Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę jawną – jak wygląda?

Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mogą na pewnym etapie rozwoju swojej firmy odczuć konieczność zmiany jej formy prawnej. Wszystko po to, by dany biznes był po prostu bardziej opłacalny. Jednym z rozwiązań dla samozatrudnionych jest przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę jawną. Jak takie rozwiązanie wygląda w praktyce? O czym koniecznie trzeba pamiętać?

Na wstępie warto wyjaśnić, czym w ogóle jest spółka jawna. Tego rodzaju twór definiuje artykuł 22 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z jego zapisami, jest to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, ale nie jest inną spółką handlową. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką z uwzględnieniem art. 31. Spółka jawna to dobre rozwiązanie dla osób, chcących maksymalnie ochronić swoje indywidualne interesy wynikające z prowadzenia biznesu. Taka forma działalności pozwala bowiem zachować odrębność majątkową.

Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, natomiast ma zdolność prawną. Kodeks spółek handlowych nie określa żadnych wymagań kapitałowych wobec tego rodzaju spółki. Oznacza to w praktyce, iż można ją utworzyć bardzo niskim kosztem.

Każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Zawarcie umowy spółki jawnej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Zgodnie z art. 23 Kodeksu spółek handlowych – umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej – kwestie prawne

W polskim prawie kwestie przekształceń reguluje Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U.2020.1526 t.j. z dnia 2020.09.04). Dokument ten nie wyszczególnia jednak osobnych zasad dla przekształceń jednoosobowych działalności gospodarczych. Taka transformacja jest w gruncie rzeczy quasi-przekształceniem, określanym często jako przekształcenie gospodarcze, mające swoje źródła legislacyjne w Kodeksie cywilnym.

Metody przekształcenia gospodarczego

Istnieją trzy metody przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę jawną. Są to kolejno:

• likwidacja działalności gospodarczej i następne wykorzystanie uzyskanych w ten sposób środków w celu utworzenia spółki jawnej bądź wstąpienia do istniejącej już spółki jawnej;
• dokonanie sprzedaży na rzecz istniejącej spółki jawnej prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ k.c. i następnie wstąpienie do tejże spółki w charakterze wspólnika;
• dokonanie wniesienia – tytułem aportu – przedsiębiorstwa do spółki jawnej.

Likwidacja prowadzonej działalności gospodarczej i następnie założenie spółki jawnej

To bardzo często praktykowana metoda przekształcenia jednoosobowej firmy w spółkę jawną. W pierwszej kolejności należy sformalizować likwidację prowadzonej dotąd działalności, czyli wykreślić ją z ewidencji i zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego fakt i datę zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Koniecznie jest również opodatkowanie dochodu wynikającego z takiej działalności. Do pozostałych formalności niezbędnych do finalizacji zalicza się dopełnienie obowiązków w urzędzie skarbowym, spełnienie wszelkich obowiązków wynikających z obowiązującej ustawy VAT, wyrejestrowania firmy z REGON i ZUS, a także likwidacja prowadzonego dotąd firmowego rachunku bankowego.

Dopiero po tym można przystąpić do utworzenia spółki jawnej. W tym celu sporządza się pisemną umowę miedzy wspólnikami, opłaca się podatek od czynności cywilnoprawnych i zgłasza założenie spółki w rejestrze przedsiębiorców.

Rozwiązanie to, choć może wydawać się skomplikowane, w praktyce pozwala dość gwałtownie i sprawnie przemianować jednoosobową działalność w spółkę jawną. Warto jednak pamiętać, iż nie zawsze taka droga przekształcenia jest możliwa, chociażby ze względu na szereg obowiązków podatkowych ciążących na przedsiębiorcy.

Sprzedaż działalności spółce jawnej

Inne metoda przekształcenia polega na tym, iż istniejąca już (a w zasadzie nowopowstała spółka jawna) dokonuje zakupu jednoosobowej działalności gospodarczej. Na podstawie zawartej umowy sprzedaży spółka staje się automatycznie właścicielem majątku wchłanianej firmy, czyli jej środków trwałych, praw, wierzytelności oraz towarów. Co jednak istotne, nie przejmuje samej działalności, gdyż ta została przypisana do konkretnej osoby, której dane figurują w CEIDG. Sama działalność powinna zatem zostać zlikwidowana (tak jak zostało to opisane w poprzednim akapicie. Po tym ma on pełne prawo wstąpić do spółki w charakterze wspólnika, wnosząc jako wkład środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży przedsiębiorstwa. Tu jednak należy wiedzieć, iż wstąpienie do spółki rodzi obowiązek zmiany umowy spółki oraz wprowadzenia odpowiednich zmian w KRS.

Sprzedaż działalności spółce nie sprawia, iż na tę ostatnią przechodzą uprawnienia i obowiązki o charakterze publicznoprawnym. Ponadto rodzi to znaczne zobowiązanie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wniesienie działalności gospodarczej aportem do spółki jawnej

Ostania z metod polega na wniesienie działalności gospodarczej aportem do spółki jawnej. Co to oznacza w praktyce? W największym uproszczeniu jest to otrzymanie udziałów w spółce (istniejącej już) w zamian za wniesione przedsiębiorstwo. Dokonuje się w ten sposób niepieniężnego wkładu, czyli aportu. Przedsiębiorca może dzięki temu kontynuować prowadzenie swojej dotychczasowej działalności, jednak w zmienionej formie prawnej, tzn. jako wspólnik w spółce. W takim przypadku niezbędne jest przygotowanie swojej jednoosobowej firmy do wspomnianego aportu, a także sporządzenie aktu wniesienia firmy do konkretnej spółki. Po tym następuje zakończenie funkcjonowania działalności. W samej spółce konieczne jest wprowadzenie zmian w jej umowie oraz zgłoszenie tych modyfikacji w KRS.

Ogólnie przyjmuje się, iż przedsiębiorstwo powinno zostać wniesione do spółki według jego wartości zbywczej z dnia zawarcia umowy. Najczęściej wartość aportu uzgadniana jest między przyszłymi wspólnikami.

Co ważne – czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

O czym warto pamiętać?

Przekształcając swoją jednoosobową działalność, warto na wstępie zastanowić się nad najlepszą pod kątem ewentualnych obowiązków podatkowych formą, jaką firma ma przyjąć. Spółka jawna jest tylko jednym z kilku dostępnych rozwiązań. W niektórych przypadkach korzystniejsze może okazać się przekształcenie JDG w np. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

W zależności od indywidualnego przypadku proces przekształcenia może okazać się nieco bardziej skomplikowany niż pokazuje to sama teoria. Warto wówczas zwrócić się po pomoc do doświadczonego prawnika, który zaoferuje pełne wsparcie w dopełnianiu wszystkich niezbędnych formalności.

Jeśli potrzebują Państwo wsparcia w przekształceniu własnej jednoosobowej działalności gospodarczej, zachęcamy do kontaktu.