1 dzień temu
Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej: VATU), podstawowa stawka VAT wynosi 22%. Oczywiście, tymczasowo podniesiona jest ona (od bez mała kilkunastu już lat) do 23%. Obowiązują jednak także stawki obniżone. Niektóre z nich zgodnie z art. 41 ust. 16 VATU może ustanowić Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, uwzględniając specyfikę obrotu niektórymi towarami i świadczenia niektórych usług, przebieg realizacji budżetu państwa oraz przepisy Unii Europejskiej. Stosowne rozporządzenie obowiązuje.
Zgodnie z art. 101a Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11. 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej: VATDyr) w przypadku, gdy Komisja udzieliła państwu członkowskiemu upoważnienia do stosowania zwolnienia w odniesieniu do towarów importowanych na rzecz ofiar katastrof, dane państwo członkowskie może przyznać zwolnienie z prawem do odliczenia VAT zapłaconego na poprzednim etapie na tych samych warunkach w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowych nabyć oraz dostawy tych towarów i świadczenia usług związanych z takimi towarami, w tym usług wynajmu.
W polskich realiach obowiązuje stosowny art. 63 VATU, zgodnie z którym zwalnia się od podatku import towarów przywożonych przez państwowe jednostki organizacyjne, organizacje społeczne lub jednostki organizacyjne statutowo powołane do prowadzenia działalności charytatywnej lub do realizacji pomocy humanitarnej, o ile są przeznaczone do bezpłatnego rozdania ofiarom klęsk żywiołowych i katastrof albo oddania do dyspozycji ofiarom klęski żywiołowej lub katastrofy i pozostają własnością tych jednostek. Zwolnienie to może mieć zastosowanie w przypadku zastosowania zwolnienia od cła (art. 81 VATU).
Decyzje dotyczące zwolnienia od cła i VAT dla towarów importowanych zostały wydane dla Polski – w związku z wojną w Ukrainie – na lata 2022-2024. Z kolei 3.4.2025 r. Komisja Europejska wydała – na wniosek Polski – kolejną taką decyzję na rok 2025. Mając na względzie trwającą wciąż wojnę w Ukrainie i obecność na terenie kraju uchodźców z Ukrainy potrzebujących pomocy, jako zasadne uznano wprowadzenie podobnych preferencji w obrocie krajowym i wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów (WNT).
Kiedy 0% VAT?
Przedstawiony projekt przewiduje obniżenie stawki podatku VAT do wysokości 0%:
- dla dostawy towarów dokonywanej na rzecz podmiotów wchodzących w skład Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, organów Organizacji Narodów Zjednoczonych lub jej organizacji wyspecjalizowanych i powiązanych, oraz organizacji pożytku publicznego, wpisanych do prowadzonego przez Dyrektora Narodowego Instytutu Wolności wykazu organizacji mających status organizacji pożytku publicznego, na które podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych może przekazać 1,5% podatku ze składanych zeznań podatkowych;
- dla WNT dokonywanego przez podmioty, organy lub organizacje, o których mowa powyżej
– o ile towary te są przeznaczone do bezpłatnego przekazania na terytorium kraju osobom uciekającym przed agresją wojskową Rosji przeciwko Ukrainie albo bezpłatnego oddania tym osobom do dyspozycji na terytorium kraju i pozostają własnością tych podmiotów, organów lub organizacji.
Stawka w wysokości 0% będzie miała zastosowanie pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem dokonującym dostawy towarów oraz wskazanymi w rozporządzeniu podmiotem, organem lub organizacją, z której to umowy będzie wynikać, iż dostarczane towary będą wykorzystane w przewidzianym w przepisie celu. A także pod warunkiem zawarcia w tej umowie klauzuli zobowiązującej podmiot, organ lub organizację do zapłaty podatnikowi dokonującemu dostawy towarów równowartości podatku należnego od dokonanej dostawy, o ile dostarczane towary zostaną wykorzystane na cele inne niż przewidziane w przepisie. Klauzula ma charakter zabezpieczający dla podatnika, który w momencie dokonywania transakcji nie ma gwarancji co do ostatecznego wykorzystania dostarczanego przez niego towaru z zastosowaniem preferencyjnej stawki VAT.
W przypadku zmiany przeznaczenia towarów, podmiot, organ lub organizacja – nie później niż do dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym stwierdzono zaistnienie tej okoliczności, są zobowiązane poinformować o tym fakcie zarówno podatnika, który dokonał tej dostawy (sprzedawcę towaru), jak również naczelnika urzędu skarbowego adekwatnego dla tego podatnika. W przypadku natomiast wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, podmiot, organ lub organizacja są zobowiązane, w analogicznym terminie, do powiadomienia adekwatnego dla nich naczelnika urzędu skarbowego o zaistnieniu omawianej okoliczności.
Komentarz
Zakres podmiotowy zaprezentowanej przez resort finansów preferencji jest zasadniczo zbieżny z tym, co dotyczy zwolnienia od cła i VAT importowego. Katalog podmiotów, które będą mogły korzystać z obniżonej do 0% stawki podatku VAT, obejmuje wskazane organizacje, prowadzące działalność o charakterze humanitarnym czy charytatywnym. Stosowanie preferencji dotyczyć ma więc podmiotów aktywnie uczestniczących w akcjach humanitarnych i pomocy potrzebującym i jednocześnie dających największą gwarancję wiarygodności i rzetelności. Dlatego wśród podmiotów zatwierdzonych przez polskie organy, korzystających z ww. zwolnień od cła i VAT importowego na podstawie wskazanych decyzji Komisji Europejskiej, znajdują się m. in.: wszelkie organizacje i organy Systemu Narodów Zjednoczonych oraz komponenty Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, jak również określone instytucje i organizacje charytatywne lub dobroczynne.
Omawiane rozwiązanie ma jednak pewien „haczyk”, typowy dla tego rodzaju przepisów. Oto bowiem zastosowanie 0% VAT dla dostawy towaru ma sens tylko o tyle, o ile podatnik miał wcześniej prawo do odliczenia podatku naliczonego. Z tym bywa różnie. Pamiętamy np. o interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 19.8.2020 r., 0113-KDIPT1-1.4012.461.2020.4.MSU, Legalis. Tam podatnik nabył sprzęt pożarniczy celem podarowania go Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej. Zdaniem fiskusa, w momencie zakupu podatnik wiedział, iż towary te zostaną od razu przeznaczone w celu obdarowania dzielnych strażaków. Oznacza to, iż sprzęt pożarniczy nie został zakupiony na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, więc podatnikowi nie przysługiwało odliczenie podatku naliczonego. Dlatego proponowane rozwiązanie ponownie premiuje tych podatników, którzy wykorzystują do celów humanitarnych towary zakupione w związku z wykonywaniem czynności opodatkowanych.
![Od 28 czerwca 2025 r. zmiany dot. obrotu dziełami sztuki i zabytkowymi przedmiotami [webinar w piątek 13 czerwca]](https://static.pit.pl/filtered/79/321145,793691.jpg)
