Nowe przepisy dotyczące zdrowia zwierząt w Polsce

Rozwiązania planowane w projekcie i środki ich realizacji

Jak wskazano powyżej, projekt ustawy służy stosowaniu rozporządzenia 429/2016/UE, w szczególności przez określenie:

1. właściwości krajowych organów istotnych dla ochrony zdrowia zwierząt;
2. zasad szeroko pojętego zwalczania chorób zwierząt – w zakresie nieuregulowanym w przepisach unijnych rozporządzeń;
3. kar pieniężnych za naruszenie przepisów rozporządzenia 429/2016/UE oraz przepisów UE wydanych na jego podstawie.

Przedstawiony projekt zakłada także konieczne z punktu widzenia efektywności zwalczania chorób zakaźnych zwierząt modyfikacje odrębnych przepisów, które dotyczą:

Układ projektowanej ustawy odpowiada układowi przepisów rozporządzenia 429/2016/UE, co sprzyja spójności projektowanych regulacji z jego przepisami i ułatwi ich stosowanie.

Zapobieganie chorobom i zwalczanie chorób

Rozporządzenie 429/2016/UE określa wykaz chorób z ich kategoryzacją oraz wykaz gatunków zwierząt, dla których na poziomie UE zostały ustanowione zharmonizowane, jednolite sposoby postępowania, zasady nadzoru nad zdrowiem zwierząt, środki zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób, likwidacji chorób, w szczególności chorób kat. A.

W związku z powyższym projektowane przepisy wskazują tylko sposób:

1. realizacji obowiązków podmiotów i innych osób fizycznych lub prawnych wynikających bezpośrednio z rozporządzenia 429/2016/UE, w tym przekazywania powiatowemu lekarzowi weterynarii informacji o możliwości wystąpienia choroby;
2. wprowadzenia środków przy podejrzeniu lub stwierdzeniu choroby kat. A, kat. B, kat. C, przez powiatowego lekarza weterynarii, wojewodę, granicznego lekarza weterynarii oraz ministra adekwatnego do spraw rolnictwa;
3. przygotowania i aktualizacji planów gotowości oraz przeprowadzania ćwiczeń symulacyjnych, który odpowiada przepisom dotychczasowym;
4. opracowania i realizacji programów likwidacji, kontroli lub monitorowania chorób zwierząt;
5. opracowania programu nadzoru w oparciu o przyjętą koncepcję w odniesieniu do umieszczonych w wykazie i nowo występujących chorób, w szczególności w celu oceny lub utrzymania statusu obszaru wolnego od danej choroby oraz w związku z przemieszczaniem zwierząt;
6. tryb przekazywania informacji o chorobach, który odpowiada sposobowi i trybowi określonemu w art. 51 ustawy z 11.3.2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz.1075; dalej: OchrZwierzU).

Rejestracja zakładów i podmiotów oraz zatwierdzanie zakładów

Rozporządzenie 429/2016/UE określa obowiązki podmiotów odpowiedzialnych za zakłady, przewoźników, podmiotów zajmujących się gromadzeniem zwierząt w zakresie rejestracji, zatwierdzania, prowadzenia dokumentacji, a także rodzaje zakładów objęte obowiązkiem rejestracji albo zatwierdzenia.

Na gruncie przedstawionego projektu, w odniesieniu do działalności zakładów i podmiotów objętej zakresem rozporządzenia 429/2016/UE, rozszerzono zakres danych wymaganych w zgłoszeniu w celu rejestracji oraz wniosku o zatwierdzenie. Co istotne, uzupełniono zakres danych zawartych w rejestrze zakładów i podmiotów zarejestrowanych i zatwierdzonych uzupełniono. Wyszczególniono również zakres danych udostępnianych na stronie administrowanej przez Główny Inspektorat Weterynarii odnośnie informacji zamieszczonych w rejestrze zakładów i podmiotów zarejestrowanych i zatwierdzonych.

Projektowana regulacja wskazuje, iż co do zasady organem adekwatnym do rejestracji i zatwierdzania oraz prowadzenia i aktualizacji rejestru jest powiatowy lekarz weterynarii. Jedynie w odniesieniu do grup zakładów akwakultury oraz kompartmentów jako adekwatny organ wskazano także wojewódzkiego lekarza weterynarii i Głównego Lekarza Weterynarii w zależności od obszaru, na którym zlokalizowana jest grupa zakładów akwakultury lub kompartment.

Przemieszczanie zwierząt i materiału biologicznego w obrębie terytorium Unii

Zgodnie z Rozporządzeniem 429/2016/UE, projektowane regulacje wskazują:

1. Głównego Lekarza Weterynarii jako organ adekwatny do wydawania zgody na odstępstwa od wymagań w zakresie przemieszczania zwierząt albo materiału biologicznego, określonych w rozporządzeniu;
2. ministra adekwatnego do spraw rolnictwa jako organ adekwatny do określenia sposobu oznakowania materiału biologicznego, umożliwienia na terytorium kraju gromadzenia zwierząt na środkach transportu upoważniono ministra adekwatnego do spraw, tak jak dotychczas, do określenia wymagań dla wprowadzania do RP zwierząt lub materiału biologicznego, dla których nie określono takich wymagań na poziomie unijnym.

W przedstawionym projekcie określono również przepisy dotyczące pozwoleń na przywóz oraz kontroli po przybyciu na miejsce przeznaczenia zwierząt bezkręgowych przeznaczonych do celów naukowych.

Środki nadzwyczajne

W rozporządzenia 429/2016/UE oraz w wydanych na jego podstawie przepisach ustanowiono zharmonizowane środki nadzwyczajne stosowane w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób w sytuacjach nadzwyczajnych. Projektowana ustawa wskazuje więc tylko sposób wprowadzania środków nadzwyczajnych i określonych działań oraz organy adekwatne do ich wprowadzenia – w zależności od sytuacji odpowiednio: powiatowy lekarz weterynarii, wojewoda, graniczny lekarz weterynarii, Główny Lekarz Weterynarii, minister adekwatny do spraw rolnictwa.

Produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego i produkty pochodne

Projekt zawiera również przepisy określające wymagania dla ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych. Projektowane przepisy zasadniczo nie uległy zmianie w porównaniu do regulacji zamieszczonych w OchrZwierzU.

Przepisy o karach pieniężnych

Przedstawiony projekt ustawy określa katalog czynów zagrożonych karą pieniężną nakładaną w drodze decyzji administracyjnej.

Wskazuje również:

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o zdrowiu zwierząt został udostępniony do konsultacji publicznych oraz poddany opiniowaniu. Planowany termin przyjęcia jej przez rząd to IV kwartał 2024 r.