Nowy Kodeks Etyki Lekarskiej

1 miesiąc temu

Nowy Kodeks Etyki Lekarskiej podąża za zmianami w standardach opieki zdrowotnej wynikającymi z postępu technologicznego oraz doświadczeń pandemii.
Po raz pierwszy określono zasady korzystania z algorytmów sztucznej inteligencji, pod warunkiem, iż ostateczną decyzję zawsze podejmuje lekarz.
Pojawiają się także regulacje dotyczące postawy lekarza w mediach społecznościowych i zasady reklamy.

Zmiany w części ogólnej

Część ogólna Kodeksu Etyki Lekarskiej (dalej: KEL) zasadniczo nie uległa zmianie.

Modyfikacji podlegał art. 5 KEL, który dotyczył w poprzednim, brzmieniu obowiązków izby lekarskiej w czuwaniu nad przestrzeganiem zasad etyki deontologii lekarskiej. Nowe brzmienie nakłada na samorząd lekarski obowiązek czuwania nad przestrzeganiem zasad etyki oraz zachowaniem godności zawodu przez jego wszystkich członków, a także o to, aby przepisy prawa nie były sprzeczne z zasadami etyki lekarskiej.

Postępowanie lekarza wobec pacjenta

Wprowadzono dodatkowy art. 6 ust. 2 KEL, zgodnie z którym lekarzowi nie wolno posługiwać się metodami niezweryfikowanymi naukowo lub uznanymi przez naukę za szkodliwe bądź bezwartościowe.

Zmieniono art. 7 KEL dotyczący odstąpienia od opieki nad pacjentem w ten sposób, iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć lub odstąpić od sprawowania opieki nad pacjentem, z wyjątkiem przypadków, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby zagrażać życiu lub spowodować znaczne pogorszenie stanu zdrowia pacjenta w krótkim czasie. Nie podejmując albo odstępując od sprawowania opieki nad pacjentem lekarz wskazuje pacjentowi inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.

Rozbudowano art. 8 KEL wskazując, iż lekarz przeprowadza i dokumentuje postępowanie diagnostyczne, lecznicze lub zapobiegawcze z należytą starannością, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, poświęcając temu niezbędny czas.

Widoczna jest zmiana podejścia w zakresie art. 9 KEL, który do tej pory obligował lekarza do uprzedniego zbadania pacjenta; w tej chwili przepis jest bardziej liberalny i dotyczy jedynie oceny stanu, a nie tyle bezpośredniego zbadania. Znakiem czasu i rozwoju technologii jest przełożenie dostępności opieki medycznej, jak bezpośredni, fizyczny kontakt lekarza z pacjentem.

Sztuczna inteligencja w służbie medycyny

Zupełną nowością jest określenie zasad korzystania przez lekarza z algorytmów sztucznej inteligencji. Określono, iż jest to możliwe, ale pod warunkiem:

poinformowania pacjenta, iż przy stawianiu diagnozy lub w procesie terapeutycznym będzie wykorzystana sztuczna inteligencja;
uzyskania świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji w procesie diagnostycznym lub terapeutycznym;
zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji, które są dopuszczone do użytku medycznego i posiadają odpowiednie certyfikaty;
ostateczną decyzję diagnostyczną i terapeutyczną zawsze podejmuje lekarz.

Prawa pacjenta

Obowiązek informacyjny został w tej chwili sformułowany w ten sposób, iż lekarz ma obowiązek poinformować pacjenta o korzyściach i ryzyku proponowanych działań diagnostycznych i leczniczych, a także o możliwościach zastosowania innego postępowania medycznego.

Zapisy o respektowaniu praw pacjenta, prawie pacjenta do wyboru lekarza, niewykorzystywaniu wypływu lekarza na pacjenta pozostały zasadniczo bez zmian.

Zgoda pacjenta

Według nowych przepisów zgoda oraz ewentualny sprzeciw pacjenta na leczenie mogą być wyrażone ustnie albo przez takie zachowanie się osób wymienionych w tych przepisach, które w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się czynnościom proponowanym przez lekarza albo brak takiej woli.

Konsultacja na życzenie

Na życzenie pacjenta oraz w razie wątpliwości diagnostycznych lub leczniczych lekarz powinien w miarę możliwości umożliwić pacjentowi konsultację innego lekarza. Opinia konsultanta ma charakter doradczy, gdyż za opiekę nad pacjentem odpowiada lekarz prowadzący leczenie.

Stan terminalny pacjenta i terapia daremna

Obecnie KEL przewiduje, że:

lekarz nie ma obowiązku podejmowania i prowadzenia resuscytacji u pacjentów znajdujących się w stanie terminalnym,
decyzja o zaprzestaniu resuscytacji należy do lekarza lub zespołu lekarzy i jest związana z negatywną oceną szans leczniczych,
lekarzowi nie wolno stosować terapii daremnej. Decyzja o uznaniu terapii jako daremnej należy do zespołu leczącego i powinna w miarę możliwości uwzględniać wolę pacjenta.

Stosunki z innymi lekarzami

Określono dotychczas niewysłowioną zasadę, iż lekarz powinien zachować szczególną ostrożność w formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza. Lekarz nie powinien w jakikolwiek sposób publicznie dyskredytować innego lekarza. Nie wyklucza to merytorycznej krytyki. Stwierdzono także, iż poinformowanie adekwatnego organu izby lekarskiej o zauważonym naruszeniu zasad etyki lekarskiej lub niekompetencji zawodowej innego lekarza, a także merytoryczna krytyka nie stanowią naruszenia zasad etyki.

Praktyka lekarska i reklama

Wprost określono, iż lekarzowi nie wolno współdziałać z osobami zajmującymi się leczeniem, a nie posiadającymi do tego uprawnień.

Określono także zasady, na jakich lekarz może informować o swoich usługach i wskazano, że:

lekarz tworzy swoją zawodową opinię na podstawie wyników swojej pracy,
lekarz jest uprawniony do posługiwania się informacją o oferowanych usługach z zastrzeżeniem, iż taka informacja będzie zgodna z zasadami etyki lekarskiej,
informacja o oferowanych usługach oznacza każdą formę przekazu mającą na celu upowszechnianie wizerunku lekarza lub usług związanych z wykonywaniem zawodu lekarza,
lekarz jest odpowiedzialny za informację o oferowanych usługach opublikowaną przez osoby trzecie w jego imieniu lub na jego rzecz,
niedopuszczalne jest wykorzystywanie autorytetu lekarza do promowania usług niezwiązanych z wykonywaniem zawodu lekarza.

Dobra osobiste lekarza i zachowanie w mediach społecznościowych

W nowym KEL nie zapomniano także wyrazić, iż lekarz ma prawo oczekiwać od społeczeństwa i władz publicznych ochrony jego dóbr osobistych, nietykalności cielesnej oraz wsparcia w wykonywaniu działań zawodowych.

Jest to efekt zwiększania świadomości środowiska lekarskiego, iż nie tylko prawa pacjenta powinny podlegać ochronie, ale także prawa lekarza, które niejednokrotnie są nadużywane lub nieprzestrzegane.

Zastrzeżono, iż lekarz powinien być przykładem postaw prozdrowotnych.

Natomiast wypowiadając się na forum publicznym przy udziale osób niebędących lekarzami (także w mediach, Internecie i w serwisach społecznościowych) na temat odkryć naukowych, technologii medycznych albo diagnostyki lub terapii, lekarz powinien mieć pewność, iż jego wypowiedzi opierają się na aktualnej wiedzy medycznej.

Wprost wyrażono, iż w Internecie lekarza obowiązują te same zasady etyczne, co poza nim.

Etap legislacyjny

Kodeks Etyki Lekarskiej stanowiący załącznik do uchwały nr 5 Nadzwyczajnego XVI Krajowego Zjazdu Lekarzy z 18.5.2024 r. wchodzi w życie 1.1.2025 r. Poprzednia uchwała w sprawie KEL została uchylona.

Idź do oryginalnego materiału