3 miesięcy temu
Wypowiedzenie zmieniające zostało uregulowane w przepisach art. 42 Kodeksu pracy.
Do wypowiedzenia zmieniającego stosujemy przepisy dotyczące „zwykłego” wypowiedzenia. Istotną różnicą jest wymieniona w § 2, możliwość odmówienia przyjęcia przez pracownika nowych warunków pracy. Modelowo w takiej sytuacji, o ile pracownik odmówił przyjęcia nowych warunków, następuje rozwiązanie stosunku pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenie przewidzianego umową lub przepisami prawa pracy. Co jednak, gdy pracownik chciałby dalej wykonywać swoją pracę, ale zmienione warunki są dla niego całkowicie nieopłacalne?
Pracodawca zaproponował nieopłacalne warunki – sytuacja pracownika
Zmiana warunków pracy na niekorzyść pracownika, nie musi wynikać ze „złej” woli pracodawcy. Przeważnie wypowiedzenia zmieniające, wiążą się ze znaczną zmianą dotyczącą przedsiębiorstwa pracodawcy np.
- zmianą siedziby/miejsca wykonywania pracy,
- reorganizacją struktur firmy ,
- przeorientowaniem działalności na inne usługi,
Takie działania zwykle nie dotyczą pojedynczych pracowników i wiążą się ze zwolnieniami grupowymi poprzez np. likwidację wybranego działu w spółce. Ustawodawca wprowadził rozwiązanie rekompensaty dla pracowników zwolnionych w ten sposób. W ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w art. 8 ustawodawca przyznał pracownikom tracącym pracę w wyniku zwolnień grupowych, prawo do otrzymania odprawy. Do zwolnienia grupowego nie wystarczy jednak 2 lub 3 pracowników. Wymogi dotyczące ilości zwolnionych osób znajdują się w art. 1 ustawy.
Co jednak z pracownikiem, który został zwolniony indywidualnie?
Art. 10 przewiduje, iż pracownikom zwolnionym indywidualnie z przyczyn ich niedotyczących, również przysługuje odprawa przewidziana dla zwolnień grupowych. Pracownik aby otrzymać odprawę musi wykazać, iż przyczyny rozwiązania stosunku pracy nastąpiły z przyczyn jego niedotyczących.
Wyrok Sądu Najwyższego, sygn. II PK 105/17
„Dla prawa do odprawy nie ma znaczenia, czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, ale istotne jest to, czy były to przyczyny niedotyczące pracownika. Wystarczające jest, aby przyczyny rozwiązania stosunku pracy nie dotyczyły pracownika, nie muszą one natomiast leżeć po stronie pracodawcy.”
Jakie są skutki? Pracownik nie musi wykazywać winy pracodawcy w rozwiązaniu stosunku, wystarczy iż udowodni, iż przyczyna wypowiedzenia umowy nie leży po jego stronie, a więc są to m.in. sytuacje wymienione wcześniej (zmiana siedziby/miejsca wykonywania pracy, reorganizacja struktur firmy, przeorientowanie działalności na inne usługi).
Czy powyższa ma analogiczne zastosowanie do wypowiedzenia zmieniającego?
Obawa jaka istnieje przed tego typu analogią, to uznanie odmowy przyjęcia przez pracownika warunków zaproponowanych w wypowiedzeniu zmieniającym, za współprzyczynienie się przez niego do zakończenia stosunku pracy. Konsekwencją takiej interpretacji, jest brak odprawy dla pracownika, gdyż przyczyna wypowiedzenia dotyczy go bezpośrednio.
Zatem w sytuacji, w której pracodawca przy wypowiedzeniu zmieniającym, zaoferuje pracownikowi obiektywnie warunki, które powinien on zaakceptować (stanowisko odpowiadające kwalifikacjom, wynagrodzenie odpowiadające poziomowi kompetencji na stanowisku) to odprawa nie przysługuje. Odrzucenie tych warunków stanowi przyczynienie się pracownika, do rozwiązania stosunku pracy.
Odmiennie kształtuje się sytuacja, w której wypowiedzenie zmieniające służy wyłącznie obniżeniu wynagrodzenia pracownika lub zaoferowane stanowisko/obowiązki/warunki prace ulegają znaczącemu pogorszeniu. Przykładem takiego wypowiedzenia jest sytuacja, w której w związku z nowymi warunkami pracy, wykonywanie obowiązków służbowych odbywać się będzie w miejscu oddalonym o kilkadziesiąt kilometrów od obecnego miejsca pracy, bez dostępnej komunikacji publicznej. W tego typu przypadkach pracownik odrzucając zaproponowane warunki, nie przyczynia się do rozwiązania stosunku pracy – co oznacza, iż pracownikowi odprawa będzie przysługiwać.
Przydatne orzeczenia SN w tym temacie:
I PK 185/10:
„Pracownik dochodzący świadczeń przewidzianych ustawą z 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ma udowodnić, iż rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn jego niedotyczących a nie musi wykazywać, iż były to przyczyny leżące po stronie pracodawcy.”
I PK 211/14:
„Prawo do odprawy pieniężnej w przypadku rozwiązania stosunku pracy wskutek nieprzyjęcia przez pracownika warunków zaproponowanych mu w wypowiedzeniu zmieniającym przysługuje tylko takiemu pracownikowi, którego stosunek pracy uległ rozwiązaniu wyłącznie z przyczyn niedotyczących tego pracownika. jeżeli więc w wypowiedzeniu zmieniającym pracodawca zaproponuje pracownikowi warunki pracy obiektywnie do przyjęcia (stanowisko odpowiadające kwalifikacjom pracownika i adekwatne dla tego stanowiska wynagrodzenie), to odmowa przyjęcia takich warunków może być potraktowana jako współprzyczyna rozwiązania stosunku pracy, co spowoduje, iż odprawa pieniężna temu pracownikowi nie będzie przysługiwać.”
