3 godzin temu
- Ustawa ustanawia jednolity system zasad emisji, obrotu i nadzoru nad kryptoaktywami.
- Nowe przepisy wprowadzają licencjonowanie dostawców usług kryptoaktywowych oraz wymogi techniczne, organizacyjne i kapitałowe.
- Regulacja zapewnia zwiększoną ochronę użytkowników poprzez obowiązki informacyjne, segregację aktywów i nadzór nad infrastrukturą technologiczną.
Cele regulacji
Ustawa realizuje cele o charakterze systemowym i ochronnym, obejmujące przede wszystkim:
- zapewnienie wysokiego poziomu ochrony użytkowników, inwestorów oraz konsumentów korzystających z usług powiązanych z kryptoaktywami;
- zwiększenie transparentności rynku poprzez obowiązki raportowe, informacyjne i audytowe, a także poprzez ujednolicenie form dokumentów emisji;
- wzmocnienie stabilności sektora poprzez profesjonalizację działalności platform obrotu i custodianów;
- ograniczenie ryzyka nadużyć, niewypłacalności, utraty środków oraz niekontrolowanej emisji tokenów;
- harmonizację polskiego porządku prawnego z europejskimi standardami regulacyjnymi, w tym implementację i rozwinięcie rozwiązań przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 2023/1114 z 31.5.2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz.Urz. UE L z 2023 r. Nr 150, s. 40).
Zakres regulacji
Ustawa obejmuje swym zakresem pełen cykl życia kryptoaktywów oraz działalność wszystkich podmiotów funkcjonujących na rynku. W szczególności reguluje:
- emisję kryptoaktywów, w tym obowiązki informacyjne, dokumenty emisji, wymogi formalne i techniczne oraz zasady dopuszczania emisji do obrotu;
- działalność dostawców usług kryptoaktywowych, takich jak platformy obrotu, giełdy, dostawcy usług przechowywania, brokerzy i podmioty prowadzące portfele kryptoaktywowe;
- publiczną i niepubliczną ofertę tokenów, w tym obowiązek sporządzenia dokumentu informacyjnego (white paper) oraz jego weryfikację przez organ nadzoru;
- tokeny zabezpieczone aktywami (ART) oraz tokeny e‑pieniężne (EMT) wraz z zasadami ich emisji, zabezpieczenia i prowadzenia rezerw aktywów;
- obowiązki nadzorcze i sprawozdawcze nałożone na podmioty działające na rynku kryptoaktywów;
- zasady ochrony użytkowników i inwestorów, w tym obowiązek segregacji aktywów, przejrzystości informacji oraz wymogi dotyczące technologicznej niezawodności systemów;
- katalog sankcji administracyjnych, cywilnych oraz karnych nakładanych za naruszenia przepisów ustawy.
Najważniejsze rozwiązania przewidziane w przepisach ustawy
1. Wyznaczenie Komisji Nadzoru Finansowego jako organu adekwatnego
Ustawa w sposób jednoznaczny ustanawia Komisję Nadzoru Finansowego (dalej: KNF) organem adekwatnym do wykonywania wszystkich funkcji, obowiązków i uprawnień wynikających z rozporządzenia 2023/1114/UE oraz przepisów krajowych regulujących rynek kryptoaktywów.
Ustawodawca przewidział dla KNF dostęp do wszelkich informacji niezbędnych do wykonywania nadzoru – zarówno danych finansowych, organizacyjnych, operacyjnych, jak i informacji technicznych dotyczących infrastruktury wykorzystywanej przez emitentów oraz dostawców usług.
Ustawa przyznaje KNF prawo do przeprowadzania kontroli, wizytacji, audytów oraz działań inspekcyjnych, obejmujących analizę dokumentacji i danych wytwarzanych lub przetwarzanych elektronicznie. KNF może również wymagać przeprowadzenia testów funkcjonalnych, testów bezpieczeństwa lub audytów zewnętrznych, jeżeli zachodzi podejrzenie naruszeń lub ryzyka dla stabilności rynku.
2. Obowiązki emitentów ART i EMT oraz dostawców usług
Obowiązki emitentów tokenów powiązanych z aktywami (ART), tokenów będących e‑pieniądzem (EMT) oraz dostawców usług w zakresie kryptoaktywów stanowią jedno z kluczowych zagadnień regulacyjnych ustawy.
Emitenci ART oraz EMT są zobowiązani do przekazywania KNF szczegółowych informacji dotyczących prowadzonej działalności, sytuacji finansowej, struktury organizacyjnej, stosowanych zabezpieczeń, modelu funkcjonowania rezerwy aktywów oraz wartości wyemitowanych tokenów. Przekazywane dane muszą być rzetelne, jasne i niewprowadzające w błąd.
Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów podlegają rozbudowanym obowiązkom organizacyjnym, technicznym i compliance. Obejmują one m.in. konieczność prowadzenia działalności na podstawie zezwolenia, wdrożenia procedur AML/CFT, zapewnienia odpowiednich zasobów kapitałowych, stosowania rozwiązań technologicznych minimalizujących ryzyko ataków i utraty aktywów oraz prowadzenia rejestrów, ksiąg i dokumentacji zgodnie z wymogami rozporządzenia 2023/1114/UE.
3. Sankcje administracyjne i karne
Ustawa wprowadza rozbudowany i wielopoziomowy system sankcji administracyjnych oraz karnych, zapewniający skuteczność nadzoru nad rynkiem kryptoaktywów i pełną implementację wymagań określonych w rozporządzeniu 2023/1114/UE.
W obszarze sankcji administracyjnych KNF uzyskuje uprawnienia do nakładania kar pieniężnych na emitentów tokenów ART i EMT, oferujących oraz dostawców usług w zakresie kryptoaktywów. Ustawa przewiduje możliwość nałożenia nie tylko kary finansowej, ale również cofnięcia zezwolenia, zakazu prowadzenia działalności, zawieszenia określonych funkcji czy ograniczenia działalności w określonym zakresie.
W najpoważniejszych przypadkach ustawa przewiduje odpowiedzialność karną. Obejmuje ona przestępstwa polegające m.in. na prowadzeniu działalności bez wymaganego zezwolenia, nielegalnej emisji tokenów powiązanych z aktywami lub tokenów będących e‑pieniądzem, świadomym zatajaniu informacji wymaganych przez organ nadzoru, posługiwaniu się fałszywymi dokumentami, prowadzeniu działalności z naruszeniem podstawowych zasad bezpieczeństwa obrotu oraz działaniu zagrażającym interesom klientów. Za takie czyny grożą kary grzywny, ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności, których wysokość została skorelowana z ciężarem naruszenia i stopniem zagrożenia dla rynku.
4. Tajemnica zawodowa
Ustawa wprowadza rozbudowany, wielowarstwowy reżim ochrony informacji stanowiących tajemnicę zawodową, obejmujący zarówno dane techniczne, organizacyjne i finansowe, jak i dane osobowe klientów. Przepisy stanowią rozwinięcie rozporządzenia 2023/1114/UE, które definiuje tajemnicę zawodową jako wszelkie informacje wymieniane pomiędzy adekwatnymi organami, obejmujące warunki biznesowe, operacyjne, kwestie gospodarcze oraz dane osobowe, z wyjątkiem informacji ujawnianych na potrzeby postępowań karnych, podatkowych lub sądowych.
Ustawa doprecyzowuje zakres informacji podlegających ochronie, wskazując wprost, iż obejmuje on m.in. imię i nazwisko stron czynności, firmę, adresy, a także dane ujawnione w rejestrze pozycji prowadzonym zgodnie z art. 75 ust. 2 rozporządzenia 2023/1114/UE, obejmującym prawa klientów do kryptoaktywów oraz ich ewidencję.
Przepisy ustawy określają zamknięty katalog podmiotów zobowiązanych do zachowania tajemnicy zawodowej, obejmując członków organów statutowych dostawców usług w zakresie kryptoaktywów, pracowników, zleceniobiorców oraz wszystkie osoby działające na rzecz dostawców usług.
Jednocześnie ustawa określa katalog organów, którym podmioty obowiązane muszą ujawnić informacje objęte tajemnicą zawodową – obejmuje on m.in. KNF, prokuraturę, sądy, organy podatkowe, a także służby wywiadowcze i kontrwywiadowcze, co jest uzasadnione ryzykiem wykorzystania kryptoaktywów w działalności przestępczej. Ujawnienie informacji w tych przypadkach nie stanowi naruszenia tajemnicy zawodowej.
5. Oświadczenia woli w postaci elektronicznej
Ustawa wprowadza kompleksowe rozwiązania dotyczące składania oświadczeń woli oraz sporządzania dokumentów w postaci elektronicznej w związku z czynnościami wykonywanymi na rynku kryptoaktywów. Zgodnie z art. 3 ustawy dokumenty związane z dokonywaniem czynności dotyczących usług w zakresie kryptoaktywów, czynności dotyczących oferty publicznej tokenów oraz wszelkich działań wykonywanych w ramach działalności regulowanej rozporządzeniem 2023/1114/UE mogą być sporządzane w postaci elektronicznej. Obejmuje to zarówno dokumenty związane z emisją tokenów, świadczeniem usług, jak i dokumenty wykorzystywane w relacjach pomiędzy klientami a dostawcami usług.
Dokumenty elektroniczne muszą być tworzone, utrwalane, przekazywane, przechowywane i zabezpieczane w sposób zapewniający ich integralność oraz bezpieczeństwo.
Jednocześnie ustawa przewiduje, iż oświadczenia woli złożone w postaci elektronicznej, choćby o ile nie zostały opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, spełniają wymogi formy pisemnej, również w sytuacji, gdy forma pisemna została zastrzeżona pod rygorem nieważności. Rozwiązanie to stanowi odstępstwo od zasady wynikającej z art. 781 § 2 KC i jest uzasadnione potrzebą pełnej cyfryzacji procesów charakterystycznych dla rynku kryptoaktywów, gdzie szybka, zdalna i zautomatyzowana wymiana oświadczeń woli jest elementem codziennego obrotu.
Etap legislacyjny i wejście w życie
Ustawa z 7.11.2025 r. została przekazana Prezydentowi RP do podpisu. Zasadniczo przepisy ustawy wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
