Numer PESEL małoletniego

Stanowisko Sądu I instancji

WSA w Warszawie postanowieniem z 5.1.2023 r., II SA/Wa 745/22, Legalis, odrzucił skargę D.M. (dalej: Małoletni), reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego – K.M. (dalej: Skarżąca), na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) z 17.2.2022 r. (992700/620/850/2021-SWO) w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.

W uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia WSA w Warszawie wskazał, iż pomimo skutecznego wezwania doręczonego przedstawicielowi ustawowemu Skarżącego brak formalny skargi nie został uzupełniony w wyznaczonym terminie. WSA w Warszawie wyjaśnił przy tym, iż zgodnie z art. 46 § 2 pkt. 1 lit. b) ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 259, dalej: PostAdmU) pismo strony powinno zawierać – w przypadku, gdy jest pierwszym pismem w sprawie – numer PESEL strony wnoszącej pismo, będącej osobą fizyczną, oraz numer PESEL jej przedstawiciela ustawowego, o ile są obowiązani do jego posiadania albo posiadają go, nie mając takiego obowiązku. WSA w Warszawie stwierdził, iż Skarżący, reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego – K.M., wniósł skargę na Decyzję Prezesa ZUS, jednak nie wskazano w niej jego numeru PESEL i brak ten nie został uzupełniony, co obligowało WSA w Warszawie do odrzucenia skargi.

Zażalenie

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła K.M. – przedstawiciel ustawowy Małoletniego, podnosząc, iż osobą wnoszącą pismo do sądu – skargę – była ona, i wskazała swój numer PESEL. Dodatkowo podała, iż skarga dotyczyła Decyzji, której adresatką była właśnie ona. Ponadto wskazała, iż brak numeru PESEL Skarżącego (małoletniego syna) nie powinien być traktowany jako brak formalny uniemożliwiający nadanie skardze biegu, skoro PESEL ten znajduje się w aktach administracyjnych, zaś odrzucenie skargi pozbawia możliwości ochrony praw, co jest niezgodne z orzecznictwem NSA, które przytoczyła w zażaleniu.

Stanowisko NSA

W pierwszej kolejności NSA wskazał, iż zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem NSA (np. postanowienie NSA z 9.12.2021 r. II OZ 874/21, Legalis i postanowienie NSA z 5.10.2021 r. I GZ 295/21, Legalis) brak podania w piśmie wszczynającym postępowanie sądowoadministracyjne numeru PESEL strony będącej osobą fizyczną, na podstawie art. 46 § 2 pkt 1 lit. b) PostAdmU, stanowi brak formalny takiego pisma. Art. 46 § 2 pkt 1 lit. b) PostAdmU stanowi bowiem jednoznaczną podstawę normatywną przywołanego stanowiska.

Zarazem NSA nie podziela poglądu wyrażonego m.in. w postanowieniu NSA z 27.11.2019 r., I GZ 366/19, Legalis, w myśl którego w sytuacji, gdy w aktach administracyjnych znajduje się numer PESEL strony wnoszącej skargę, nie można uznać, iż niepodanie tego numeru w skardze, będące naruszeniem art. 46 § 2 pkt. 1 lit. b) PostAdmU, stanowi brak formalny uniemożliwiający nadanie skardze prawidłowego biegu.

Niezależnie jednak od powyższego NSA uznał, iż w rozpoznawanej sprawie zaszły podstawy do uwzględnienia zażalenia.

NSA wskazał bowiem, iż z uzasadnienia projektu ustawy z 12.4.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz niektórych innych ustaw (druk Sejmu VIII kadencji nr 3260) wynika, iż obowiązek podania numeru PESEL strony postępowania wnoszącej pismo procesowe do sądu jest związany z wprowadzeniem do postępowania przed sądami administracyjnymi możliwości doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego, zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu i konieczną w takim przypadku jednoznaczną identyfikacją strony postępowania. Z kolei art. 74a PostAdmU stanowi, iż doręczanie pism przez sąd dzięki środków komunikacji elektronicznej jest zależne od woli strony. Korzystanie albo niekorzystanie ze środków komunikacji elektronicznej w postępowaniu przed sądem administracyjnym nie jest zatem ciągłe w toku całego postępowania. Uzasadnia to stwierdzenie, iż obowiązek podania numeru PESEL w pierwszym piśmie procesowym ma wymiar ogólny, a nie tylko taki, iż numer ten jest konieczny w celu nadania biegu pismu procesowemu, w którym powinien być zamieszczony. W związku z tym, iż na każdym etapie postępowania może powstać obowiązek sądu doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu, zrozumiałe jest, iż ustawodawca uznał, iż strona postępowania powinna ten numer podać w pierwszym piśmie procesowym, niezależnie od tego, czy już zdecydowała się na doręczanie pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego. Ponadto należy zaznaczyć, iż także po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie, a więc już po zwrocie akt administracyjnych organowi, może powstać obowiązek doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu. Okoliczność ewentualnego znajdowania się numeru PESEL w aktach administracyjnych nie ma zatem przesądzającego znaczenia, gdyż wszystkie dane powinny znajdować się w aktach sądowych.

Numer PESEL przedstawiciela ustawowego

W tym kontekście NSA wskazał, iż podanie numeru PESEL przedstawiciela ustawowego realizowałoby założenie powoływanej wyżej zmiany w zakresie ewentualnych doręczeń. Nie mając jednak podstaw do zanegowania konieczności wskazania numeru PESEL małoletniego – skoro obowiązek ten wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 46 § 2 pkt 1 lit. b) PostAdmU, w rozpoznawanej sprawie, w ocenie NSA – zaistniały przesłanki uzasadniające uwzględnienie zażalenia.

Jak wynika z akt sprawy i jak słusznie podniosła Skarżąca w zażaleniu, była ona adresatką zaskarżanej Decyzji jako K.M., nie jako przedstawiciel ustawowy Małoletniego. K.M. jest także wnoszącą skargę na Decyzję Prezesa ZUS. WSA w Warszawie, do którego bezpośrednio została wniesiona skarga, przekazał skargę K.M. organowi (zarządzenie z 24.3.2022 r.).

Po otrzymaniu odpowiedzi na skargę i akt sprawy, Przewodniczący Wydziału II WSA w Warszawie wydał zarządzenie wstępne z 9.5.2022 r., z którego wynika w punkcie IV, iż Skarżąca zwolniona jest z kosztów sądowych, zaś w punkcie V zarządzono pouczenie Skarżącej o art. 46 i 47, art. 70 § 1 i 2 oraz art. 239 § 1 pkt. 1 lit. e) PostAdmU, w punkcie IX zarządzono wezwanie Skarżącej do usunięcia braków formalnych skargi poprzez nadesłanie numeru PESEL Małoletniego syna, w punkcie X zarządzono zwrócenie się do Skarżącej o ustosunkowanie się do zawartego w odpowiedzi na skargę wniosku ZUS o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym. W wykonaniu powyższego zarządzenia skierowano do K.M. łącznie trzy pisma z 13.5.2022 r., tj.:

1. wezwanie Skarżącej do ustosunkowania się do wniosku ZUS – skierowane do K.M. jako przedstawiciela ustawowego Małoletniego;
2. wezwanie do uzupełnienia braków formalnych skargi na Decyzję Prezesa ZUS, poprzez nadesłanie numeru PESEL Małoletniego – skierowane do K.M. (pod rygorem odrzucenia skargi ale bez pouczenia o art. 46 PostAdmU) oraz
3. doręczenie odpisu odpowiedzi na skargę skierowane do K.M., jako przedstawiciela ustawowego Małoletniego z pouczeniem o art. 46, art. 47, art. 70, art. 210 PostAdmU oraz pouczeniem o regulacji dotyczącej wnoszenia pism w formie dokumentu elektronicznego. Te trzy pisma doręczono Skarżącej 28.5.2022 r. w jednej przesyłce.

Powyższe okoliczności łącznie, a więc zarówno okoliczności towarzyszące samemu doręczeniu przesyłki wzywającej do nadesłania numeru PESEL Małoletniego syna, jak i okoliczności wniesienia skargi – na skutek skierowania decyzji do K.M., nie jako przedstawicielki ustawowej Małoletniego, w zestawieniu z brakiem dostatecznego poinformowania Skarżącej, iż nie jest wnoszącą skargę we własnym imieniu oraz cel wprowadzonej regulacji, powoduje, iż – niezależnie od braku reakcji na wezwanie do uzupełnienia braku formalnego – nie było podstaw do odrzucenia skargi z powodu nieuzupełnienia braku formalnego skargi w postaci nieuzupełnienia numeru PESEL Małoletniego. Bez wyjaśnienia Skarżącej podstaw przyjęcia, dlaczego PESEL Małoletniego był niezbędny do przyjęcia skargi do rozpoznania, odrzucenie skargi w niniejszej sprawie było bezpodstawne. NSA nie znalazł postaw do uznania, iż odrzucenie skargi w niniejszej sprawie było usprawiedliwione.

Z powołanych przyczyn, mając na uwadze prawo strony do sądu, NSA uchylił zaskarżone postanowienie WSA w Warszawie, na podstawie art. 185 w zw. z art. 197 § 2 PostAdmU.

Komentarz