Projekt dużej ustawy sankcyjnej opublikowany – nadchodzą krajowe sankcje

Nadchodzi nowy rozdział w polskim prawie w obszarze sankcji. 26 czerwca 2025 roku opublikowano projekt ustawy o środkach ograniczających, który wdraża dyrektywę 2024/1226. Celem unijnych przepisów jest uszczelnienie systemu sankcji w UE.

Projekt ustawy tworzy ramy stosowania i egzekwowania sankcji w Polsce, przy czym jednocześnie znacząco wykracza poza ramy dyrektywy. W związku z tym coraz częściej mówi się o nim jako o dużej ustawie sankcyjnej (dla odróżnienia od dotychczasowej polskiej ustawy sankcyjnej, która z kolei jest nazywana „małą”).

Duża ustawa sankcyjna – co się zmienia?

Projekt dużej ustawy sankcyjnej wprowadza nowe typy przestępstw popełnianiach przez osoby fizyczne i podmioty zbiorowe. Dotyczą one zarówno naruszeń sankcji UE, jak i tych wynikających z decyzji ONZ.

Ponadto wprowadza długo wyczekiwane rozwiązanie, czyli automatyczną karalność za naruszenie sankcji przyjmowanych przez UE i ONZ. Oznacza to, iż wszystkie unijne oraz międzynarodowe środki ograniczające wiążące Polskę – obecne i przyszłe – będą automatycznie stosowane i egzekwowane w Polsce. Nie będzie więcej potrzeby każdorazowego dostosowywania polskiego prawa do kolejnych pakietów sankcji UE lub decyzji ONZ.

Projekt dużej ustawy sankcyjnej potwierdza jednoznacznie możliwość stosowania – niezależne i uzupełniająco wobec środków ograniczających UE – krajowych środków ograniczających, gdy przemawiają za tym względy bezpieczeństwa narodowego lub porządku publicznego.

Krajowe środki ograniczające mogą być:

• indywidualne (m.in. zamrożenie środków osobom lub podmiotom);
• sektorowe (Rada Ministrów będzie mogła ograniczyć handel i finanse z państwami zagrażającymi RP).

Ponadto, projekt zakłada powstanie kolejnej listy sankcyjnej, obejmującej osoby i podmioty, wobec których stosuje się krajowe środki ograniczające.

Surowe sankcje administracyjne i karne

Projekt dużej ustawy sankcyjnej przewiduje surowe i odstraszające sankcje za nieprzestrzeganie środków ograniczających. Dla osób lub podmiotów, które naruszają lub obchodzą środki ograniczające zdefiniowane w ustawie (UE, ONZ i krajowe), przewidziane są administracyjne kary pieniężne w wysokości do 20 mln PLN.

Za naruszenie sankcji UE i ONZ przewidziana jest też odpowiedzialność karna pozbawienia wolności. Jej wymiar jest zależny od typu czynu – od 6 miesięcy do lat 8, od 1 roku do lat 10 lub od lat 2 do lat 12. W niektórych przypadkach może wynieść od 3 miesięcy do lat 5.

Z kolei wobec podmiotów zbiorowych kara pieniężna może wynieść od 10 000 do 200 000 000 złotych lub 5% przychodu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok obrotowy, w którym popełniono czyn zabroniony będący podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego.

Co dalej w związku z projektem dużej ustawy sankcyjnej?

Aktualnie trwa etap konsultacji publicznych, stąd ostateczne rozwiązania mogą różnić się od tych przewidzianych w projekcie. Mimo to już teraz treść projektu wskazuje, iż przesłanki nakładania na przedsiębiorców administracyjnych kar pieniężnych, jak i definiujące odpowiedzialność karną za nieprzestrzeganie sankcji w projekcie, są nieprecyzyjne. W niektórych przypadkach trudno również wywnioskować z projektowanego przepisu, jakie zachowanie jest zagrożone karą.

W trakcie prac nad ustawą powyższe wątpliwości powinny zostać usunięte – tak, aby podmioty, do których skierowana jest ustawa, miały pewność, jakie zachowania są dopuszczalne, a za jakie grozi nałożenie kar.

Zespół Trade Compliance będzie obserwować rozwój prac legislacyjnych i informować na bieżąco o zmianach projektu. W razie dodatkowych pytań, zapraszamy do kontaktu!

Interesują Cię tematy związane z cłem i sankcjami?