Poszkodowany nie zapłaci więcej

Dobre wieści dla podatników, którzy oddają swoje grunty w dzierżawę. W jednym z ostatnich wyroków Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) potwierdził, iż mogą opodatkować ryczałtem nie tylko należny im czynsz, ale też inne należności wynikające z umowy dzierżawy, w tym odszkodowania.

Nietrafiony dzierżawca

Sprawa dotyczyła właściciela gruntu rolnego, który dość pechowo wybrał dzierżawcę. We wniosku o interpretację wyjaśnił, iż jest właścicielem ziemi oddanej w dzierżawę, a przychody z niej są opodatkowane ryczałtem zgodnie z art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym PIT czyli 8,5- i 12,5-proc. stawką.

Wydzierżawiający tłumaczył, iż umowa dzierżawy została rozwiązana z końcem sierpnia 2020 r. Niestety, grunt wrócił do niego w stanie pogorszonym, tj. bez zasiewów, do których zgodnie z umową zobowiązał się dzierżawca. Za tę szkodę wydzierżawiający dostał jednak prawie 100 tys. zł odszkodowania. W związku z tym chciał się upewnić, iż również tę kwotę może opodatkować ryczałtem stosowanym dla dzierżawy. Zdaniem podatnika, skoro ustawodawca posłużył się pojęciem przychów z tytułu umowy dzierżawy i ich nie zdefiniował, to obejmują one nie tylko czynsz dzierżawny, ale wszystkie należności związane z zawartym kontraktem.

Fiskus nie chciał o tym słyszeć. Uparł się, iż pieniędzy otrzymanych w związku ze zwrotem gruntu w stanie pogorszonym, który wcześniej był oddany w dzierżawę, nie można zakwalifikować do tzw. przychodów najmu. Jak tłumaczyli urzędnicy, środki te są tylko pośrednio związane z dzierżawą gruntu. Dlatego stanowią przysporzenie majątkowe i stanowią przychody z innych źródeł, które należy opodatkować na zasadach ogólnych PIT.

Jak podkreślał fiskus, w opisanym przypadku odszkodowanie zostanie wypłacone przez wydzierżawiającego jako rekompensata w zamian za zwrot gruntu w stanie pogorszonym, a nie jako czynsz związany z dzierżawą gruntu przez wydzierżawiającego.

Taka wykładnia przepisów nie przekonała podatnika. Zaskarżył interpretację i ta decyzja okazała się słuszna. Najpierw rację przyznał mu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Zaczął od przypomnienia, iż zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT źródłem uzyskania przychodów jest m.in. najem. Co istotne, zakwalifikowanie określonego przychodu do tego źródła uniemożliwia jego kwalifikację do innych. Podatnik w przypadku osiągania przychodów z najmu może go zaś opodatkować ryczałtem na podstawie art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym PIT.

WSA zauważył, iż zgodnie z art. 693 § 1 KC przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. I owszem, dla wydzierżawiającego przychodem z dzierżawy jest głównie otrzymany lub postawiony do dyspozycji w roku podatkowym czynsz. Niemniej wzajemne relacje obu stron umowy mogą dotyczyć też innych warunków finansowych, np. rekompensat, kar umownych czy odszkodowań.

I zdaniem sądu – wbrew twierdzeniom fiskusa – przychodem z dzierżawy oprócz wynagrodzenia wynikającego bezpośrednio z umowy, czyli czynszu, może być także wszystko to, co wydzierżawiający uzyskuje na jej podstawie. W konsekwencji WSA nie miał wątpliwości, iż np. odszkodowanie uzyskane na mocy porozumienia z uwagi na zwrot gruntu w stanie pogorszonym bez zasiewów jest przychodem z tytułu umowy dzierżawy. I nie można takiej należności zakwalifikować do przychodów z innych źródeł z ustawy o PIT. A skoro tak, to skarżący ma możliwość opodatkowania spornego odszkodowania ryczałtem.

Ograniczanie korzyści

Ostatecznie przegraną fiskusa przypieczętował NSA. Również doszedł do przekonania, iż przychodem z dzierżawy oprócz czynszu może być wszystko, co właściciel gruntu otrzymuje z tej umowy. Takie stanowisko było już potwierdzane w orzecznictwie NSA w odniesieniu do umów samego najmu. Istotne jest to, iż sporne świadczenie jest ściśle związane z dzierżawą.

Jak bowiem zauważyła sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala, podatnik nie uzyskałby odszkodowania za zwrot gruntu w stanie pogorszonym, gdyby nie umowa jego dzierżawy. Dlatego również zdaniem NSA kwoty uzyskane tytułem odszkodowania jako wywodzące się z umowy dzierżawy stanowią z niej przychód. A skoro tak, to nie można traktować ich jako przychodów z innych źródeł i nie ma przeszkód, żeby opodatkować je ryczałtem. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: II FSK 34/22