Z końcem roku wielu pracowników próbuje nadrobić zaległy wypoczynek, ale najnowszy raport enel-med „Łączy nas zdrowie 2025” pokazuje, iż Polakom wciąż trudno jest w pełni korzystać z przysługujących im dni wolnych. Tylko co drugi zatrudniony (48%) wykorzystuje cały urlop, co trzeci (34%) nie jest w stanie tego zrobić, a 7% nie odpoczywa w ogóle. Problem dotyczy zwłaszcza dużych firm, gdzie niewykorzystanie urlopu deklaruje 39% pracowników, w mikrofirmach ten odsetek wynosi tylko 24%. Luksusem natomiast w najmniejszych firmach okazuje się regularny 14-dniowy wypoczynek, gdzie tylko 40% pracowników z niego korzysta, w dużych organizacjach 71%. Jednocześnie Polacy jasno sygnalizują, iż chcą jeszcze więcej czasu w regenerację: aż 67% badanych chciałoby zwiększenia liczby dni wolnych.
– Zgodnie z kodeksem pracy każdemu pracownikowi przysługuje coroczny, płatny urlop wypoczynkowy, którego celem jest realna regeneracja. W praktyce jednak sposób korzystania z urlopów w dużej mierze zależy od kultury organizacyjnej, specyfiki branży czy sezonowości pracy. Warto uwzględnić charakterystykę działalności firmy w pracy z polityką urlopową, a zwłaszcza w sposobie planowania urlopów. W niektórych sektorach, szczególnie produkcyjnych czy usługowych, końcówka roku może być okresem wyhamowania, a firmy zachęcają lub wręcz planowo kierują pracowników na urlopy właśnie w czasie świąteczno-noworocznej przerwy. Z kolei w turystyce i gastronomii grudzień to jeden z najbardziej intensywnych momentów w roku, dlatego o wypoczynek w tym czasie bywa najtrudniej. Jednak fakt, iż tak duża część pracowników w ogóle nie wykorzystuje przysługujących im dni wolnych, jest sygnałem, iż w wielu miejscach wciąż brakuje kultury wspierającej odpoczynek. Tymczasem niewyspani, przeciążeni i zestresowani pracownicy tracą zarówno prywatnie, jak i zawodowo, bo spada ich efektywność, rośnie ryzyko błędów i wypalenia, a w dłuższej perspektywie cierpią na tym także pracodawcy. Istotnym elementem jest znalezienie przestrzeni, w której potrzeby pracodawcy spotykają się z oczekiwaniami pracowników – mówi Alina Smolarek, dyrektorka HR enel-med.
Za dużo urlopu
Choć urlop wypoczynkowy jest jednym z podstawowych narzędzi dbania o dobrostan pracownika, dane pokazują, iż wielu Polaków wciąż nie korzysta z niego w pełni. 48% pracowników deklaruje, iż wykorzystuje cały przysługujący im urlop, jednak 34% przyznaje, iż nie jest w stanie tego zrobić w ciągu roku. Co więcej, 7% osób nie korzysta z urlopu w ogóle. Wyniki te pozostają niemal identyczne jak rok wcześniej, kiedy także 48% pracowników deklarowało pełne wykorzystanie urlopu, a 35% korzystało z niego tylko częściowo.
Spore różnice w „urlopowaniu” widoczne są, jeżeli spojrzymy na wielkość firmy, w jakiej pracują Polacy. W dużych organizacjach (250 pracowników i więcej) 39% zatrudnionych nie wykorzystuje całej puli dni wolnych, podczas gdy w sektorze MŚP odsetek ten wynosi 31%.
Ekspertka HR zwraca uwagę, iż w części organizacji wykorzystanie całego urlopu wciąż w Polsce bywa stygmatyzowane. – Pracownik, który planuje pełne 26 dni, postrzegany jest jako mniej obciążony obowiązkami albo mniej zaangażowany. To bardzo niebezpieczny wzorzec, uderzający bezpośrednio w zdrowie psychiczne i fizyczne zespołów. Obserwuję również, iż częściej z urlopu korzystają osoby posiadające rodziny, które społecznie mają „przyzwolenie” na odpoczynek, niż osoby samotne, które w większym stopniu obawiają się oceny. Dlatego z punktu widzenia HR konieczne jest nie tylko zapewnienie formalnych procedur, ale przede wszystkim budowanie dojrzałej kultury pracy, w której urlop traktowany jest jako naturalny element dbania o dobrostan – mówi Adriana Rychter, HR poPrawnie.
Za mało urlopu
Raport enel-med „Łączy nas zdrowie 2025” uwidacznia urlopowy paradoks. Duża część Polaków nie wykorzystuje w pełni przysługującego im prawa do urlopu, a jednocześnie chciałaby go jeszcze więcej. Aż 67% badanych chciałoby zwiększenia przysługującej liczby dni urlopowych. Tylko co piąty pracownik (20%) nie odczuwa takiej potrzeby, a 13% nie potrafi zająć jednoznacznego stanowiska. Potrzeba większej liczby dni wolnych jest szczególnie silna wśród osób pracujących w korporacjach. Aż 79% z nich chciałoby dłuższego urlopu, podczas gdy w sektorze MŚP ten odsetek wynosi 62%.
Dwutygodniowa regeneracja nie dla wszystkich
Zgodnie z polskim kodeksem pracy, każdy pracownik ma prawo do co najmniej jednego nieprzerwanego, 14-dniowego wypoczynku w ciągu roku. Rzeczywistość pokazuje, iż skorzystanie z tego prawa nie wszystkim się udaje. Z badania enel-med wynika, iż ponad połowa Polaków deklaruje, iż regularnie korzysta z dwutygodniowego urlopu (55%) i wybiera się na taki wypoczynek co roku. Częściej są to pracownicy dużych firm (71%) niż reprezentujący sektor MŚP, gdzie tylko 47% pracowników korzysta z pełnych dwóch tygodni wolnego.
Co trzeci zatrudniony z różnych przyczyn nie wykorzystuje 14-dniowego urlopu (37%). Dotyczy to co piątego pracownika korporacji (22%) i aż co drugiego pracownika mikrofirmy (51%).
– W większych przedsiębiorstwach zdecydowanie więcej uwagi przykłada się formalnych zasad dotyczących urlopów, w tym rekomendacji, by pracownik raz w roku skorzystał z co najmniej 14 dni nieprzerwanego wypoczynku. W mniejszych firmach proces udzielania urlopów bywa znacznie mniej sformalizowany. W sektorze MŚP praca często naturalnie przeplata się z życiem prywatnym, a wiele obowiązków można wykonywać elastycznie. To jednak sprawia, iż granica między pracą a odpoczynkiem staje się mniej wyraźna, a pracownicy rzadziej decydują się na dłuższy, w pełni odcięty od pracy urlop, który jest najważniejszy dla regeneracji – mówi Alina Smolarek, dyrektorka HR enel-med.
