Prawo do wizerunku: Co warto wiedzieć o wizerunku osoby fizycznej? Prawo do ochrony wizerunku. Jak działa ochrona wizerunku? Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku.

Wizerunek to nie tylko to, jak wyglądamy – to również sposób, w jaki jesteśmy postrzegani przez inne osoby. W polskim prawie, prawo do wizerunku jest uznawane za jedno z podstawowych dóbr osobistych chronionych przez Kodeks cywilny. W artykule przedstawiamy, czym dokładnie jest prawo do wizerunku, jak można przekazać prawa do wizerunku oraz jakie są zasady jego ochrony.

Czym jest prawo do wizerunku?

Prawo do wizerunku to prawo każdej osoby do decydowania o tym, czy i w jaki sposób jej wizerunek będzie używany przez innych. Jest ono szczególnie istotne w kontekście mediów, reklamy, fotografii, sztuki i wszelkich form komunikacji wizualnej. Wizerunek to m.in. zdjęcie, nagranie wideo, rysunek, a także inne formy przedstawiające daną osobę w sposób, który pozwala ją rozpoznać.

Ochrona prawa do wizerunku w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, kodeksie cywilnym oraz w prawie prasowym

Art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego

W Polsce prawo do wizerunku jest chronione przez:
– Kodeks cywilny (art. 23 i 24), który definiuje wizerunek jako dobro osobiste i zakazuje jego naruszania bez zgody osoby zainteresowanej.
– Ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 81), która wymaga uzyskania zgody osoby na rozpowszechnianie jej wizerunku, chyba iż spełnione są przesłanki wyłączające ten obowiązek.
– Ustawę z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe.

Wizerunek reguluje i chroni ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych – art. 81

Kiedy wymagana jest zgoda na wykorzystanie wizerunku a kiedy można wykorzystać wizerunek bez zgody?

Aby legalnie użyć czyjegoś wizerunku, konieczne jest uzyskanie zgody tej osoby. Regułą jest, iż nie rozpowszechniamy wizerunku bez zgody osoby. Istnieją jednak wyjątki, które wskazują, iż do rozpowszechniania wizerunku nie jest potrzebna zgoda:

1. Osoba publiczna: Wizerunek osoby powszechnie znanej, np. polityka, artysty, sportowca, może być wykorzystywany w kontekście pełnionej funkcji publicznej bez zgody, o ile nie narusza to jej dóbr osobistych. Niniejsze ma na celu ułatwienie mediom rozpowszechniania informacji o wydarzeniach politycznych, gospodarczych, kulturalnych, sportowych i osobach znanych biorących w takich wydarzeniach udział.
2. Osoba stanowiąca element większej całości: Zgoda nie jest wymagana, jeżeli wizerunek danej osoby pojawia się jako część większego wydarzenia (utrwalanie wizerunku osoby stanowiącej jedynie marginalne rozpowszechnienie), np. koncertu, manifestacji, zgromadzenia publicznego.

W każdej innej sytuacji zgoda jest konieczna, a jej brak może skutkować odpowiedzialnością cywilną lub karną.

Jak przekazać zgodę na rozpowszechnianie wizerunku?

Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Podobnie jest z udostępnieniem wizerunku. Przekazanie praw do rozpowszechnienia wizerunku wymaga następuje najczęściej zgody w formie pisemnej. Taki dokument powinien określać, kto, w jakim zakresie, na jakim terytorium i przez jaki czas może wykorzystywać wizerunek danej osoby. Warto również uwzględnić, w jakich celach wizerunek może być używany (np. cele marketingowe, artystyczne, edukacyjne).

Wizerunek dziecka

Ochrony swojego wizerunku może żądać każdy. Prawo to obejmuje osoby choćby małoletnie. Rozpowszechnianie wizerunku dziecka wymaga zgody rodziców, a w przypadku braku zgody na rozpowszechnienie wizerunku dziecka chociażby jednego z rodziców można starać się o udzielenie zgody przez Sąd w tym zakresie.

Elementy umowy o przekazanie praw do wizerunku:

1. Strony umowy: Osoba, której wizerunek jest przedmiotem umowy, oraz podmiot, który chce uzyskać prawa do jego wykorzystania.
2. Zakres zgody: Określenie, w jakim kontekście i na jakim polu eksploatacji wizerunek może być używany (np. internet, reklama, materiały drukowane).
3. Czas obowiązywania zgody: Czy zgoda jest udzielana na czas określony czy nieokreślony.
4. Wynagrodzenie: Czy zgoda jest udzielana nieodpłatnie, czy za określoną kwotę.
5. Ochrona wizerunku: Możliwość cofnięcia zgody lub żądania od osoby rozpowszechniającej wizerunek usunięcia wizerunku w przypadku naruszenia warunków umowy.

Jakie są konsekwencje naruszenia prawa do wizerunku?

Jeżeli wizerunek osoby zostanie użyty bez jej zgody, osoba ta może dochodzić swoich praw na drodze cywilnej np. w formie przeprosin danej treści czy też poprzez zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego lub odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Przysługuje zatem:

– Żądanie zaniechania naruszeń: Możliwość żądania natychmiastowego zaprzestania używania wizerunku, usunięcia jego skutków.
– Odszkodowanie: Roszczenia finansowego za szkody wynikłe z bezprawnego użycia wizerunku.
– Zadośćuczynienie: Dochodzenia rekompensaty za naruszenie osobistych dóbr.

Przeprosiny, wpłata na cel społeczny, zadośćuczynienie

Jak już wskazano, powyższe przykłady to forma rekompensaty za rozpowszechnianie czyjegoś wizerunku w sytuacji braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenia na to.

Wizerunek osoby a prawo do ochrony wizerunku. Jak uzyskać ochronę wizerunku osoby?

Aby skutecznie chronić swój wizerunek, warto:

– Wyraźnie określić warunki zgody na jego wykorzystanie.
– Monitorować sposób, w jaki wizerunek jest używany.
– Reagować gwałtownie na naruszenia – w pierwszej kolejności kontaktując się z naruszycielem, a w razie potrzeby kierując sprawę do sądu.

Ochrona wizerunku pracownika

Przepisy dotyczące ochrony wizerunku osoby zatrudnionej

Wspomniany już art. 81 Prawa autorskiego ma zastosowanie także wobec pracowników czy sportowców. Ochrona wizerunku pracownika to istotny aspekt prawa pracy, który staje się coraz bardziej istotny w dobie mediów cyfrowych i szerokiego dostępu do informacji. Pracodawcy powinni być świadomi przepisów regulujących prawo do wizerunku i zasad rozpowszechniania wizerunku swoich pracowników, aby uniknąć potencjalnych naruszeń i konsekwencji prawnych. Podobnie jak w wypadku wyżej opisanych zasad ogólnych, rozpowszechnianie czyjegoś wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Podobnie rzecz się na w zakresie zasad przetwarzania wizerunku pracownika. Wizerunek to nie tylko zdjęcie pracownika, ale także jego nagranie, głos, a czasem choćby charakterystyczne cechy czy styl ubioru, które pozwalają na identyfikację osoby.

Pracodawca może rozpowszechniać wizerunek pracownika wyłącznie na podstawie odpowiedniej zgody. Ważne jest, aby zgoda ta była:

– Świadoma i dobrowolna – pracownik musi wiedzieć, w jakim celu jego wizerunek będzie używany, co jest związane z ochroną wizerunku pracownika,
– Określona co do celu – zgoda musi jasno określać, gdzie, kiedy i w jaki sposób wizerunek będzie wykorzystywany (np. na stronie internetowej firmy, w materiałach promocyjnych).
– Możliwa do wycofania – pracownik powinien mieć możliwość cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez podawania przyczyny.

Przykłady rozpowszechniania wizerunku w pracy:

Wizerunek osoby pracującej może być wykorzystywany w różnych kontekstach, takich jak:

– Strona internetowa firmy – np. zdjęcia zespołu, które mają na celu przedstawienie pracowników i budowanie relacji z klientami.
– Materiały promocyjne – broszury, ulotki, czy filmy reklamowe.
– Media społecznościowe – publikacje związane z życiem firmy, wydarzeniami, czy osiągnięciami pracowników.

Ochrona wizerunku sportowca – osoby powszechnie znanej

Ochrona wizerunku sportowca to wyjątkowo istotny temat, ponieważ wizerunek zawodnika często staje się jednym z najcenniejszych aktywów, wpływającym na jego karierę, relacje z mediami i możliwości komercyjne. Sportowcy, zarówno amatorzy, jak i profesjonaliści, muszą być świadomi swoich praw dotyczących ochrony wizerunku i zasad jego rozpowszechniania, aby skutecznie zarządzać swoją obecnością w mediach i umowach sponsorskich.

Co to jest wizerunek sportowca?

Publikacja wizerunku sportowca obejmuje nie tylko zdjęcia czy nagrania, ale także jego pseudonim, charakterystyczne gesty, styl ubioru, a choćby sposób zachowania na boisku, które pozwalają na jego identyfikację. Chroniony jest nie tylko przez przepisy prawa cywilnego, ale także przez prawo autorskie i przepisy dotyczące ochrony danych osobowych.

Wizerunek w Internecie też jest chroniony

Kiedy wizerunek sportowca może być rozpowszechniany?

Sportowiec musi wyrazić zgodę na wykorzystanie swojego wizerunku, szczególnie w celach komercyjnych. Zgoda ta powinna być odpowiedniej treści:

– Szczegółowa – jasno określająca, w jakich mediach, jak długo i w jakim celu wizerunek będzie używany (np. reklama, strona internetowa klubu).
– Dobrowolna – sportowiec nie może być zmuszony do wyrażenia zgody pod presją kontraktu czy umowy sponsorskiej.
– Odwoływalna – sportowiec powinien mieć prawo do wycofania zgody w dowolnym momencie, co może wpływać na warunki dalszej współpracy.

Przykłady wykorzystania wizerunku sportowca

Wizerunek sportowca może być wykorzystywany w różnych celach, m.in.:

– Reklamy i kampanie marketingowe – umowy sponsorskie często obejmują prawo do korzystania z wizerunku sportowca w reklamach produktów.
– Transmisje i relacje sportowe – relacje z wydarzeń sportowych, konferencji prasowych i wywiadów.
– Media społecznościowe i strony internetowe – publikacje związane z osiągnięciami, treningami, a także prywatnym życiem sportowca.

Konsekwencje naruszenia prawa do wizerunku sportowca

Naruszenie prawa do wizerunku sportowca może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych i podlegać odpowiedzialności prawnej. Sportowiec może domagać się:

– Zadośćuczynienia za naruszenie osobistych dóbr.
– Odszkodowania za straty finansowe wynikające z nieautoryzowanego wykorzystania wizerunku.
– Zaniechania dalszego rozpowszechniania wizerunku w nieautoryzowany sposób.

Jak sportowcy mogą chronić swój wizerunek?

– Negocjuj umowy z klubami i sponsorami – umowy powinny precyzyjnie określać, w jakim zakresie wizerunek może być wykorzystywany i na jakich warunkach.
– Monitoruj wykorzystanie wizerunku – śledzenie, gdzie i w jaki sposób wizerunek jest wykorzystywany, pozwala na szybką reakcję w przypadku naruszeń.
– Konsultuj się z prawnikiem – specjalista pomoże w zrozumieniu zapisów umów oraz w ochronie interesów sportowca.

Ochrona wizerunku sportowca to nie tylko kwestia prawna, ale również strategiczna – adekwatne zarządzanie wizerunkiem może znacząco wpłynąć na rozwój kariery, budowanie marki osobistej i sukces finansowy zawodnika.

Podsumowanie

Prawo do wizerunku jest ważnym elementem ochrony dóbr osobistych i pozwala każdemu decydować o tym, jak jego wizerunek jest wykorzystywany przez innych. Przekazanie praw do wizerunku powinno być starannie zaplanowane i uwzględniać wszystkie istotne aspekty prawne, aby uniknąć ewentualnych sporów i nieporozumień.

Jeśli planujesz wykorzystać wizerunek innej osoby, upewnij się, iż uzyskasz odpowiednią zgodę, a jeżeli to Twój wizerunek jest używany – monitoruj sposób jego wykorzystania i działaj w razie potrzeby.

Autor:

Oliwia Babiarz