3 miesięcy temu
- Ustawa określa obowiązki producentów, upoważnionych przedstawicieli, importerów i dystrybutorów, a także usługodawców.
- Regulacje obejmują m.in. sprzęt komputerowy, terminale płatnicze, usługi telekomunikacyjne oraz bankowość detaliczną.
- Nowe przepisy wejdą w życie 28.6.2025 r.
Zakres obowiązywania
Jak wynika z art. 1 DostNProdU, ustawa koncentruje się na trzech głównych obszarach:
- wymaganiach dostępności dla produktów i usług;
- obowiązkach podmiotów gospodarczych w zakresie zapewniania spełniania wymagań dostępności produktów i usług;
- systemie, zasadach i trybie sprawowania nadzoru rynku w zakresie zapewniania spełniania wymagań dostępności produktów i usług.
Zapewnianie spełniania wymagań dostępności produktów i usług
Produkty i usługi, do których odnoszą się nowe regulacje, w dużym zakresie należą do obszaru nowych technologii. Wśród nich należy wymienić m.in.:
- sprzęt komputerowy ogólnego przeznaczenia i systemy operacyjne;
- terminale płatnicze i niektóre terminale samoobsługowe;
- smartfony i inne urządzenia, które umożliwiają korzystanie z usług telekomunikacyjnych oraz dostęp do audiowizualnych usług medialnych;
- czytniki książek elektronicznych.
W zakresie usług, które muszą być dostępne, należy wskazać m.in.:
- co do zasady usługi telekomunikacyjne;
- audiowizualne usługi medialne;
- niektóre elementy pasażerskiego transportu drogowego, lotniczego, wodnego i kolejowego;
- bankowość detaliczną;
- rozpowszechnianie książek elektronicznych;
- handel elektroniczny.
Przepisy ustawy nie znajdują jednak zastosowania m.in. do:
- stron internetowych aplikacji mobilnych w zakresie map oraz map internetowych;
- usług komunikacji miejskiej oraz do gminnych, metropolitalnych, powiatowych, powiatowo-gminnych i wojewódzkich przewozów pasażerskich.
Nowe obowiązki podmiotów gospodarczych
Spełnienie wymagań dostępności produktów – zgodnie z art. 2 DostNProdU – jest obowiązkiem producentów, upoważnionych przedstawicieli, importerów i dystrybutorów. Zapewnienie spełnienia tych wymagań w odniesieniu do usług jest natomiast obowiązkiem usługodawców.
Ustawa zakłada, iż jej przepisy nie znajdują zastosowania do usług oferowanych lub świadczonych przez mikroprzedsiębiorców (art. 4 pkt 1 DostNProdU).
Zgodnie z art. 23 DostNProdU, producent m.in.:
- zapewnia, iż produkty, które wprowadza do obrotu, spełniają wymagania dostępności;
- dokonuje oceny zgodności produktu z wymaganiami dostępności;
- sporządza i przechowuje dokumentację techniczną produktu.
Ustawa określa również szczegółowe obowiązki importera (art. 29 DostNProdU) oraz dystrybutora (art. 30 DostNProdU).
Wśród obowiązków usługodawcy – zgodnie z art. 32 DostNProdU – wyróżnia się m.in.:
- podanie do publicznej wiadomości informacji o oferowanej i świadczonej usłudze, niezbędne do korzystania z usługi, o tym, w jaki sposób usługa spełnia wymagania dostępności;
- przechowywanie informacji przez cały okres, przez który usługa pozostaje w jego ofercie;
- podejmowanie działań naprawczych.
Dochodzenie praw przez konsumentów
Ustawa przyznaje konsumentowi prawo złożenia do podmiotu gospodarczego skargi na niezapewnianie spełniania wymagań dostępności przez produkt albo usługę (art. 35 DostNProdU). Jest ona rozpatrywana przez importera, producenta, upoważnionego przedstawiciela albo usługodawcę.
Przepisy określają elementy skargi (art. 36 DostNProdU) oraz możliwe sposoby jej złożenia (art. 37 DostNProdU).
Podmiot gospodarczy rozpatruje skargę i udziela odpowiedzi w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. W szczególnie skomplikowanych przypadkach uniemożliwiających rozpatrzenie skargi i udzielenie odpowiedzi we wskazanym terminie, podmiot gospodarczy zawiadamia konsumenta o przyczynie zwłoki oraz wskazuje nowy termin rozpatrzenia skargi i udzielenia odpowiedzi, nie dłuższy niż 60 dni od dnia otrzymania skargi. W przypadku niedotrzymania terminu skargę uważa się za rozpatrzoną zgodnie z żądaniem skarżącego.
Kary pieniężne za brak dostępnych usług i produktów
Ustawa przewiduje kary pieniężne za brak dostępnych usług i produktów.
Karze pieniężnej podlega m.in. producent, który:
- wprowadza do obrotu produkt, który nie spełnia wymagań dostępności;
- nie przekazał Prezesowi Zarządu PFRON lub adekwatnemu organowi nadzoru rynku stosownych informacji lub dokumentacji w terminie określonym w żądaniu, albo przekazał informacje lub dokumentację nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd;
- nie dokonał oceny zgodności produktu z wymaganiami dostępności na podstawie wewnętrznej kontroli produkcji;
- nie poinformował niezwłocznie adekwatnego organu nadzoru rynku o niespełnieniu przez produkt wymagań dostępności.
Z kolei usługodawca zostanie ukarany m.in., jeśli:
- nie zapewnia spełniania wymagań dostępności oferowanych lub świadczonych usług;
- nie przekazał Prezesowi Zarządu PFRON lub adekwatnemu organowi nadzoru rynku stosownych informacji w terminie określonym w żądaniu, albo przekazał informacje lub dokumentację nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd;
- nie przeprowadził oceny zgodności usługi z wymaganiami dostępności;
- nie poinformował niezwłocznie adekwatnego organu nadzoru rynku o niespełnieniu przez usługę wymagań dostępności.
Kary będą płacili także importerzy i dystrybutorzy.
Wysokość kary może wynieść do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, ogłaszanego przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim” na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS. Kara nie może jednak przekroczyć 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary (art. 73 DostNProdU). Środki finansowe pochodzące z kar pieniężnych stanowią przychód Funduszu Dostępności.
Etap legislacyjny
Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP 9.5.2024 r. Wejdzie ona w życie 28.6.2025 r., z wyjątkiem art. 6 pkt 1, 2 i 5-9 oraz art. 39 pkt 6, które weszły w życie 30.5.2024 r.
