Osoby rozwiedzione w Kościele Katolickim

Każdy człowiek, który przyjął chrzest zostaje na stałe członkiem Kościoła bez względu na to, jak prowadzi swoje życie. Nic nie może odłączyć człowieka ochrzczonego od Kościoła. Nie jest więc tak, iż osoba choćby trwając w grzechu jest wyłączona ze wspólnoty kościelnej.

Często pojawiają się jednak wątpliwości co do możliwości przystępowania do sakramentów przez osoby rozwiedzione. Papież Franciszek zauważył, iż jest to problem coraz bardziej powszechny. W adhortacji Amoris laetitia zwraca uwagę na to, iż nie należy dawać poczucia wykluczenia takim osobom. Ich więź duchowa z Kościołem jest często bardzo mocna i osoby te cierpią z powodu braku możliwości przystępowania do sakramentów. Czasem też sposób życia, jaki prowadzą nie do końca został przez nich samych wybrany. Dlatego też Papież Franciszek w swojej adhortacji zwraca się do kapłanów, aby każdy przypadek osób rozwiedzionych lub żyjących w nowych związkach był rozstrzygany indywidualnie. Nawołuje, aby objąć szczególną duszpasterską opieką właśnie takie osoby, by czuły się w pełni złączone ze wspólnotą Kościoła.

Powrót do życia sakramentalnego przez osoby rozwiedzione zależy od następujących warunków:

1. Istnieją poważne powody uniemożliwiające odejście z nowego związku niesakramentalnego, np. konieczność wychowania dzieci.
2. Osoby rozwiedzione powinny uznać swoją winę i okazać skruchę za naruszenie nierozerwalności małżeństwa.
3. Osoba rozwiedziona i jej partner powinni dokonać obustronnej, pewnej i konkretnej decyzji o wstrzemięźliwości seksualnej w swoim związku.
4. Osoby rozwiedzione a przystępujące do sakramentów powinny unikać zgorszenia, np. powinny przystępować do Komunii świętej poza miejscem, w którym są znane. Pozwala to na uniknięcie spekulacji i konieczności wyjaśniania swej sytuacji.

Przystępowanie do Sakramentu Pokuty i Eucharystii przez osoby rozwiedzione

Należy zaznaczyć, iż osoby rozwiedzione nie mają „zakaz” czy niemożliwości przystępowania do Sakramentu Pokuty. choćby jeżeli nie otrzymają rozgrzeszenia, to przystępowanie przez nie do spowiedzi świadczy o tym, iż chcą rozwijać swe wartości duchowe i chcą być jak najbliżej Kościoła.

Osoby rozwiedzione, bez znaczenia w jakiej sytuacji życiowej się znalazły, powinny uczestniczyć w Eucharystii i obcować ze Słowem Bożym, aby czuć wsparcie Kościoła i jak najmocniej pielęgnować więź z Kościołem.

Mówiąc o możliwości przystępowania do spowiedzi i przyjmowania Komunii świętej przez osoby rozwiedzione można wyróżnić trzy grupy takich osób i rozpatrzeć sytuację każdej z nich:

Osoby rozwiedzione, nie żyjące w nowym związku niesakramentalnym

Po rozpatrzeniu indywidualnej sytuacji życiowej takich osób, kapłan może udzielić im rozgrzeszenia i mogą one przyjąć Komunię świętą. Osoby rozwiedzione bowiem, rzeczywiście nie żyją w związku ze swym małżonkiem, ale również nie żyją w żadnym innym związku, przez co nie są w stanie ciągłego grzechu cudzołóstwa, dlatego też mogą otrzymać rozgrzeszenie.

Osoby rozwiedzione, żyjące w nowym związku niesakramentalnym i nie mające stwierdzonej nieważności swojego małżeństwa

Należy zwrócić też uwagę na to, czy dana osoba po rozwodzie cywilnym ma stwierdzoną nieważność małżeństwa przez sąd kościelny. jeżeli nie ma takiego wyroku kościelnego, to pozostaje ciągle związana węzłem małżeńskim. Przyjmuje się wtedy, iż osoba rozwiedziona żyjąca w nowym związku niesakramentalnym, niweczy zasadę nierozerwalności małżeńskiej i żyje w ciągłej okazji do grzechu cudzołóstwa, dlatego nie otrzymuje rozgrzeszenia w konfesjonale, przez co nie może przyjąć Komunii świętej. Oczywiście, zgodnie z Amoris laetitia również sytuacje takich osób powinny być przez kapłanów rozpatrywane indywidualnie.

Osoby rozwiedzione, żyjące w nowym związku niesakramentalnym i nie mające stwierdzonej nieważności swojego małżeństwa, ale zachowujące czystość seksualną

Ważna jest tutaj obustronna i pewna deklaracja osób żyjących w związku niesakramentalnym o całkowitej wstrzemięźliwości seksualnej. Może trwać ona do czasu uregulowania sytuacji życiowej i sakramentalnej takich osób. Niemniej, jeżeli spowiednik zyskuje moralną pewność, iż osoby takie rzeczywiście nie współżyją, może zarówno osobie rozwiedzionej, jak i jej partnerowi udzielić rozgrzeszenia i mogą one przyjąć Komunię świętą.

Osoby rozwiedzione, żyjące w nowym związku niesakramentalnym, posiadające wyrok kościelny stwierdzający nieważność ich małżeństwa

Kiedy osoba rozwiedziona żyje w niesakramentalnym związku, to mimo iż posiada wyrok sądu kościelnego stwierdzający nieważność jej małżeństwa, pozostaje ona w okazji do grzechu cudzołóstwa. Dlatego też prawdopodobnie nie otrzyma od spowiednika rozgrzeszenia i nie będzie mogła przyjąć Komunii świętej. Osoba taka nie posiada już jednak przeszkody do zawarcia małżeństwa, dlatego powinna jak najbardziej dążyć do uregulowania swojej sytuacji życiowej i duchowej.

Trzeba jeszcze raz podkreślić, iż nie należy generalizować, ale należy brać pod uwagę indywidualne, często niełatwe, sytuacje osób rozwiedzionych.

Czy osoba rozwiedziona może być chrzestnym?

Kodeks Prawa Kanonicznego podaje, iż „Do przyjęcia zadania chrzestnego, może być dopuszczony ten, kto: jest katolikiem, bierzmowanym i przyjął już sakrament Najświętszej Eucharystii oraz prowadzi życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma pełnić.” Oczywiście, w przypadku osób rozwiedzionych wszystko rozbija się o stwierdzenie, iż chrzestny powinien prowadzić życie zgodne z wiarą. Przyjmuje się więc, iż osoba rozwiedziona, która żyje w nowym związku niesakramentalnym, pozostając w okazji do grzechu cudzołóstwa i niwecząc tym samym zasadę nierozerwalności małżeństwa nie prowadzi życia zgodnego z wiarą, dlatego też nie powinna zostać matką czy ojcem chrzestnym. Inaczej jednak jest w przypadku osób rozwiedzionych, które po rozwodzie nie związały się z nikim. Ich sytuacja świadczy o tym, iż pozostają wierni małżonkowi, choć z nim nie żyją. Nie żyją też w okazji do grzechu cudzołóstwa. Osoby takie, jeżeli są wierzące i praktykujące, mogłyby zostać chrzestnymi.

Czy osoba rozwiedziona może być świadkiem bierzmowania?

Kanon 893 Kodeksu Prawa Kanonicznego podaje, iż świadkiem bierzmowania może być osoba spełniająca warunki chrzestnego. Należy więc przyjmować analogiczne rozumowanie, jak w przypadku wymagań na matkę czy ojca chrzestnego. Za Papieżem Franciszkiem jednak należy rozstrzygać indywidualną sytuację osób rozwiedzionych również w przypadku towarzyszenia przy udzielaniu sakramentów.

Czy osoby rozwiedzione mogą być świadkiem przy zawieraniu małżeństwa?

Jeśli chodzi o możliwość osób rozwiedzionych do pełnienia funkcji świadka przy zawieraniu małżeństwa, prawo kanoniczne nie precyzuje do tego wymogów. Przyjmuje się, iż świadkiem na ślubie kościelnym może być każda osoba pełnoletnia, która ma zdolność podejmowania czynności prawnych, niezależnie od płci, przekonań religijnych czy stany cywilnego. Osoby rozwiedzione, niezależnie więc od swojej sytuacji życiowej, mogą zostać świadkami na ślubie kościelnym.

Bibliografia

1. S. Świaczny, Nierozerwalność małżeństwa a rozwiązanie małżeństwa naturalnego w prawie kanonicznym, Katowice 2004.
2. Jan Paweł II, Nierozwiązalność małżeństwa dobrem wszystkich, Przemówienie do pracowników Trybunału Roty Rzymskiej, 2002.