Nowe zasady wykonywania zawodu psychologa i samorząd zawodowy psychologów

Zakres projektowanej ustawy

Nowa ustawa ma określić:

Regionalna Lista Psychologów

Projekt ustawy zakłada, iż zawód psychologa jest zawodem zaufania publicznego, a tytuł zawodowy „psycholog” podlega ochronie prawnej.

Na gruncie nowych przepisów psycholog będzie uzyskiwać prawo wykonywania zawodu z dniem wpisu na Regionalną Listę Psychologów, prowadzoną przez regionalną radę psychologów.

Na listę trafi osoba, która spełnia następujące wymogi:

1. ukończyła w Polsce:
   1. studia pierwszego stopnia na kierunku psychologia i studia drugiego stopnia na kierunku psychologia oraz uzyskała tytuł zawodowy magistra albo
   2. jednolite studia magisterskie na kierunku psychologia oraz uzyskała tytuł zawodowy magistra lub
2. posiada dyplom wydany w państwie innym niż państwo członkowskie UE, uznany za równoważny z dyplomem magistra uzyskiwanym w Polsce, potwierdzającym tytuł zawodowy psychologa, lub
3. posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu psychologa nabyte w państwie UE, uznane w Polsce zgodnie z przepisami ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich UE;
4. korzysta w pełni z praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych;
5. nie była prawomocnie skazana na karę więzienia za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego;
6. posiada znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania zawodu psychologa.

Nowa ustawa określi zakres danych objętych wpisem oraz dokumenty, które należy dołączyć do wniosku.

Zgodnie z założeniami, od dnia wpisu na listę psycholog wykonuje zawód samodzielnie:

Po uzyskaniu wpisu na listę, psycholog współpracuje z opiekunem w sprawach dotyczących rozwoju zawodowego. Okres opieki trwa 12 miesięcy i kończy się wydaniem przez opiekuna pisemnej opinii na temat rozwoju zawodowego i kontynuacji wykonywania zawodu przez psychologa.

Świadczenia psychologiczne

Wykonywanie zawodu psychologa polega na udzielaniu tzw. świadczeń psychologicznych. Projektowana ustawa określi ich zamknięty katalog oraz zdefiniuje ich poszczególne rodzaje.

Na gruncie nowych przepisów za wykonywanie zawodu psychologa uważane będzie również prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie psychologii oraz działalności dydaktycznej w zakresie psychologii.

Obowiązki psychologów

Projekt ustawy określi obowiązki psychologa, w tym obowiązek zachowania w tajemnicy informacji przekazanych przez odbiorcę świadczeń oraz ochrony danych osobowych uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

Psycholog będzie obowiązany również do prowadzenia dokumentacji psychologicznej, którą obejmie tajemnica zawodową psychologa. Projekt ustawy określi zasady przechowywania, przekazywania i niszczenia dokumentacji.

Samorząd zawodowy psychologów

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, psychologowie są zorganizowani na zasadach samorządu zawodowego, który jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań i podlega tylko przepisom prawa.

Na gruncie nowych przepisów przynależność do samorządu będzie obowiązkowa. Samorząd będzie dwustopniowy, zaś jego jednostki to Krajowa Izba oraz regionalne izby psychologów. Liczba i obszar działania poszczególnych regionalnych izb ustali Krajowy Zjazd, z tym zastrzeżeniem, iż nie będzie ona mogła być mniejsza niż cztery.

Do projektowanych zadań samorządu należy w szczególności:

1. sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu psychologa;
2. ustanawianie zasad etyki zawodowej dotyczących wykonywania zawodu psychologa oraz dbanie o ich przestrzeganie;
3. prowadzenie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności dyscyplinarnej psychologów;
4. reprezentowanie psychologów i ochrona ich interesów zawodowych;
5. doskonalenie zawodowe psychologów;
6. współdziałanie z organami administracji publicznej oraz organizacjami w kraju i za granicą w sprawach dotyczących wykonywania zawodu psychologa;
7. opiniowanie aktów prawnych dotyczących zawodu psychologa.

Samorząd reprezentować będzie osoby wykonujące zawód zaufania publicznego oraz sprawować pieczę nad wykonywaniem tego zawodu. Będzie również dokonywać czynności związanych z dopuszczeniem do wykonywania zawodu oraz ustalać zasady etyki zawodowej, w celu zapewnienia standardów należytego wykonywania zawodu.

Odpowiedzialność dyscyplinarna psychologów

Projekt ustawy określi również przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej psychologów. To rozwiązanie ma umożliwić zgłaszanie nieprawidłowości lub wnoszenie skarg do podmiotu ustawowo uprawnionego do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec psychologów.

Co istotne, odpowiedzialność dyscyplinarna psychologów nie wyłącza odpowiedzialności przewidzianej w odrębnych przepisach.

Kary dyscyplinarne to:

Obok nich możliwe będzie orzeczenie dodatkowo zakazu wykonywania patronatu na czas od roku do 5 lat.

Przepisy określą szczegółową procedurę postępowania dyscyplinarnego.

Odpowiedzialność karna w nowej ustawie

Na gruncie nowych przepisów grozić będzie również odpowiedzialność karną za:

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów został wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. Planowany termin przyjęcia jej przez rząd to I kwartał 2026 r.