1 dzień temu
“Opieka nad osobą pełnoletnią – stan de lege lata i postulaty de lege ferenda” autorstwa dr Filiny Sztandery-Barełkowskiej to najprawdopodobniej najbardziej kompleksowe opracowanie w Polsce na ten temat.
Doktor Filina Sztandera-Barełkowska jest laureatką konkursu na najlepszą pracę doktorską organizowanego przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
Jej książka poświęcona jest opiece nad pełnoletnimi. Autorka w publikacji definiuje opiekę w znaczeniu potocznym i normatywnym, pisze o zmianie paradygmatów niepełnosprawności, analizuje prawne modele wspierania osób z niepełnosprawnością, porównuje polski model do rozwiązań zagranicznych, przygląda się instytucji ubezwłasnowolnienia i dostrzega jej mankamenty.
Przepisy do zmiany
Polskie prawo dotyczące opieki nad osobami niepełnosprawnymi jest niezgodne z wymogami międzynarodowymi, w tym Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. To jeden z kluczowych wniosków zawartych w publikacji.
“Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych nakłada na Polskę jako stronę tej Konwencji obowiązek dostosowania ustawodawstwa krajowego do standardów konwencyjnych. Sprowadzają się one przede wszystkim do wprowadzenia i promowania prawnego modelu wspieranego podejmowania decyzji osób z niepełnosprawnościami. Model zastępczego podejmowania decyzji, na który składa się uprzednie pozbawienie umiejętności czynności prawnych osoby z niepełnosprawnością, jest nie do pogodzenia z celami i duchem Konwencji ONZ z tego powodu, iż art. 12 Konwencji ONZ wprowadza zasadę pełnej umiejętności czynności prawnych wszystkich osób z niepełnosprawnościami, niezależnie od stopnia czy rodzaju tej niepełnosprawności” – wskazuje dr Sztandera-Barełkowska.
Warto zaznaczyć, iż do podobnych wniosków doszło Ministerstwo Sprawiedliwości. realizowane są właśnie prace nad projektem ustawy o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji, której jednym z elementów jest reforma instytucji ubezwłasnowolnienia, m.in. z powodu niezgodności polskich przepisów z prawem międzynarodowym.
Jak powinna wyglądać nowelizacja?
Jednocześnie zdaniem autorki książki należy opowiedzieć się za odmienną niż proponowana w Komentarzu Ogólnym nr 1 do Konwencji ONZ przez Komitet ds. Praw Osób z Niepełnosprawnością wykładnią przepisu art. 12 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, tj. należy opowiedzieć się za wykładnią dopuszczającą ograniczenie lub pozbawienie umiejętności czynności prawnych, o ile będzie to uzasadnione w świetle zasady proporcjonalności.
Dlatego też, w ocenie dr Sztandery-Barełkowskiej, należy przyjąć za dopuszczalne rozwiązania legislacyjne, które po pierwsze dopuszczają w wyjątkowych sytuacjach, np. braku świadomości lub znacznych zaburzeń poznawczych, stosowanie takich środków wsparcia osób z niepełnosprawnościami, które będą się wiązać z funkcjami reprezentacyjnymi (substytucyjnymi) osób udzielających wsparcia (np. opiekunów lub kuratorów), po uprzednim wyczerpaniu lub uznaniu za nieskuteczne innych środków wsparcia (zasada subsydiarności). A po drugie, spełniają wymogi proporcjonalności elastyczności, ograniczoności w czasie, podlegania regularnemu nadzorowi przez niezależne i bezstronne władze lub organ sądowy, spełniają wymogi poszanowania woli i preferencji osób z niepełnosprawnością oraz zapewniają ochronę osób z niepełnosprawnością przed konfliktem interesów i bezprawnymi naciskami ze strony decydentów.
Bezpłatny dostęp
Monografia “Opieka nad osobą pełnoletnią – stan de lege lata i postulaty de lege ferenda”, wydana przez Wydawnictwo IWS dostępna jest bezpłatnie w wersji online. Z publikacją można się zapoznać klikając w LINK.
