Procesy cywilne czekają duże zmiany

Ponad 100 zmian w KPC, stosowanego do 80% wszystkich spraw w sądach, ma usunąć niedostatki dużej noweli z 2019 r. Zajmuje się nimi Sejm na trwającym posiedzeniu. Rządowy projekt już został przez posłów skorygowany, choćby w kwestii zasad prowadzenia procesów frankowych.

Dopiero po pierwszym czytaniu dodano w podkomisji przepisy (popiera je Ministerstwo Sprawiedliwości, autor projektu), aby na pięć lat skierować sprawy frankowe wytaczane przez konsumentów do sądów adekwatnych dla miejsca zamieszkania powodów. Zmiana zasad miałaby odciążyć działający od półtora roku w stolicy tzw. sąd frankowy, który z powodu przeciążenia pracą wyznacza rozprawy dopiero za dwa lata. Nowe rygory dotyczyć mają tylko nowych spraw, ale jeżeli konsument sprzeda swoje roszczenie, np. firmie windykacyjnej, to ją też będzie obowiązywać to ograniczenie.

– Pomysł ma zalety i wady – ocenia Szymon Kowalczyk, adwokat z kancelarii Sobota Jachira. – Zaletą jest zaangażowanie do tych spraw większej liczby sędziów. Wątpliwości budzi to, czy takie rozwiązanie jest zgodne z dyrektywą Rady 93/13/EWG z 5.4.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz. UE L z 1993 r. Nr 95, s. 29), gdyż ogranicza ono konsumentom, w stosunku do innych poszkodowanych, prawo wyboru sądu – tłumaczy prawnik.

Dla ogółu konsumentów przewidziano natomiast odrębne postępowanie, w którym przedsiębiorca będzie miał obowiązek powołania wszystkich twierdzeń i dowodów już w pozwie, a gdy będzie pozwany – w odpowiedzi na pozew, w terminie wyznaczonym przez sędziego.

Z kolei występujący z pozwem nakazowym przeciwko konsumentowi będzie musiał przedłożyć nie tyko weksel, ale i umowę zabezpieczoną wekslem, bez której sąd nie wyda nakazu. o ile przedsiębiorca przed wytoczeniem sprawy zaniecha próby dobrowolnego rozwiązania sporu i przyczyni się do zbędnego wytoczenia powództwa, sąd będzie mógł obciążyć go w całości kosztami, a choćby je podwyższyć.

Adwokat Przemysław Wierzbicki z kancelarii KKLW ocenia, iż nowa procedura utrudni przedsiębiorcom prowadzenie procesu. Głównie przez niesprawiedliwe rozwiązanie, gdyż popełnienie formalnego błędu prawnika prowadzić będzie do przegranej firmy.

– Regulacja ta zagraża zwłaszcza mikro- i małym przedsiębiorcom. Konsument, np. prawnik, będzie w procesie lepiej traktowany niż pozwany przez niego elektryk prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą – dodaje mec. Wierzbicki.

Usprawnienia…

Aby przyśpieszyć drobniejsze sprawy, zwłaszcza tzw. bagatelne (do 4 tys. zł), uzasadnienie wyroku ograniczać się będzie mogło (ale nie musiało – sąd będzie tu miał swobodę) do wyjaśnienia podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów. Ma też zostać podniesiony próg kwotowy spraw należących do adekwatności sądu okręgowego, z 75 tys. zł do 100 tys. zł, co nieco odciąży ten szczebel sądownictwa.

Z kolei posiedzenie przygotowawcze do rozprawy (instytucja ta pojawiła się wraz z poprzednią nowelizacją) będzie można przeprowadzić na odległość. Pojawi się też możliwość podania w piśmie procesowym numeru telefonu czy adresu poczty elektronicznej, co usprawni komunikację z sądem. Odbiór przesyłki sądowej na poczcie ma umożliwić pełnomocnictwo notarialne.

Ponadto pismo wnoszone przez adwokata (lub radcę) ma zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym dowodowe, a niedochowanie tego rygoru na skutkować ich pominięciem.

Jak wskazuje dr Sławomir Cieślak w opinii dla Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, rozwiązanie to może pogorszyć sytuację strony reprezentowanej przez pełnomocnika i obniżyć zaufanie do zawodu radcy lub adwokata.

…i pouczenia

Nastąpi też rozdzielenie pouczeń udzielanych stronom przez sędziego na pierwszym etapie sprawy od pouczeń, które wymagane są w jej trakcie. Sędzia będzie mógł wskazać stronie fakty, które na danym etapie sprawy można uznać za bezsporne lub dostatecznie wykazane. Aby uchronić go przed zarzutem stronniczości, dodano przepis, iż takie pouczenie nie może być uznawane za jej przejaw.

Prawnicy są co do tej zmiany podzieleni. Mariusz Korpalski, radca prawny, popiera ją, oceniając, iż wprowadzone wcześniej pouczenie o prawdopodobnym wyniku sprawy w art. 156¹ KPC było przełomem w komunikacji sądu ze stronami. Dzięki niemu strona wie, w którą stronę zmierza sprawa i może uzupełnić stanowisko.

Etap legislacyjny: przed trzecim czytaniem