Pracownik z niepełnosprawnością – najważniejsze informacje z prawa pracy

Zasada równego traktowania oraz obowiązki pracodawcy

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić osobom niepełnosprawnym równe szanse i traktowanie na każdym etapie zatrudnienia – od rekrutacji, przez warunki pracy i awans, aż po dostęp do szkoleń. Ponadto powinien odpowiednio dostosować stanowisko pracy oraz sanitariaty do ich potrzeb, zapewniając niezbędne udogodnienia, o ile ich wdrożenie nie wiąże się z nadmiernymi kosztami. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z konsultacji z ekspertami BHP lub medycyny pracy.

Badania lekarskie przed zatrudnieniem

Przed nawiązaniem stosunku pracy każda osoba, także niepełnosprawna, musi przejść badania lekarskie potwierdzające zdolność do pracy na danym stanowisku. Skierowanie powinno zawierać np. informacje o stanowisku, rodzaju pracy oraz ewentualnych zagrożeniach.

Normy czasu pracy

Dla pracowników ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności normą jest 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo, a dla lekkiego stopnia standardowe 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Skrócony wymiar czasu pracy obowiązuje od momentu przekazania orzeczenia pracodawcy.

Wynagrodzenie przy skróconym czasie pracy

Skrócenie normy czasu pracy nie może skutkować obniżeniem stałego miesięcznego wynagrodzenia. Na przykład pracownik pracujący wcześniej 8 godzin dziennie ze stałą pensją 5000 zł, po przedstawieniu orzeczenia o niepełnosprawności przechodzi na 7-godzinny wymiar pracy, zachowując tę samą pensję. W efekcie stawka godzinowa wzrasta proporcjonalnie do skróconego czasu pracy. Zasady te dotyczą wszystkich pracowników niepełnosprawnych, niezależnie od momentu uzyskania statusu.

Ograniczenia pracy nocnej i nadgodzin

Osoby z niepełnosprawnością nie mogą pracować w porze nocnej ani w nadgodzinach, z wyjątkiem pracowników pilnujących mienia lub gdy lekarz medycyny pracy wyrazi zgodę, pod warunkiem iż osoba jest już zatrudniona.

Dodatkowe przerwy

Oprócz standardowych przerw wynikających z Kodeksu pracy, pracownikom z niepełnosprawnością przysługuje dodatkowa, 15-minutowa, płatna przerwa na odpoczynek lub ćwiczenia usprawniające.

Dodatkowy urlop wypoczynkowy

Pracownicy ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają prawo do 10 dni dodatkowego urlopu rocznie, który można nabyć po roku od daty orzeczenia. Okres pracy może być sumowany z różnych miejsc zatrudnienia i nie musi być ciągły. Prawo to nie dotyczy osób mających już urlop powyżej 26 dni lub korzystających z innych form dodatkowego urlopu. Niewykorzystany urlop przechodzi na kolejny rok, a pracownik zachowuje prawo do niego choćby po zmianie pracodawcy.

Zwolnienia z pracy z zachowaniem wynagrodzenia

Pracownicy z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mogą korzystać z maksymalnie 21 dni zwolnienia w roku na turnus rehabilitacyjny oraz niezbędne badania lub zabiegi, które nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Podstawa prawna:

• Kodeks pracy (Dz.U. 2023 poz. 1465)
• Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2024 poz. 44)