Odszkodowanie za opóźniony lot

Stan faktyczny

Spółka A (przewoźnik lotniczy) zawarła z B (organizator wycieczek) umowę, w ramach której świadczyła na rzecz B loty. Na te loty B sprzedawała bilety pasażerom.

Dwóch pasażerów (dalej jako: MM) wzięło udział w imprezie turystycznej obejmującej lot z Teneryfy do Warszawy, który był obsługiwany przez A. Umowa o udział w imprezie turystycznej została zawarta w imieniu MM przez spółkę C z B. Lot został wykonany z ponad 22-godzinnym opóźnieniem w przylocie. W celu ustalenia legitymacji procesowej do dochodzenia odszkodowania z tytułu opóźnienia tego lotu MM przedstawili kopie kart pokładowych na ten lot. Jednakże A odmówiła wypłaty odszkodowania MM ze względu na to, iż nie wykazali oni, iż posiadali potwierdzoną i opłaconą rezerwację na ten lot. Zdaniem A impreza turystyczna MM została bowiem zapłacona przez C na preferencyjnych warunkach, w związku z czym MM podróżowali bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej w rozumieniu art. 3 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1), co wyklucza prawo do odszkodowania na podstawie tego rozporządzenia.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy (sąd odsyłający) powziął wątpliwości co do tego, czy okazanie karty pokładowej przez pasażera stanowi „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004.

Stanowisko TS

„Inny dowód”

Z art. 3 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 wynika, iż rozporządzenie to ma zastosowanie wyłącznie pod warunkiem, po pierwsze, iż pasażerowie posiadają potwierdzoną rezerwację na dany lot, a po drugie, iż stawią się oni we właściwym czasie na odprawę, z wyjątkiem przypadku odwołania lotu, o którym mowa w art. 5 rozporządzenia nr 261/2004. Ponieważ te obydwa warunki mają charakter kumulatywny, nie można domniemywać stawienia się pasażera na odprawę na podstawie tego, iż dysponuje on potwierdzoną rezerwacją na dany lot.

Rozporządzenie nr 261/2004 nie definiuje pojęcia „potwierdzonej rezerwacji”. Jednakże pojęcie „rezerwacja” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004 jako „fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, iż rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek”. Odnośnie pojęcia „innego dowodu” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004, zdaniem TS, o ile pasażer dysponuje tego rodzaju dowodem wydanym przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek, ów inny dowód jest równoznaczny z „rezerwacją” w rozumieniu tego przepisu (wyrok TS z 21.12.2021 r., Azurair i in., C-146/20, C‑188/20, C‑196/20 i C‑270/20, pkt 42, Legalis). Pojęcia te, w interesie wysokiego poziomu ochrony pasażerów, o którym mowa w motywie 1 rozporządzenia nr 261/2004, należy interpretować szeroko.

Zdaniem TS karta pokładowa może stanowić „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004, wskazujący, iż rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek dla danego lotu.

W zakresie, w jakim pasażerowie, tacy jak MM, prawidłowo spełnili wymóg stawienia się na odprawę i odbyli dany lot, posiadając na niego kartę pokładową, TS uznał, iż spełnili oni wymóg posiadania potwierdzonej rezerwacji na ten lot. Taki wniosek potwierdza również cel określony w motywie 1 rozporządzenia nr 261/2004, polegający na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony pasażerów.

Trybunał orzekł, iż art. 2 lit. g) i art. 3 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, iż karta pokładowa może stanowić „inny dowód” w rozumieniu pierwszego z tych przepisów, wskazujący, iż rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek, w związku z czym uznaje się, iż pasażer posiadający taką kartę ma „potwierdzoną rezerwację” w rozumieniu drugiego z tych przepisów w odniesieniu do danego lotu, w sytuacji gdy nie wykazano żadnej szczególnej nadzwyczajnej okoliczności.

Pasażer podróżujący bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej

Zgodnie z art. 3 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004, to rozporządzenie nie ma zastosowania do pasażerów podróżujących bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie.

Trybunał przyznał, iż treść art. 3 ust. 3 zd. 1 rozporządzenia nr 261/2004 nie pozwala sama w sobie na ustalenie, czy zakres stosowania tego przepisu jest ograniczony do sytuacji, w których jedynie obsługujący przewoźnik lotniczy oferuje pasażerom możliwość bezpłatnego podróżowania na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie.

Mając na względzie odpowiedzialność obsługującego przewoźnika lotniczego za wypłatę odszkodowania pasażerom w przypadku dużego opóźnienia lotu w chwili przylotu, TS uznał, iż wyjątek przewidziany w art. 3 ust. 3 zd. 1 rozporządzenia nr 261/2004 obejmuje tylko te sytuacje, w których to obsługujący przewoźnik lotniczy zezwala pasażerom na podróżowanie bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie.

W niniejszej sprawie w zakresie, w jakim organizator wycieczek otrzymał wynagrodzenie za imprezę turystyczną odbytą przez pasażerów, o których mowa w postępowaniu głównym, i zapłacił cenę lotu obsługującemu lot przewoźnikowi lotniczemu, a ten ostatni otrzymał wynagrodzenie zgodne z warunkami rynkowymi, TS uznał, iż pasażerowie ci nie podróżowali bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie w rozumieniu art. 3 ust. 3 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 261/2004.

Z orzecznictwa TS wynika, iż dla celów dochodzenia przez pasażerów, o których mowa w postępowaniu głównym, praw wobec obsługującego przewoźnika lotniczego, okoliczność, iż cena imprezy turystycznej została zapłacona nie przez nich – w związku z tym, iż nie pozostawali oni w stosunku umownym z tym przewoźnikiem – ale przez osobę trzecią, na rzecz organizatora wycieczek, który z kolei zapłacił cenę za lot temu przewoźnikowi, jest pozbawiona znaczenia (wyrok TS z 26.3.2020 r., Primera Air Scandinavia, C-215/18, pkt 38, Legalis).

Trybunał orzekł, iż art. 3 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, iż nie uznaje się, iż pasażer podróżuje bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej, która nie jest bezpośrednio lub pośrednio dostępna powszechnie w rozumieniu tego przepisu, jeżeli, po pierwsze, organizator wycieczek uiszcza cenę za lot obsługującemu przewoźnikowi lotniczemu zgodnie z warunkami rynkowymi, a po drugie, cena imprezy turystycznej jest uiszczana temu organizatorowi nie przez tego pasażera, ale przez osobę trzecią. Do tego przewoźnika lotniczego należy wykazanie, zgodnie z zasadami przewidzianymi w prawie krajowym, iż dany pasażer podróżował bezpłatnie lub na podstawie taryfy zniżkowej.

Komentarz