Obowiązkowe przywrócenie do pracy zwolnionego pracownika szczególnie chronionego do czasu prawomocnego zakończenia postępowania

W dzienniku ustaw ogłoszono zmienioną ustawę[1], która zapewnić ma lepszą ochronę pracowników w trakcie postępowań sądowych dotyczących rozwiązania z nimi umów o pracę. Nowe przepisy wejdą w życie w 21 września 2023 r. Co w praktyce oznaczają dla pracodawców? Odpowiadamy.

Dwie najważniejsze zmiany

Nowe przepisy zapewnią pracownikom większe prawa na etapie toczących się postępowań sądowych o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub przywrócenie do pracy

umożliwiając im (w niektórych przypadkach) żądanie dalszego zatrudnienia, aż do prawomocnego zakończenia sprawy.

Pracownicy podlegający szczególnej ochronie

W sprawach, w których pracownik podlegający szczególnej ochronie będzie dochodził roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, sąd na jego wniosek, na każdym etapie postępowania, zobowiązany będzie udzielić zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia pracownika przez pracodawcę – do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

Dla pracodawców oznacza to konieczność dalszego zatrudniania takiej osoby i to choćby przez kilka-kilkanaście miesięcy (do zakończenia sporu). Bez wątpienia jest to rewolucyjne rozwiązanie w porównaniu z aktualnymi zasadami.

Odmowa udzielenia zabezpieczenia przez sąd będzie możliwa wyłącznie, jeśli będzie ono bezzasadne.

Rozwiązanie to jest odpowiedzią na postulaty organizacji związkowych. W uzasadnieniu ustawy wskazano, iż ma gwarantować:

• niezależną, samorządną i niezakłóconą działalność związku zawodowego,
• potrzebę realnej ochrony praw i interesów pracowniczych zagrożonych zakłóconym działaniem związku zawodowego,
• potrzebę utrzymania pokoju społecznego w zakładzie pracy.

Podkreślono, iż wzmocnienie pozycji procesowej pracownika wymaga ujednolicenia rozstrzygnięć sądów, co ma być możliwe dzięki nałożeniu na sądy obowiązku przywrócenia pracowników do pracy.

Obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika

Druga zmiana dotyczy już wszystkich zwalnianych pracowników (nie tylko podlegających szczególnej ochronie). Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika będzie nakładał na pracodawcę w wyroku obowiązek dalszego jego zatrudnienia do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

W poprzednim stanie prawnym sąd miał taką możliwość, ale nie nakaz.

Wątpliwości i kontrowersje

Wprowadzane zmiany od początku budzą wiele kontrowersji i niejasności interpretacyjnych. Wskazuje się m.in. na brak ustawowej definicji pracownika podlegającego szczególnej ochronie czy na obciążanie pracodawców kosztami dalszego zatrudnienia pracownika, niezależnie od treści późniejszego wyroku.

Szereg wątpliwości zostały dostrzeżony przez senat, który zgłosił poprawki do projektu ustawy – w zakresie zmian w kpc. Organ chciał ich całkowitego usunięcia. Poprawki zostały jednak odrzucone przez sejm, a ustawa przyjęta.

[1] Ustawa o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw