Nowe przepisy chroniące zbiorowe interesy konsumentów

Cel wprowadzenia nowych regulacji chroniących zbiorowe interesy konsumentów

Projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów i uchylającej dyrektywę 2009/22/WE.

Co wprowadza nowelizacja ustawy?

Nowelizowana ustawa będzie mieć szersze zastosowanie w sprawach o roszczenia, albowiem dotyczyć będzie roszczeń:

• z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny;
• z tytułu czynów niedozwolonych;
• z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego lub z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia;
• w odniesieniu do ochrony konsumentów także w sprawach o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów lub o roszczenia związane z ich stosowaniem oraz w innych sprawach związanych z ochroną konsumentów.

Co więcej, nowelizowana ustawa będzie mieć zastosowanie do postępowania grupowego w sprawach o:

• stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, przez które rozumie się działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy niezgodne z przepisami prawa Unii Europejskiej, o których mowa w załączniku I dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów i uchylającej dyrektywę 2009/22/WE lub przepisami je wdrażającymi lub służącymi ich stosowaniu, które to działanie lub zaniechanie narusza lub może naruszać ogólne interesy konsumentów;
• roszczenia związane ze stosowaniem praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów.

Możliwość wytoczenia powództwa

Kto może wnieść powództwo?

Powództwo może zostać wytoczone przez następujące podmioty, tj.:

• reprezentanta grupy – w postępowaniu grupowym;
• podmiot upoważniony – w sprawach o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów oraz w sprawach o roszczenia związane z ich stosowaniem.

Podmiot upoważniony

• jest podmiotem wpisanym do rejestru podmiotów upoważnionych oraz podmiot wpisany do wykazu podmiotów upoważnionych prowadzonego przez Komisję Europejską na podstawie art. 5 ust. 1 dyrektywy 2020/1828;
• uprawniony jest do wytaczania powództw w ramach grupowych postępowań krajowych oraz grupowych postępowań transgranicznych;
• określa w regulaminie zasady wnoszenia i rozpatrywania wniosku o wytoczenie powództwa w ramach grupowego postępowania krajowego lub grupowego postępowania transgranicznego, w tym zasady finansowania tego postępowania oraz przekazania dokumentów, które powinny być dołączone do tego wniosku;
• udostępnia do wiadomości publicznej w sposób jasny i zrozumiały, w szczególności na swojej stronie internetowej:
  • dane kontaktowe, obejmujące nazwę, adres siedziby oraz adres miejsca wykonywania działalności, o ile jest inny niż adres siedziby, a także adres poczty elektronicznej tego podmiotu;
  • regulamin zasad wnoszenia i rozpatrywania wniosku o wytoczenie powództwa;
  • numer wpisu do rejestru;
  • informacje o sektorach objętych zakresem działania danego podmiotu upoważnionego, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, o których mowa w załączniku I dyrektywy 2020/1828, oraz przepisami je wdrażającymi lub służącymi ich stosowaniu;
  • informacje o językach urzędowych, w których jest możliwe złożenie wniosku o wytoczenie powództwa lub przystąpienia do postępowania grupowego;
  • informacje o prawie wystąpienia z postępowania grupowego i skutkach tego wystąpienia;
  • określenie rodzajów opłat i kosztów związanych z udziałem w postępowaniu grupowym oraz informacje o ich wysokości i zasadach ich naliczania albo informacje o niepobieraniu takich opłat i kosztów;
  • informacje na temat źródeł finansowania postępowania przez inne podmioty oraz informacje o źródłach finansowania tego podmiotu upoważnionego;
  • informacje na temat skutków prawnych danego sposobu zakończenia postępowania grupowego;
  • informacje o przesłankach, na podstawie których podmiot upoważniony może odmówić wytoczenia powództwa;
  • informacje o powództwach, jakie zamierza wytoczyć w ramach grupowych postępowań krajowych i grupowych postępowań transgranicznych, ze wskazaniem pozwanego oraz rodzajów naruszeń;
  • informacje o grupowych postępowaniach krajowych i grupowych postępowaniach transgranicznych, wytoczonych z powództwa tego podmiotu upoważnionego lub prowadzonych z jego udziałem oraz etapie, na jakim postępowania te aktualnie się znajdują, w szczególności o ich zakończeniu;
  • informacje o rodzajach naruszeń będących przedmiotem powództw wytoczonych przez ten podmiot upoważniony lub postępowań prowadzonych z jego udziałem w ramach grupowych postępowań krajowych i grupowych postępowań transgranicznych;
• posiada opracowane w formie pisemnej zasady należytego reprezentowania konsumentów w grupowym postępowaniu krajowym i grupowym postępowaniu transgranicznym, a także wewnętrzny system kontroli przestrzegania tych zasad, w celu zapobiegania wpływom;
• informuje konsumentów objętych grupowym postępowaniem krajowym i grupowym postępowaniem transgranicznym o wynikach postępowania, w szczególności o odrzuceniu lub oddaleniu powództwa przez sąd;
• posiada wewnętrzne regulacje, które są stosowane przez podmiot w ramach prowadzonych grupowych postępowań krajowych oraz grupowych postępowań transgranicznych, w tym dotyczące przesłanek, na podstawie których podmiot może odmówić wytoczenia powództwa.

Rejestr podmiotów upoważnionych

Rejestr podmiotów upoważnionych:

• prowadzony jest Prezesa Urzędu UOKIK;
• jest jawny;
• zawiera:
  • nazwę podmiotu upoważnionego, jego zadania statutowe, adres siedziby oraz adres miejsca wykonywania działalności, o ile jest inny niż adres siedziby, a także adres strony internetowej;
  • informację o sektorach objętych zakresem działania podmiotu upoważnionego, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, o których mowa w załączniku I dyrektywy 2020/1828, oraz przepisami je wdrażającymi lub służącymi ich stosowaniu.

O wpis do rejestru może ubiegać się podmiot, który łącznie spełnia następujące warunki:

• jest osobą prawną;
• jego zadaniem statutowym jest działalność na rzecz zapewnienia ochrony interesów konsumentów zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, o których mowa w załączniku I dyrektywy 2020/1828, oraz przepisami je wdrażającymi lub służącymi ich stosowaniu;
• prowadzi niezarobkową działalność na rzecz ochrony interesów konsumentów od co najmniej 12 miesięcy przed złożeniem wniosku o wpis do rejestru i daje rękojmię adekwatnego prowadzenia tej działalności;
• nie jest objęty postępowaniem upadłościowym ani nie został uznany za niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe;
• jest niezależny i nie podlega wpływom innych podmiotów, w szczególności przedsiębiorców, które mogłyby odnieść korzyść gospodarczą z wytoczenia grupowego postępowania krajowego lub grupowego postępowania transgranicznego, również w przypadku finansowania przez inne podmioty, i w tym celu posiada ustalone procedury odnoszące się do konfliktów interesów tego podmiotu, podmiotów go finansujących oraz konsumentów;
• udostępnia publicznie, stosując prosty i zrozumiały język, za pośrednictwem wszelkich stosownych środków, a w szczególności na swojej stronie internetowej, informacje, które wskazują, iż spełnia on warunki do bycia takim podmiotem oraz informacje o źródłach swojego finansowania, o strukturze organizacyjnej, zarządczej i członkostwa, o swoich zadaniach statutowych, a także o swojej działalności.

Wpis do rejestru następuje na wniosek podmiotu i taki wniosek składa się na piśmie w postaci papierowej albo w postaci elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Wezwanie do zaniechania praktyk

Podmiot upoważniony przed wytoczeniem powództwa w postępowaniu grupowym w sprawie o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów wzywa przedsiębiorcę do zaniechania stosowania tych praktyk, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Jednakże, gdy przedsiębiorca nie zaprzestał w wyznaczonym terminie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, podmiot upoważniony może wytoczyć powództwo.

Przedmiot powództwa

Wytaczając powództwo w postępowaniu grupowym w sprawie o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, powód może zażądać:

• uznania praktyki za naruszającą ogólne interesy konsumentów i nakazania zaniechania jej stosowania, a w przypadku gdy pozwany zaprzestał stosowania tej praktyki po wytoczeniu powództwa, stwierdzenia zaniechania jej stosowania;
• dodatkowo złożenia jednokrotnego albo wielokrotnego oświadczenia w odpowiedniej formie i o odpowiedniej treści o stosowaniu przez pozwanego praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów;
• uznania praktyki za naruszającą ogólne interesy konsumentów oraz stwierdzenia zaniechania jej stosowania (w przypadku gdy pozwany zaprzestał stosowania praktyki naruszającej ogólne interesy konsumentów przed wytoczeniem powództwa).

Możliwość zawarcia ugody

Nowe przepisy przewidują również możliwość zawarcia ugód, które zawierane będą przez podmioty upoważnione z pozwanymi przedsiębiorcami.

Podsumowanie

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw wpłynął do Sejmu w dniu 6 czerwca 2024 r., a nowe przepisy wejdą w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Z przebiegiem procesu legislacyjnego zapoznasz się tutaj.