podatkowe potwierdziły, iż nie będzie to ani ukryty zysk ani świadczenie na rzecz beneficjenta. Stwierdziły jednak, iż wniesienie nieruchomości aportem jest działalnością niedopuszczalną i tym samym powinno się opodatkować aport według stawki 25%.
W ocenie organu, nieruchomość została nabyta wyłącznie po to, aby wnieść ją aportem do spółki – a zatem w celu dalszego zbycia (które to pojęcie należy w ocenie organu rozumieć szeroko, jako każda forma przeniesienia własności). Zgodnie z przepisami ustawy o fundacji rodzinnej jest to niedopuszczalne[4]. Konsekwentnie, należy opodatkować aport.
Stanowisko sądów
Sądy rozpoznające skargi podatników na wydane interpretacje indywidualne uznały stanowisko organu podatkowego za prawidłowe. Potwierdziły one, iż wniesienie aportu do spółki należy traktować jako „zbycie” majątku fundacji rodzinnej, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o fundacji rodzinnej. W konsekwencji, jeżeli majątek był nabyty tylko i wyłącznie w celu jego dalszego wniesienia do spółki, to aport powinien być opodatkowany.
W ostatnim czasie w odmienny sposób wypowiedział się jedynie sąd poznański. W jego ocenie czynność wniesienia aportu należy analizować z punktu widzenia art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej (dotyczącego przystępowania do spółek). Tym samym bez podatku będzie objęcie udziałów lub akcji niezależnie od tego, co fundacja rodzinna wniosła do spółki[5].
Problemy praktyczne
Stanowisko sądów administracyjnych oraz organów interpretacyjnych jest problematyczne przede wszystkim z dwóch powodów.
Po pierwsze, jeżeli stanowisko sądów się nie zmieni, inwestycje fundacji rodzinnej z wykorzystaniem nieruchomości prawdopodobnie będą musiały zostać ponownie przeanalizowane z punktu widzenia podatkowego – co je opóźni albo wstrzyma.
Po drugie, choćby o ile przyjmiemy stanowisko sądów administracyjnych za prawidłowe, to pozostaje problem, w jaki sposób ustalić podstawę opodatkowania. Przepisy ustawy o CIT w odniesieniu do podstawy opodatkowania (dochodu) i reguł jego obliczania w przypadku fundacji rodzinnych przekraczających zakres dopuszczalnej działalności zasadniczo milczą.
Jeśli planują Państwo wykorzystać fundację rodzinną do swoich celów sukcesyjnych oraz biznesowych – zapraszamy do kontaktu. Przeanalizujemy Państwa pomysły lub wątpliwości, przedstawimy scenariusze, a następnie je zabezpieczymy i wdrożymy.
[1] art. 24r ust. 1 ustawy o CIT
[2] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2024 r., sygn. akt: III SA/Wa 597/24 oraz Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 kwietnia 2024 r., sygn. akt: I SA/Łd 123/24
[3] Interpretacja indywidualna DKIS z dnia 22 grudnia 2023 r., znak: 0111-KDIB1-2.4010.487.2023.2.AK oraz interpretacja indywidualna DKIS z dnia 8 stycznia 2024 r., znak: 0114-KDIP2-1.4010.550.2023.2.PP
[4] art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o fundacji rodzinnej
[5] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, z dnia 14 maja 2024 r., sygn. akt: I SA/Po 152/24
