Norma PN-EN 55015: Dlaczego oświetlenie musi spełniać jej wymagania?

Oświetlenie elektryczne to dziś nie tylko narzędzie codziennego użytku, ale zaawansowana technologia, której niezawodne działanie wymaga ścisłej zgodności z rygorystycznymi standardami technicznymi. Wymogi te są szczególnie istotne w kontekście normy PN-EN 55015, która definiuje dopuszczalne poziomy emisji zakłóceń elektromagnetycznych (EMC) w urządzeniach oświetleniowych. Spełnienie jej kryteriów nie tylko gwarantuje bezpieczeństwo użytkowników, ale również zapewnia, iż oświetlenie nie zaburzy pracy innych urządzeń, co jest najważniejsze w coraz bardziej złożonym środowisku elektromagnetycznym Unii Europejskiej.

Czym jest norma PN-EN 55015 i dlaczego jest istotna?

Norma PN-EN 55015 reguluje kwestie związane z emisją zaburzeń radioelektrycznych przez urządzenia oświetleniowe, zarówno te stosowane w budynkach, jak i w przemyśle. Zgodnie z tą normą, każde urządzenie oświetleniowe musi przejść testy, które potwierdzą, iż nie emituje zaburzeń, mogących wpływać na inne urządzenia elektroniczne.

Niespełnienie normy PN-EN 55015 może prowadzić do sytuacji, w której nasze oświetlenie, zamiast służyć jedynie do oświetlania, zaburza sygnały radiowe, pracę telewizorów czy innych systemów elektronicznych. W rzeczywistości ponad 90% produktów oświetleniowych badanych przez Ośrodek Badawczo-Rozwojowy RCC Sp. z o.o. nie spełniało wymagań tej normy.

Skąd biorą się zakłócenia?

Przyczyną zakłóceń elektromagnetycznych w oświetleniu często jest brak odpowiednich filtrów przeciwzakłóceniowych. Dotyczy to w szczególności tanich produktów pochodzących spoza Unii Europejskiej, gdzie producenci w ramach oszczędności pomijają ten istotny element. Brak filtrów może prowadzić do sytuacji, w której włączenie oświetlenia powoduje zakłócenia w działaniu radia lub innych urządzeń w bliskim otoczeniu.

Dobrze zaprojektowane urządzenia oświetleniowe powinny być wyposażone w filtry, które zapobiegają emitowaniu zaburzeń elektromagnetycznych. Przykładem urządzeń powszechnego użytku generujących często zaburzenia elektromagnetyczne są źródła światła zawierające diody LED. Same diody nie powodują zaburzeń, ale ich źródłem są układy zasilające przetwarzające napięcie sieciowe do wartości odpowiedniej dla diod LED. Urządzenia te (zasilacze, przetwornice itp.) są często bardzo niskiej jakości i zawierają minimalny zestaw elementów niezbędnych do działania, z pominięciem części odpowiedzialnych za tłumienie zaburzeń.

Konsekwencje niespełniania normy PN-EN 55015

Brak zgodności z normą PN-EN 55015 może prowadzić do poważnych konsekwencji. Za nadzór nad rynkiem wyrobów pod względem kompatybilności elektromagnetycznej odpowiedzialny jest Urząd Komunikacji Elektronicznej, który może przeprowadzać kontrole i w przypadku stwierdzenia niezgodności, nakazać wycofanie produktu z rynku. W najgorszych scenariuszach producent lub importer może zostać zmuszony do odzyskania wadliwych produktów od konsumentów oraz zapłaty kar finansowych. Na stronie UKE pod adresem https://bip.uke.gov.pl/lista-produktow-niezgodnych-z-wymaganiami/ publikowana jest do powszechnej wiadomości lista wyrobów niezgodnych.

Ponadto, informacja o produktach niespełniających wymagań trafia do unijnego systemu RAPEX, czyli systemu szybkiej wymiany informacji o produktach niebezpiecznych. Oznacza to, iż wszyscy konsumenci w Europie mogą dowiedzieć się o niezgodnych produktach, co może negatywnie wpłynąć na reputację producenta i zaufanie do jego marki.

Zaburzenia w instalacjach oświetlenia LED

Zaburzenia elektromagnetyczne w instalacjach LED to jeden z głównych problemów, na które natrafiają użytkownicy tej technologii. Pomimo licznych zalet diod LED, takich jak wysoka wydajność energetyczna czy długowieczność, mogą one generować zakłócenia w pracy innych urządzeń elektronicznych, takich jak radia, telewizory czy komputery. Zakłócenia te mogą wystąpić na wiele sposobów, ale zwykle są wynikiem niskiej jakości zasilaczy stosowanych w tanich oprawach LED. Główne źródło zakłóceń pochodzi z przetwornic stosowanych w zasilaczach LED, które konwertują prąd zmienny z sieci elektrycznej na prąd stały potrzebny do zasilania diod.

Nieodpowiednio zaprojektowane lub niskiej jakości przetwornice mogą emitować zaburzenia elektromagnetyczne, które wpływają na inne urządzenia w pobliżu, w tym radia.

Typy zaburzeń w instalacjach LED

Zaburzenia generowane przez instalacje ze źródłami światła LED można podzielić na dwie główne kategorie:

1. Zaburzenia przewodzone – są to zaburzenia, których propagacja następuje przez sieć energetyczną do innych urządzeń korzystających z tej samej sieci.
2. Zaburzenia promieniowane – one rozchodzą się w powietrzu, trafiając bezpośrednio do wrażliwych urządzeń, bez pośrednictwa okablowania sieciowego.

Jak zapobiegać zaburzeniom w oświetleniu LED?

W przypadku zaburzeń elektromagnetycznych najważniejsze znaczenie ma jakość zastosowanych podzespołów. Aby instalacja LED była wolna od zaburzeń, niezbędne jest stosowanie wysokiej jakości zasilaczy i sterowników, które posiadają wbudowane filtry przeciwzakłóceniowe. Warto wybierać produkty renomowanych producentów, którzy zapewniają zgodność swoich urządzeń z europejskimi normami EMC, w tym z normą PN-EN 55015.

Oprócz jakości komponentów ważne jest także odpowiednie projektowanie instalacji oświetleniowej. W przypadku dużych instalacji, takich jak hale produkcyjne czy magazyny, warto zlecić projektowanie i instalację specjalistom. Źle zaprojektowana instalacja LED, która nie uwzględnia specyfiki tej technologii, może być źródłem problemów z zaburzeniami, które będą wpływać na inne urządzenia w budynku.

Dodatkowo, warto rozważyć stosowanie dodatkowych zabezpieczeń, takich jak ochronniki przepięciowe, które mogą ochronić instalację LED przed skokami napięcia, zwłaszcza w przypadku wyładowań atmosferycznych czy problemów z siecią energetyczną.

Rola RCC w badaniach kompatybilności elektromagnetycznej

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy RCC Sp. z o.o. specjalizuje się w badaniach zgodności urządzeń oświetleniowych z normami kompatybilności elektromagnetycznej. W naszym laboratorium przeprowadzamy szczegółowe testy, które pozwalają producentom oraz importerom upewnić się, iż ich produkty spełniają wymagania normy PN-EN 55015 oraz innych regulacji dotyczących EMC.

Nasze badania obejmują zarówno testy laboratoryjne, jak i testy w rzeczywistych warunkach użytkowania, co pozwala na wykrycie potencjalnych problemów z zaburzeniami promieniowanymi oraz przewodzonymi. Dążymy do tego, aby oświetlenie LED wprowadzane na rynek było bezpieczne dla użytkowników i nie zakłócało pracy innych urządzeń elektronicznych.

Ponadto przy pomocy najnowocześniejszej aparatury testujemy odporność urządzeń oświetleniowych na pojawiające się w sieci elektroenergetycznej zakłócenia, na które mogą być narażone w rzeczywistych warunkach pracy. Te wymagania wynikają z innych norm, ale są również obowiązujące dla aparatury oświetleniowej.

Znaczenie zgodności z normą PN-EN 55015

Norma PN-EN 55015 odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu bezpiecznego i niezawodnego działania urządzeń oświetleniowych w Unii Europejskiej. Niespełnianie jej wymagań może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno dla producentów, jak i konsumentów. Emitowanie zakłóceń elektromagnetycznych przez źródła światła może wpłynąć na działanie innych urządzeń w naszym otoczeniu, co w efekcie zagraża kompatybilności elektromagnetycznej całego środowiska.

Jeśli jesteś producentem lub importerem urządzeń oświetleniowych i chcesz mieć pewność, iż twoje produkty spełniają wymogi normy PN-EN 55015, skontaktuj się z Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym RCC Sp. z o.o. Nasze laboratorium i doświadczenie w badaniach kompatybilności elektromagnetycznej pomogą ci zidentyfikować ewentualne problemy i zapewnić zgodność z europejskimi standardami.