– Rozumiemy potrzebę dyskusji nad wzmocnieniem funkcjonowania Państwowej Inspekcji Pracy oraz ograniczania naruszeń przepisów prawa pracy. Ale te kwestie powinny być w pierwszej kolejności przedmiotem rozmów z partnerami społecznymi w ramach Rady Dialogu Społecznego. Uważamy jednocześnie, iż termin 30 dni jest zbyt krótki na dokonanie pogłębionej analizy tak istotnych zmian i przedstawienie alternatywnych rozwiązań – mówi Robert Lisicki, radca prawny, dyrektor departamentu pracy Konfederacji Lewiatan.
Przedstawiona konstrukcja wydawania przez inspektorów PIP decyzji w sprawie ustalenia istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto umowę cywilnoprawną, budzi szereg wątpliwości i może wręcz pogorszyć sytuację osób, których mają dotyczyć nowe przepisy, zwłaszcza prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.
– Zaproponowane rozwiązania grożą wywołaniem chaosu prawnego i gospodarczego, czego w obecnej sytuacji powinniśmy unikać. Proces zmian powinien mieć charakter ewolucyjny, przy ograniczeniu nadmiernych ryzyk po stronie przedsiębiorców oraz osób fizycznych. W uzasadnieniu do projektu ustawy trudno odnaleźć pogłębioną diagnozę obecnej sytuacji osób wykonujących pracę zarobkową. Nie przeanalizowano wpływu zmian na różne sektory naszej gospodarki. W wielu branżach osoby wykonujące prace zarobkowe cenią sobie elastyczność i to one zostaną szczególnie dotknięte proponowanymi zmianami – dodaje Robert Lisicki.
Projekt ustawy ingeruje w swobodę działalności gospodarczej. Wolność gospodarcza podważana jest przyznaniem organom władzy publicznej kompetencji władczych poza sferą administracji, tj. w dziedzinie, w której realizuje się zasadniczo swoboda umów i to bez zapewnienia efektywnego nadzoru sądu w wyniku braku możliwości wstrzymania natychmiastowej wykonalności decyzji czy przewlekłości postępowań sądowych.
Takie rozwiązanie oznacza nieproporcjonalną ingerencję państwa w sferę wolności gospodarczej jednostki. Możliwość wprowadzania ograniczeń wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalna tylko ze względu na istotny interes publiczny (art. 22 Konstytucji RP). Tymczasem projektodawca nie wykazał, iż wprowadzenie rozwiązań w zaproponowanym brzmieniu jest konieczne, niezbędne do ograniczenia konstytucyjnie zagwarantowanej wolności.
Według Zakładu Ubezpieczeń Społecznych liczba osób fizycznych współpracujących na podstawie umów prawa cywilnego wynosi ok. 1,5 mln osób, a osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą ok. 1,8 mln. W latach 2022 – 2024 inspektorzy pracy skierowali 94 powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy na rzecz 106 osób. Tylko w 32 przypadkach sądy ustaliły stosunek pracy (w 25 sprawach zapadły wyroki, a w 7 zawarto ugodę). Oznacza to, iż w większości przypadków sądy nie podzieliły oceny inspektorów PIP. Zaproponowane w projekcie rozwiązania spowodują permanentny stan niepewności, a jednocześnie uwzględniając fakt natychmiastowej wykonalności decyzji oraz przewlekłość postępowań sądowych, przerzucą ryzyko i koszty na przedsiębiorców.
– Z niecierpliwością czekamy na efekty obecnych konsultacji. Przygotowany przez PIP projekt ustawy budzi uzasadniony niepokój przedsiębiorców. Nie tylko dlatego, iż potencjalne przekwalifikowanie może okazać się bardzo kosztowne w związku z koniecznością opłacenia zaliczek na PIT, składek na ZUS czy też dopłat do PFRON, ale również spowodować duże perturbacje na rynku pracy – chociażby w przypadku przekwalifikowania setek istniejących na rynku umów zlecenia zawieranych ze studentami. Na dzisiaj jednak jako jedną z najbardziej kontrowersyjnych zmian oceniam pomysł wydania decyzji z mocą wsteczną – podkreśla Jadwiga Chorązka, ekspertka Konfederacji Lewiatan, Vialto Partners Poland .
Wątpliwości budzą nowe uprawnienia okręgowych inspektorów pracy, takie jak:
– możliwość wydania decyzji z mocą wstecz (ex-tunc),
– natychmiastowa wykonalność decyzji w zakresie skutków jakie przepisy prawa pracy wiążą z nawiązaniem stosunku pracy oraz obowiązkami w zakresie podatków i ubezpieczeń społecznych powstałymi od dnia jej wydania.
– brak uwzględnienia interesu osoby współpracującej,
– przekazanie inspektorom prawa do ustalania warunków umowy o pracę ,
– brak określenia przez projektodawcę skutków uchylenia decyzji, w tym roszczeń odszkodowawczych.
Stanowisko Konfederacji Lewiatan znajdziesz tutaj
Konfederacja Lewiatan
