2 lat temu
Ramy prawne
W dniu 5 lipca 2016 r. weszła w życie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 roku w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem (Dz.Urz. UE z 2016.L 157 s.1; dalej „Dyrektywa”) . W dniu 4 września 2018 r. weszły zmiany w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1993 r. nr. 47 poz.211; dalej „UZNK”), oraz ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 nr 50 poz. 331 ze zm.), która wdraża do polskiego porządku prawnego wspomnianą Dyrektywę, która ma na celu harmonizację przepisów państw UE przyjmując jednorodną definicję tajemnicy przedsiębiorstwa.
W motywie (1) Dyrektywy ustawodawca wskazuje, iż przedsiębiorstwa i instytuty badawcze o charakterze niekomercyjnym inwestują w pozyskiwanie, opracowywanie i wykorzystywanie know-how i informacji, które są walutą gospodarki opartej na wiedzy oraz zapewniają przewagę konkurencyjną. Dalej we wspomnianym motywie ustawodawca zaznacza, iż tego rodzaju know-how i informacje handlowe, które są niejawne i które mają pozostać poufne określa się jako tajemnicę przedsiębiorstwa, zaś w motywie (2) Dyrektywy stanowi, iż przedsiębiorstwa, niezależnie od ich wielkości, uznają tajemnice przedsiębiorstwa za równie wartościowe jak patenty i inne rodzaje praw własności intelektualnej. Nadmienia też, iż wykorzystują one poufność jako narzędzie zarządzania konkurencyjnością przedsiębiorstw i innowacjami w działalności badawczej, a także do szerokiej gamy informacji, wykraczających poza wiedzę techniczną i dane handlowe, takich jak informacje dotyczące klientów i dostawców, biznesplany oraz badania i strategie rynkowe. Motyw (8) Dyrektywy wskazuje, iż różnice między państwami członkowskimi UE, pod względem ochrony prawnej tajemnic przedsiębiorstwa oznaczają, iż tajemnice przedsiębiorstwa nie są objęte ochroną w równoważnym stopniu w całej UE, co prowadzi do rozdrobnienia rynku wewnętrznego w tej dziedzinie i do osłabienia ogólnego efektu odstraszającego, jaki powinny mieć odnośne przepisy. Wynika z powyższego, iż ustawodawca unijny w motywach Dyrektywy kładzie nacisk na wartość przewagi konkurencyjnej przedsiębiorców osiąganej poprzez zachowanie w poufności informacji, które stanowią kapitał intelektualny przedsiębiorstwa oraz wskazuje ciężar skutków, jakie ciągnie za sobą bezprawne wykorzystywanie tajemnic przedsiębiorstwa dla prawowitego ich posiadacza. Publiczne ujawnienie poufnych informacji nieodwracalnie zmienia ich charakter, a powrót do sytuacji sprzed naruszenia nie jest możliwy.
W art. 1 pkt 1 Dyrektywy ustawodawca ustanawia przepisy dotyczące ochrony przed bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem tajemnic przedsiębiorstwa. Wskazuje jednocześnie w powyższym przepisie, iż na podstawie treści postanowieniami TFUE państwa członkowskie mogą przyjąć dalej idącą ochronę przed bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem lub ujawnianiem tajemnic przedsiębiorstwa, niż ochrona wymagana w Dyrektywie.
Zagadnienia praktyczne i potencjał Dyrektywy
Dotychczas dla polskiego przedsiębiorcy było wskazane podjęcie pożądanych działań w celu zachowania poufności informacji. Dyrektywa podniosła jednak poziom staranności przedsiębiorcy do działań „rozsądnych”. Polski ustawodawca implementował wspomnianą Dyrektywę w powyższym zakresie w art. 355 § 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93), tj. do działania z należytą starannością.
Na podstawie przepisu 11 ust. 1 UZNK czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa (czynem nieuczciwej konkurencji w odniesieniu do cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa jest ich ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie a ich pozyskanie jest sankcjonowane, w szczególności gdy następuje ono bez zgody uprawnionego do korzystania z nich lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści, o czym stanowi art. 11 ust. 3 UZNK). Odpowiedzialnym jest zatem nie tylko ten, kto pozyskuje informacje stanowiące tajemnice przedsiębiorstwa, ale również tego, kto w dalszej kolejności wchodzi w posiadanie tych informacji, pozostając w złej wierze. Skonkretyzowanie regulacji bez wątpienia przyczyniło się do skutecznego dochodzenia ochrony praw do tajemnicy przedsiębiorstwa). Artykuł 11 ust. 2 UZNK doprecyzowuje, iż przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmujących się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania informacji lub rozporządzenia nimi podjął, przy należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności. Oznacza to, iż tajemnicą przedsiębiorstwa jest też zbiór informacji, które samodzielnie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji, to zebranie ich w określonym zestawieniu może tworzyć nową, mierzalną wartość gospodarczą.
W art. 11 ust 7 UZNK ustanowiono, iż pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, o ile nastąpiło to w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania. Ma się tu na myśli także informacje poufne uzyskane w sposób dozwolony prawem, jak i te nieistotne, doświadczenia i umiejętności, które zostały zdobyte przez pracowników w trakcie prowadzenia normalnej pracy, oraz informacje, które są powszechnie znane lub łatwo dostępne osobom z kręgów zajmujących się zwykle tym rodzajem informacji.
Podsumowanie i sankcje
Dyrektywa ustanowiła po pierwsze standardy określające pojęcie tajemnic przedsiębiorstwa, po drugie zaś określiła okoliczności, w jakich pozyskiwanie informacji poufnych nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, co również reguluje polska ustawa. Dyrektywa określa też postępowania i praktyki, które mogą być uznawane za bezprawne pozyskanie, wykorzystywanie lub ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa.
Polskie przepisy, po implementacji Dyrektywy, wprowadziły szereg zmian, zwłaszcza w art. 18 UZNK rozszerzając katalog sankcji, za czyn nieuczciwej konkurencji polegający na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa, wskazanych w ust. 3 – 5 wspomnianego artykułu. Przyjęto również możliwość podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku lub jego treści a w miejsce orzekania o nakazie zaniechania niedozwolonych działań i usunięcia ich skutków (art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2), jak i o odszkodowaniu (art. 18 ust. 1 pkt 4) wprowadzono możliwość nałożenia na pozwanego obowiązku zapłaty wynagrodzenia (licencji), które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.
r.pr. dr Wiktor Czeszejko-Sochacki, LL.M.
