Przesłanki zawieszenia postępowania egzekucyjnego

Stan faktyczny

K.B. wniósł o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. We wniosku K.B. wyjaśnił, iż podstawą określenia wysokości należności jest wyrok niemieckiego sądu wydany w związku z nielegalnym przewozem tytoniu samochodem zarejestrowanym na niego. Jednak Sąd Rejonowy w G. wydał wyrok, w którym uznał D.S. za winnego podrobienia wniosku o rejestrację pojazdu, którym przewożono tytoń. W związku z tym K.B. ubiega się o wznowienie postępowanie przed niemieckim sądem karnym oraz skierował do niemieckiego urzędu skarbowego wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Na pytanie organu egzekucyjnego wierzyciel poinformował jednak, iż nie uwzględnił wniosku o zawieszenie postępowania i nakazał jego kontynuowanie. W związku z tym Naczelnik Urzędu Skarbowego w G. odmówił zawieszenia postępowania egzekucyjnego, a Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Z. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie wyjaśniając, iż zgodnie z art. 56 § 1 ustawy z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2505; dalej: EgzAdmU) zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie zależy od uznania organu egzekucyjnego, tylko od zaistnienia przesłanek wymienionych w tym przepisie, a żadna z nich nie została w tej sprawie spełniona.

Zarzuty skargi

K.B. w skardze dowodził, iż art. 56 § 1 pkt 5 EgzAdmU dopuszcza możliwość zawieszenia postępowania egzekucyjnego w innych przypadkach przewidzianych w ustawach. Zdaniem Skarżącego zawarte w art. 18 EgzAdmU odesłanie do odpowiedniego stosowania w postępowaniu egzekucyjnym w administracji przepisów KPA, pozwala na zawieszenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 97 KPA w sytuacji, gdy wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia przez inny organ lub sąd. Skarżący podkreślił, iż organy administracji, na zasadzie uznania wzajemnych orzeczeń zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, związane są prawomocnym wyrokiem karnym skazującym. Skoro więc w Niemczech toczy się postępowanie o wznowienie postępowania karnego, to do czasu zakończenia tego postępowania postępowanie egzekucyjne w Polsce powinno zostać zawieszone.

Orzeczenie WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim oddalił skargę. W uzasadnieniu wyroku wskazano, iż postępowanie w przedmiocie odmowy zawieszenia postępowania egzekucyjnego nie umożliwia kwestionowania zasadności wystawienia tytułu egzekucyjnego czy też schematy jego realizacji. Dlatego stosowanie przepisów stanowiących podstawę zawieszenia musi być oparte na wyniku ścisłej ich wykładni, aby nie niweczyć celem postępowania egzekucyjnego jakim jest doprowadzenie do przymusowej realizacji obowiązku, z którego zobowiązany nie wywiązuje się dobrowolnie. o ile organ nie zawiesza postępowania z urzędu i nie wnioskuje o nie sam wierzyciel to żądanie zobowiązanego musi opierać się na okolicznościach, które spełniają jedną z ustawowych przesłanek zawieszenia wymienionych w art. 56 § 1 EgzAdmU. W tej sprawie nie wystąpiła żadna z nich.

Sąd stwierdził, iż instytucja zawieszenia postępowania egzekucyjnego została całościowo uregulowana w EgzAdmU, w konsekwencji organ nie mógł zawiesić postępowania na podstawie art. 18 EgzAdmU w zw. z art. 97 § 1 pkt 4 KPA. Przepis art. 18 EgzAdmU odsyła do stosowania przepisów KPA, jednak przepisy te na gruncie postępowania egzekucyjnego mogą być stosowane jedynie uzupełniająco w przypadkach, gdy regulacja EgzAdmU okaże się niekompletna. Zawarte w treści art. 56 § 1 pkt 5 EgzAdmU znajduje się odesłanie do przesłanek zawieszenia postępowania egzekucyjnego zawartych w innych ustawach, jednak w ocenie Sądu celem ustawodawcy było odesłanie do uregulowań szczególnych, nie zaś KPA.

Dodatkowo Sąd wskazał, iż zgodnie z art. 97 § 1 pkt 4 KPA organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Skarżący oświadczył, iż dopiero stara się o wznowienie postępowania i brak jest dowodów, iż postępowanie karne w niemieckim sądzie zostało wznowione. Nie można więc uznać, iż w dacie wydania zaskarżonego postanowienia istniało zagadnienie wstępne.

Stanowisko NSA

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną K.B. Przyczyny zawieszenia postępowania egzekucyjnego zostały enumeratywnie wymienione w art. 56 § 1 EgzAdmU. Na podstawie tej regulacji postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu w całości lub w części: w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej; w razie śmierci zobowiązanego, o ile obowiązek nie jest ściśle związany ze zobowiązanym, a jest prowadzona egzekucja z rzeczy lub prawa majątkowego, które nie wygasło wskutek śmierci zobowiązanego; w razie utraty przez zobowiązanego umiejętności czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego; na żądanie wierzyciela; w innych przypadkach przewidzianych w ustawach. Naczelny Sąd Administracyjny podzielił pogląd, iż choć art. 18 EgzAdmU odsyła do stosowania przepisów KPA, to jednak istotny jest zakres i sposób stosowania tych przepisów, czyli odpowiednio. Odpowiednie stosowanie oznacza, iż niektóre regulacje znajdą zastosowanie wprost, inne stosować należy z modyfikacjami, a jeszcze inne w ogóle nie będą miały zastosowania. Przepisy KPA na gruncie postępowania egzekucyjnego mogą być stosowane jedynie uzupełniająco, w przypadkach gdy regulacja EgzAdmU okaże się niekompletna. NSA stwierdził, iż EgzAdmU zawiera samodzielne, charakterystyczne dla tego postępowania, przesłanki jego zawieszenia, wskazane w art. 56 § 1 EgzAdmU. Z uwagi na wyczerpujące wyliczenie przesłanek w tym przepisie należy uznać, iż organ egzekucyjny nie może stosować odpowiednio przepisów KPA o zawieszeniu postępowania. Rozpatrywanie przez niemiecki sąd wniosku o wznowienie postępowania karnego, którego efektem było nałożenie podatku na skarżącego, nie może więc prowadzić do zawieszenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 KPA.