Odpowiedzialność sądu za prawidłowość doręczeń

Opis okoliczności faktycznych

WSA wezwał A.J., jako pełnomocnika A.P., do usunięcia braków formalnych złożonej skargi, w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi poprzez nadesłanie numeru PESEL A.P., oraz złożenie oryginału lub uwierzytelnionego odpisu pełnomocnictwa procesowego, uprawniającego A.J. do reprezentowania A.P. Ponadto wezwano skarżące do uiszczenia solidarnego wpisu od skargi. W wykonaniu zobowiązania Sądu A.J. nadesłała numer PESEL oraz uiściła wymagany wpis sądowy. Pełnomocnik nie nadesłała jednak pełnomocnictwa procesowego.

Stanowisko WSA

WSA odrzucił skargę wniesioną przez A.P. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał na nieuzupełnienie braków formalnych skargi – nie zawierała ona pełnomocnictwa lub jego uwierzytelnionego odpisu. Pełnomocnik została prawidłowo wezwana do usunięcia braków formalnych skargi, jednak w wyznaczonym terminie nie wykonała wezwania. Zdaniem Sądu I instancji nienadesłanie pełnomocnictwa stanowiło brak formalny, którego nieusunięcie skutkowało odrzuceniem skargi. Pełnomocnik skarżącej złożyła zażalenie na powyższe postanowienie, w którym domagała się jego uchylenia. Wskazała, iż w odebranej kopercie znajdowała się odpowiedź na skargę, zarządzenie o wezwaniu do uiszczenia wpisu solidarnego w kwocie 200 zł oraz wezwanie do podania numeru PESEL. Po otrzymaniu tych wezwań uiściła wpis i podała numery PESEL. Poinformowała także, iż w kopercie nie było wezwania do nadesłania pełnomocnictwa procesowego do działania w imieniu A.P.

Stanowisko NSA

NSA po rozpoznaniu zażalenia A.P. na postanowienie WSA postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania przez WSA. Uzasadnienie zażalenia wskazuje, iż skarżąca kwestionuje przede wszystkim przyjęcie przez WSA, iż stan faktyczny sprawy odpowiada dyspozycji art. 58 § 1 pkt. 3 PostAdmU. W jej ocenie nieuzupełnienie braków formalnych skargi przez nadesłanie pełnomocnictwa lub jego uwierzytelnionego odpisu do działania w imieniu strony skarżącej przed wojewódzkim sądem administracyjnym lub przed sądami administracyjnymi nie zostało poprzedzone stosownym wezwaniem, gdyż pełnomocnik skarżącej nigdy go nie otrzymała – doręczono jej wyłącznie odpowiedź na skargę, zarządzenie o wezwaniu do uiszczenia wpisu solidarnego w kwocie 200 zł oraz wezwanie do podania numeru PESEL.

W aktach sądowych dotyczących aktualnie rozpoznawanego zażalenia znajdują się następujące dokumenty dotyczące pełnomocnika: doręczenie odpisu odpowiedzi na skargę, doręczenie odpisu zarządzenia o wezwaniu do uiszczenia solidarnego wpisu, wezwanie do złożenia oryginału lub uwierzytelnionego odpisu pełnomocnictwa procesowego do działania w imieniu strony skarżącej przed wojewódzkim sądem administracyjnym lub przed sądami administracyjnymi oraz o podanie numeru PESEL. W dalszej kolejności znajdują się dokumenty dotyczące A.J.: doręczenie odpisu odpowiedzi na skargę, doręczenie odpisu zarządzenia o wezwaniu do uiszczenia solidarnego wpisu, wezwanie o podanie numeru PESEL.

W związku z powyższym do A.J., jako skarżącej oraz jako pełnomocnik A.P., skierowano dwie przesyłki zawierające dokumenty, które na zwrotnych potwierdzeniach odbioru wyszczególniono w następujący sposób: „dor. odpisu odpowiedzi na skargę z 20.5.2022 r. + wezwanie zbiorcze + odpis zarządzenia o solidarnym wpisie”. W odpowiedzi na powyższe wezwanie skarżąca uiściła wpis sądowy oraz wskazała numery PESEL – swój oraz A.P.

Podstawowym dowodem, wskazującym jakiego rodzaju dokumenty znajdują się (a w zasadzie powinny znajdować się) w kopercie, jest oznaczenie rodzaju przesyłki, dokonywane przez pracownika sądu na zwrotnym potwierdzeniu odbioru. W rozpoznawanej sprawie istotne znaczenie ma fakt, iż WSA, stwierdzając nieusunięcie w zakreślonym terminie braków formalnych skargi, oparł się na zwrotnym potwierdzeniu odbioru kwestionowanej przesyłki, przyjmując, iż oprócz przesłania odpisu odpowiedzi na skargę, zawierała ona wezwanie do uiszczenia wpisu od skargi, a także wezwanie do usunięcia braków formalnych skargi (nadesłania pełnomocnictwa). W § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 6.5.2020 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2020 r. poz. 819), znajdującego zastosowanie w sprawie na podstawie art. 65 § 2 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329), odbierający przesyłkę potwierdza jej odbiór na formularzu potwierdzenia odbioru przez wpisanie daty otrzymania przesyłki i umieszczenie czytelnego podpisu zawierającego imię i nazwisko. W ocenie NSA „zwrotne potwierdzenie odbioru” jest dokumentem urzędowym, korzystającym z domniemania prawdziwości. Domniemanie to może być jednak podważone, przy czym ustawa nie wprowadza ograniczeń co do środków dowodowych, zmierzających do jego obalenia. Co do zasady brak jest zatem przeszkód, aby strona podważyła prawdziwość dokumentu także przez złożenie stosownych wyjaśnień, których wiarygodność będzie podlegała ocenie Sądu.

Należy wskazać, iż w rozpoznawanej sprawie wezwanie do usunięcia wskazanych braków formalnych skargi oraz odpis odpowiedzi na skargę przesłano w jednej kopercie, co z uwagi na potrzebę ograniczania kosztów funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości było działaniem zrozumiałym. Pełnomocnik skarżącej nie nadesłała (w ocenie WSA) wskazanego pełnomocnictwa w zakreślonym terminie. Co do zasady w podanych okolicznościach faktycznych uzasadniałoby to odrzucenie skargi. Pełnomocnik skarżącej twierdzi jednak, iż w przesyłce nie otrzymała spornego wezwania. W ocenie NSA wyjaśnienia pełnomocnika zasługują na uwzględnienie. Uzasadniają przypuszczenie, iż w toku technicznego wykonania zarządzeń WSA – odrębnego zarządzenia co do przesłania stronie odpisu odpowiedzi na skargę oraz odrębnego zarządzenia co do wezwania skarżącej w zakresie uzupełnienia braków formalnych skargi – mogło dojść do przypadkowego niezałączenia wezwania do usunięcia braków formalnych skargi w postaci nadesłania pełnomocnictwa. W sytuacji, gdy przewidziano łączne przesłanie kilku pism, nie można wykluczyć, iż jedno z wezwań omyłkowo nie zostało przez pracownika sekretariatu włożone do koperty adresowanej do strony skarżącej. Należy też wskazać, iż podczas pokwitowania odbioru przesyłek u listonosza nie ma wystarczającego czasu w konfrontowanie treści poświadczenia z treścią pism znajdujących wewnątrz koperty (zwłaszcza jeżeli tych pism jest więcej niż dwa). Co więcej, choćby gdyby osoba odbierająca korespondencję chciała upewnić się, iż przesyłka zawiera wszystkie dokumenty wymienione na zwrotnym potwierdzeniu odbioru, to w rozpoznawanej sprawie byłoby to niemożliwe, ponieważ na zwrotnym potwierdzeniu odbioru nie wyszczególniono wszystkich wezwań, jakie powinny znajdować się w kopercie, a wskazano jedynie skrótowo – „wezwanie zbiorcze”.

Wobec stwierdzonych nieprawidłowości należy zatem za wiarygodne przyjąć wyjaśnienia skarżącej, iż wśród doręczonych pism z niewyjaśnionych przyczyn nie było jednego z wezwań dotyczących braków skargi. W rezultacie wobec braku jednoznacznych dowodów na to, co zawierała przesyłka z WSA, należy przyjąć wersję korzystniejszą dla strony skarżącej i uznać, iż nie doręczono wezwania do złożenia oryginału lub uwierzytelnionego odpisu pełnomocnictwa procesowego. W takiej sytuacji odrzucenie skargi stanowiłoby nieuzasadnione ograniczenie gwarantowanego przez art. 45 ust. 1 Konstytucji RP prawa do sądu.