Podatek regresywny a progresywny. Zasady polskiego systemu podatkowego

Podatek regresywny zakłada, iż wraz ze zwiększeniem dochodu zmniejszy się procent odprowadzanego od niego podatku. Tak jednak nie jest w Polsce. Sprawdź, jak działa system podatkowy w naszym kraju!

W każdym kraju obowiązuje inny system podatkowy, który może, ale nie musi wzorować się na pozostałych. W wielu państwach o zbliżonych zasadach główna różnica opiera się przede wszystkim na wysokości stawek podatkowych czy kwoty wolnej od podatku. Czasem jednak różnice dotyczą typu podatku. Podstawowymi są podatek regresywny i progresywny, choć niektórzy wskazują jeszcze degresywny, który czasem może pojawić się w niektórych przypadkach. Przeczytaj, jak podatnicy rozliczają się w zależności od systemu i dowiedz się więcej o tym, jakie są zasady składania danin ze względu na ich rodzaj.

Podatek regresywny a progresywny – czym się różnią?

Zacznijmy od prostego wyjaśnienia i ukazania, czym są te formy pobierania opłat przez państwo. W sensie ogólnym podatek to obowiązkowa składka, jaką rząd pobiera od podatnika. Obywatel musi osiągać przychód, aby móc od niego opłacać składki. Taka forma jest obowiązkowa w praktycznie każdym państwie, choć w niektórych przypadkach można skorzystać z ulg podatkowych. jeżeli będziesz rozliczać się w ramach podatku progresywnego, będzie on proporcjonalny do tego, ile zarabiasz. W takiej sytuacji zawsze musisz oddać część swoich dochodów w formie podatku VAT. Z kolei podatek regresywny zakłada sytuację odmienną, w której podstawa opodatkowania może rosnąć, ale jednocześnie będzie dochodziło do zmniejszania stopy podatku.

System podatkowy – podstawowe zestawienie rodzajów podatków dochodowych PIT i VAT

Oba systemy podatkowe oparte są na określonych założeniach. W przypadku progresji mówimy o:

• mechanizmie opodatkowania zakładającym wzrost stawki podatku wraz ze wzrostem podstawy;
• płaceniu podatków od zysku lub dochodu;
• bezpośredniości płacenia;
• korzyściach dla grup o niskich dochodach.

W przypadku regresji:

• stawka spada przy wzroście podstawy opodatkowania;
• płaci się procent nabytych aktywów,
• podatki są pośrednie,
• korzyści płyną dla grup o wysokich dochodach.

Progresywny podatek – progi podatkowe a dochód

W tym przypadku wysokość podstawy opodatkowania jasno określa, ile podatku trzeba zapłacić. Wskazuje się tu m.in. różnego rodzaju progi dochodowe, przy których płaci się więcej procentowo (choć niektórzy w tym systemie mogą liczyć na tzw. podatek liniowy). Mechanizm progresji podatkowej powinien prowadzić do znaczącego zmniejszenia się liczby osób, które płacą składki pomimo niskich dochodów. Bardziej obciążeni są ci, którzy zarabiają więcej. W tym wariancie wyróżnia się określone progi, przy których dochód zaczyna być obejmowany wyższą wartością procentową podatku.

Podatek regresywny – stawka podatku. Czy da się nie opodatkować dochodu?

Podatek regresywny stanowi przeciwieństwo opisanej wcześniej progresji. Pomimo wzrostu dochodów stawki podatkowe maleją. Taki podatek stosowany w formie jednolitej. Regresja podatkowa jest nakładana po równo na wszystkich, niezależnie od tego, jaki mają dochód. Płacą jednak w zależności od tego, co kupują lub posiadają. Jako przykład można podać m.in. podatek od nieruchomości, w którym nie mają znaczenia dochody z pracy, ale to, co zostanie dzięki nim zakupione. Zachodzi tu odwrotność (w stosunku do progresji) pomiędzy zdolnością płatności podatnika a jego stawką podatkową. Czasem wprowadzany jest podatek katastralny, czyli taki, który dotyczy wartości mieszkań. Ma ułatwić ocenę tego, ile należy zapłacić na rzecz państwa.

Różnice podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku od aktywów

W tym miejscu warto wskazać, czym różni się podatek PIT w progresji i regresji. Zarówno od osób prawnych, jak i osób fizycznych pobiera się stosowne daniny. W progresji ulegają zwiększeniu wraz ze wzrostem zarobków, a urząd skarbowy określa, jaka powinna być ostateczna suma obciążeń. W regresji jest odwrotnie. W systemie progresywnym należy płacić proporcjonalnie do zarobków, a w regresji poziom dochodów nie ma żadnego znaczenia. W pierwszym przypadku mowa o wszystkich podatkach bezpośrednich, z kolei regresja oznacza podatki pośrednie. Z punktu widzenia osób biedniejszych lepszą sytuacją jest ta, w której nakładany jest podatek liniowy lub progresywny.

Polski system podatkowy – liniowy lub w progresji

A jaki system opłacania składek na rzecz państwo obowiązuje w Polsce? Po transformacji ustrojowej istnieją w Polsce podatki liniowe lub w progresji. Niektórzy, aby uniknąć wyższego opodatkowania, składają np. oświadczenia o rozliczaniu się wspólnie ze współmałżonkiem.

Skala podatkowa i kwota wolna od podatku

W Polsce mówi się o określonej skali wskazującej na wysokość opłat, jakie należy uiścić, jeżeli zarabia się określoną kwotę. Do końca 2021 roku granicą pierwszego progu było 85 528 złotych. Do tej kwoty należny podatek dla płatnika wynosił 17%. Wysokie podatki (32%) płaciły osoby o wyższych dochodach w skali roku. Od początku 2022 kwotą graniczną jest 120 000 złotych rocznego dochodu, jednak wartości procentowe pozostały bez zmian. W tym roku wzrosła również kwota wolna od podatku, która wcześniej wynosiła 8000 złotych. W 2022 roku to znacznie więcej – 30 000 złotych.

Podsumowując, można powiedzieć, iż podatek regresywny jest korzystny dla osób zarabiających więcej, ponieważ stawka opodatkowania zmniejsza się wraz ze zwiększeniem się dochodów. Z kolei system podatkowy w Polsce zakłada progresję stawek płaconych fiskusowi, na czym korzystają głównie obywatele o niższych dochodach.