Pełnomocnictwo do głosowania nad układem w postępowaniu o zatwierdzenie układu

Jedną z trudności dla wierzycieli głosujących w postępowaniu o zatwierdzenie układu przez pełnomocnika jest prawidłowe umocowanie do głosowania. Obowiązek dołączenia do karty do głosowania pełnomocnictwa wynika z art. 213 ust. 2 ustawy Prawo restrukturyzacyjne (dalej jako: „PrRestr”), a ponadto dłużnik składając wniosek o zatwierdzenie układu przedkłada także pełnomocnictwa konieczne dla wykazania uprawnienia do oddania głosu – art. 219 ust. 2 pkt 1) PrRestr. Tak więc dla przebiegu całego postępowania istotne jest, aby pełnomocnictwo było prawidłowo udzielone. Treść pełnomocnictw ustalana jest co do zasady przez mocodawców – wierzycieli i to oni odpowiadają za poprawne określenie zakresu umocowania. W tym miejscu należy podkreślić rolę nadzorcy w postępowaniu o zatwierdzenie układu jako podmiotu sprawującego pieczę nad prawidłowością prowadzonego postępowania. Nadzorcy często realizują swoją rolę w tym zakresie poprzez dołączenie do dokumentu z propozycjami układowymi wzoru pełnomocnictwa lub wskazanie konkretnych czynności, do dokonania których umocowany musi być pełnomocnik wierzyciela głosujący nad układem.

Dla profesjonalnych pełnomocników nie bez znaczenia pozostanie fakt, iż specyfika głosowania nad układem będzie wymagała udzielenia przez mocodawcę kolejnego pełnomocnictwa obok standardowego pełnomocnictwa procesowego z art. 91 k.p.c. W doktrynie dyskusyjnym pozostaje charakter pełnomocnictwa do głosowania nad układem jako pełnomocnictwa materialnego, co uzasadniałoby odmowę uznania za wystarczające do głosowania nad układem pełnomocnictwa procesowego.

Podkreślenia wymaga, iż z treści art. 91 pkt 4) k.p.c. wynika, iż pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, o ile czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie. W orzecznictwie wskazuje się na skutek materialny (por. Wyrok SN z 5.06.2009 r., I CSK 464/08, LEX nr 511974) tych czynności, a niektórzy przedstawiciele doktryny doszukują się umocowania do dokonywania czynności prawa materialnego na podstawie pełnomocnictwa procesowego – „pełnomocnik procesowy z mocy ustawy jest uprawniony do dokonywania jedynie tych czynności prawa materialnego, które wynikają z art. 91 k.p.c. (zawarcie ugody, zrzeczenie się roszczenia, uznanie powództwa)” M. Manowska [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska, M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), LEX/el. 2022, art. 91. Na gruncie powyższego powstaje pytanie o zasadność udzielania pełnomocnictwa szczególnego do głosowania nad układem – skoro na podstawie pełnomocnictwa procesowego pełnomocnik umocowany jest do zawarcia ugody, to dlaczego wyłącza się możliwość głosowania nad układem, który stanowi przecież swoistą ugodę pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Tak postawione pytanie mogłoby spowodować powstanie wątpliwości, jednak powyższy pogląd nt. dopuszczalności dokonywania czynności prawa materialnego nie zdaje się być przeważający wśród przedstawicieli doktryny: „zakres umocowania wynikający z pełnomocnictwa procesowego na mocy komentowanego przepisu w zasadzie nie obejmuje umocowania do dokonywana czynności prawa materialnego. W pewnym sensie, swoisty wyjątek w tym zakresie, przewiduje pkt 4 dotyczący tzw. czynności materialnodyspozytywnych (zawarcie ugody, zrzeczenie się roszczenia, uznanie powództwa), zawierających w sobie (zwłaszcza ugoda procesowa w postaci ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem w toku postępowania lub w ramach postępowania pojednawczego) pierwiastki materialnoprawne (niezależnie od poglądu prezentowanego na temat charakteru prawnego tych czynności – co najmniej w postaci wywoływanych przez te czynności na płaszczyźnie prawa materialnego – bezpośrednio lub pośrednio – skutków).– P. Rylski (red. nacz.), A. Olaś (red. cz. III) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2023.

Skutki błędnego umocowania są dla dłużnika i wierzycieli daleko idące z uwagi na treść art. 219 ust. 2 pkt 1) PrRestr, stąd dla ogólnych celów postępowania o zatwierdzenie układu postuluje się, żeby czynność głosowania nad układem rozważać jednolicie jako tę materialnoprawną, do dokonania której potrzebne jest pełnomocnictwo szczególne. Zgodnie z powyższym wypowiedział się również Sąd Okręgowy w Gdańsku w postanowieniu z 22.04.2020 r., sygn. akt XII Gz 134/20 (LEX nr 3399178), w którym stwierdzono, iż na uwzględnienie nie zasługiwał zarzut dotyczący wykładni pojęcia „pełnomocnictw koniecznych dla wykazania uprawnienia do oddania głosu”. W zażaleniu nadzorca sądowy zarzucił zaskarżonemu postanowieniu „naruszenie przepisów postępowania art. 219 ust. 2 p.r. poprzez błędną wykładnię przepisu w szczególności poprzez uznanie, iż pełnomocnictwami koniecznymi dla wykazania uprawnienia do oddania głosu są wyłącznie pełnomocnictwa o charakterze materialnym, uprawniającym do złożenia oświadczenia woli poprzez oddanie głosu na karcie głosowania za lub przeciwko w sytuacji, w której brak jest przepisu szczególnego stawiającego taki wymóg, co miało istotny wpływa na treść orzeczenia, gdyż doprowadziło Sąd do przekonania, iż nie doszło do zawarcia układu przez wierzycieli”. Sąd Okręgowy w Gdańsku nie doszukał się w zaskarżonym postanowieniu Sądu I instancji wskazanego powyżej naruszenia. Tym samym utrwalono wykładnię, zgodnie z którą do głosowania nad układem potrzebne jest pełnomocnictwo szczególne, do dokonania czynności materialnoprawnych. Sąd Rejonowy, a za nim Sąd Okręgowy, uznał za niewystarczające umocowanie wynikające z udzielonego pełnomocnictwa procesowego: „Dalej Sąd Rejonowy zauważył, iż w grupie drugiej głos w imieniu Banku (…) SA w W. oddany został przez r. pr. H. K., który dołączył pełnomocnictwo procesowe, a wiec brak jest dokumentu, z którego wynikałoby, iż jest on uprawniony do działania w imieniu wierzyciela. Podobna sytuacja miała w ocenie Sądu I instancji miejsce z głosem oddanym przez (…) SA w W., bowiem r. pr. M. J. dołączyła pełnomocnictwo procesowe, a nie materialne”.

Jak nadmieniono powyżej skutki wypracowania takiej linii orzeczniczej dotykają w szczególności profesjonalnych pełnomocników, którzy głosując na układem powinni dokonać tego przedstawiając odpowiednie pełnomocnictwo i jak wynika z powyższego – pełnomocnictwo o charakterze materialnym.

Można dywagować nad tym, czy faktycznie taki wymóg wynika z ustawy w świetle art. 91 pkt 4) k.p.c., który umocowuje pełnomocników do dokonywania czynności materialnych/materialnodyspozytywnych (a przecież głosowanie nad układem również wywiera skutki w materialnoprawnej sferze praw wierzyciela), jednak charakter pełnomocnictwa procesowego zdaje się wskazywać na ścisłą interpretację ww. przepisu i trudno znaleźć uzasadnienie dla stosowania analogii związanej z umocowaniem na gruncie prawa restrukturyzacyjnego.