3 godzin temu
Kolegium NIK jednogłośnie uchwaliło projekt nowego statutu, który w dniu 10 października 2025 r. zostanie przekazany do Marszałka Sejmu RP. To pierwsza od 14 lat istotna zmiana w organizacji NIK. Nowa struktura pomoże skuteczniej sprawdzać czy państwo adekwatnie realizuje swoje zadania.
Struktura NIK powinna być niezależna od silosowej struktury rządowej administracji centralnej i odpowiadać potrzebom państwa i obywateli zaspokajanym poprzez realizację polityk publicznych.
Nowy statut powierza realizację zadań kontrolnych większym jednostkom organizacyjnym, które lepiej odpowiadają wymogom kontroli wykonania zadań (badającym wydajność i efektywność działania instytucji publicznych) oraz standardom międzynarodowym. Dla przykładu: w tej chwili NIK ma 14 departamentów, duński Urząd Kontroli Państwowej – o 10 mniej, a francuski Trybunał Obrachunkowy – o 8 mniej. Z kolei Europejski Trybunał Obrachunkowy ma 5 dużych izb kontrolnych.
Projekt zakłada, iż zamiast – jak dotychczas – naśladować układ ministerstw, departamenty będą kontrolować większe grupy spraw. Sześć departamentów badać będzie realizację polityk publicznych w obszarach: bezpieczeństwa państwa i obywateli, rozwoju gospodarczego i nauki, spraw społecznych i ochrony zdrowia, spójności i zrównoważonego rozwoju regionalnego, wykorzystania i ochrony zasobów naturalnych, a także zarządzania strukturami państwa i wykorzystania jego zasobów finansowych.
Większą rolę zyska też 16 delegatur, które będą specjalizować się w wybranych tematach i współpracować z centralą, działając na większym terenie niż dotąd. Podzielą się kompetencjami, działając na pięciu obszarach (na potrzeby robocze zwanych makroregionami) obejmujących trzy lub cztery województwa.
Nowa organizacja ma też zapobiegać konfliktom interesów. Celem proponowanej rotacji kontrolerów jest unikanie sytuacji, w której przez długi czas te same osoby kontrolują te same instytucje, co może prowadzić do powstawania nieformalnych powiązań. Wzmacniając dbałość o wysokie standardy pracy, w statucie przewidziano również powołanie Komisji Etyki.
Zmiany zostaną przeprowadzane w oparciu o istniejący potencjał kadrowy. Wdrożenie postanowień statutu, przewidziane od dnia 1 stycznia 2026 r., nie spowoduje zwiększonych skutków finansowych w budżecie Najwyższej Izby Kontroli, a tym samym dla budżetu państwa.
Nowe jednostki organizacyjne, stosownie do ich adekwatności, będą kontynuowały trwające kontrole. W przypadku kontroli przewidzianych na 2026 rok, planowana jest aktualizacja uchwalonego planu pracy NIK. Przewiduje się również ewaluację obecnego systemu planowania kontroli w kierunku zasadności planowania w cyklach dłuższych (np. 3-letnich), na bazie doświadczeń innych organizacji kontrolnych.
Przed przyjęciem przez Kolegium NIK, projekt statutu został udostępniony wszystkim pracownikom NIK z możliwością zgłaszania do niego uwag.
-->
