2 godzin temu
- Ustawa zastępuje dotychczasowe pojęcie „projektu informatycznego o publicznym zastosowaniu” szerszym terminem „przedsięwzięcie informatyczne o publicznym zastosowaniu”, obejmującym cały cykl życia rozwiązań cyfrowych.
- Wprowadza się repozytorium Architektury Informacyjnej Państwa oraz repozytorium interoperacyjności, które mają stanowić centralne bazy wiedzy i informacji o standardach, modelach oraz interfejsach systemów teleinformatycznych.
- Nowelizacja ustanawia Komitet do spraw Cyfryzacji jako organ opiniodawczo-doradczy Rady Ministrów, przejmujący kompetencje dotychczasowego Komitetu Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji, odpowiedzialny za monitorowanie przedsięwzięć informatycznych oraz opiniowanie ich zgodności ze strategią państwa.
Opis wprowadzonych zmian
Nowe definicje i zakres podmiotowy
Nowelizacja wprowadza rozbudowany katalog definicji legalnych, które mają na celu ujednolicenie terminologii w obszarze informatyzacji administracji publicznej. Najistotniejszą zmianą jest wprowadzenie pojęcia „przedsięwzięcia informatycznego o publicznym zastosowaniu”. Definicja ta obejmuje wszelkie działania organizacyjne i techniczne zmierzające do wytworzenia, rozwijania, utrzymania lub modernizacji systemów teleinformatycznych i rejestrów publicznych, a także budowę i udostępnianie interfejsów API oraz świadczenie usług cyfrowych. Celem takiego ujęcia jest objęcie regulacją całego cyklu życia systemów, co ma zapobiegać fragmentaryczności podejścia i zapewnić długoterminową spójność rozwiązań.
Zmodyfikowano także definicję „podmiotu publicznego”. Ustawodawca oparł się na dorobku prawa Unii Europejskiej, w szczególności:
- dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26.2.2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 94, s. 65) oraz
- rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.7.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 257, s. 73).
Doprecyzowano, iż do kategorii tej należą także instytuty badawcze, Centrum Łukasiewicz, uczelnie niepubliczne oraz federacje uczelni. Zabieg ten ma na celu rozszerzenie obowiązków w zakresie interoperacyjności i minimalnych wymagań na szerokie spektrum podmiotów korzystających z publicznych danych i systemów.
Repozytoria i minimalne wymagania
Nowelizacja ustanawia repozytorium Architektury Informacyjnej Państwa, które gromadzi modele architektoniczne, pryncypia, standardy, wytyczne i inne elementy kształtujące politykę cyfryzacji. Repozytorium to ma stanowić źródło wiedzy o kierunkach rozwoju systemów teleinformatycznych oraz zapewniać ich spójność z przyjętą strategią państwa.
Równolegle powołano repozytorium interoperacyjności, które obejmuje metadane rejestrów publicznych, informacje o interfejsach API systemów teleinformatycznych oraz statusy rejestrów. Podmioty publiczne są zobowiązane do przekazywania i aktualizacji informacji w repozytorium. Nowelizacja nakłada obowiązek zapewnienia jakości tych danych pod względem poprawności, aktualności i kompletności. Wprowadzone rozwiązanie stanowi istotny krok w kierunku transparentności działania administracji oraz ułatwienia integracji systemów w skali krajowej i unijnej.
Szczególnie istotne są przepisy dotyczące minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych i rejestrów publicznych. Obejmują one m.in.: zapewnienie interoperacyjności organizacyjnej, semantycznej i technicznej, ochrony danych, dostępności i ciągłości działania oraz spójności i wiarygodności gromadzonych informacji. Wymagania te mają charakter obligatoryjny i będą podstawą oceny zgodności systemów z obowiązującymi standardami.
Ocena interoperacyjności krajowej
Nowelizacja wprowadza obowiązek przeprowadzania oceny interoperacyjności krajowej dla wszystkich przedsięwzięcia informatycznego o publicznym zastosowaniu oraz dla istotnych zmian w już istniejących systemach i rejestrach. Ocena ma charakter dokumentu formalnego, który będzie publikowany w repozytorium interoperacyjności. Mechanizm ten służy weryfikacji zgodności danego rozwiązania z minimalnymi wymaganiami oraz standardami Architektury Informacyjnej Państwa. Dzięki temu podmioty publiczne uzyskają narzędzie pozwalające uniknąć powielania rozwiązań niespójnych z ogólną strategią cyfryzacji.
Komitet do spraw Cyfryzacji
Jednym z kluczowych elementów ustawy jest powołanie Komitetu do spraw Cyfryzacji jako organu opiniodawczo-doradczego Rady Ministrów. Komitet przejął kompetencje dotychczasowego Komitetu Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji, ale jego zadania zostały znacząco rozszerzone.
Do jego podstawowych funkcji należy:
- monitorowanie przedsięwzięć informatycznych;
- opiniowanie planów cyfryzacji;
- koordynacja działań międzyresortowych oraz
- ocena zgodności projektów z przyjętą strategią informatyzacji państwa.
Komitet został również wyposażony w kompetencję opiniowania projektów pod kątem warunków finansowania ze środków publicznych. Oznacza to, iż przedsięwzięcia niespełniające wymagań interoperacyjności mogą nie uzyskać wsparcia finansowego. Funkcja ta ma na celu zwiększenie efektywności wydatkowania środków publicznych i eliminację projektów niezgodnych z długoterminową strategią cyfryzacji.
System Inwentaryzacji Systemów Teleinformatycznych
Nowelizacja nadała ustawowe podstawy funkcjonowania Systemowi Inwentaryzacji Systemów Teleinformatycznych (dalej: SIST). Jest to centralne narzędzie gromadzące informacje o systemach teleinformatycznych wykorzystywanych przez administrację publiczną. Podmioty publiczne zostały zobowiązane do przekazywania i aktualizowania danych o systemach, co umożliwi prowadzenie polityki opartej na rzetelnej analizie zasobów i potrzeb. Dzięki temu państwo będzie dysponować pełnym obrazem infrastruktury teleinformatycznej, co ułatwi zarówno planowanie inwestycji, jak i identyfikowanie obszarów wymagających modernizacji.
Cyfryzacja procedur kontrolnych
Ustawa wprowadza zmiany do ustawy z 15.7.2011 r. o kontroli w administracji rządowej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 224). Regulacja ta dostosowuje procedury kontrolne do wymagań cyfrowej administracji.
Najważniejsze zmiany to:
- dopuszczenie prowadzenia dokumentacji w formie elektronicznej;
- uznanie podpisów elektronicznych (kwalifikowanego, zaufanego, osobistego oraz kwalifikowanej pieczęci elektronicznej);
- możliwość przeprowadzania kontroli w trybie zdalnym (z użyciem poczty elektronicznej czy telekonferencji) oraz
- wprowadzenie obowiązku uwierzytelniania kontrolerów poprzez legitymację, dokument elektroniczny lub podpis elektroniczny.
Rozwiązania te mają na celu zwiększenie efektywności i transparentności kontroli oraz dostosowanie ich do standardów nowoczesnej administracji.
Przepisy przejściowe
Ustawodawca wprowadził szczegółowe przepisy przejściowe, które mają zapewnić płynne wdrożenie nowych rozwiązań. Komitet do spraw Cyfryzacji przejął zadania i kompetencje dotychczasowego Komitetu Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji. Postępowania konkursowe, projekty oraz porozumienia rozpoczęte przed wejściem w życie nowelizacji będą kontynuowane na dotychczasowych zasadach. W odniesieniu do obowiązków dotyczących repozytorium interoperacyjności, dokumentacji API oraz minimalnych wymagań dla systemów i rejestrów wprowadzono 18-miesięczny okres dostosowawczy, co umożliwia podmiotom publicznym przygotowanie się do nowych obowiązków i uniknięcie zakłóceń w funkcjonowaniu systemów.
Etap legislacyjny i wejście w życie
Ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw RP 22.8.2025 r. Co do zasady nowe regulacje mają wejść w życie 6.9.2025 r., po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów, dla których przewidziano dłuższe vacatio legis. Dotyczy to przede wszystkim regulacji odnoszących się do repozytorium interoperacyjności, minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych i rejestrów publicznych oraz dokumentacji API, które zaczną obowiązywać po 18 miesiącach od dnia wejścia w życie ustawy. Takie rozwiązanie pozwala podmiotom publicznym na przeprowadzenie niezbędnych analiz, przygotowanie infrastruktury oraz wdrożenie nowych standardów w sposób racjonalny i efektywny. Dzięki temu ustawa ma realne szanse przyczynić się do podniesienia jakości cyfrowych usług publicznych i zapewnienia ich zgodności z europejskimi wymogami interoperacyjności.
