Przestępstwa publicznego udostępnienia informacji oraz nawoływania do udostępnienia informacji

Przebieg procesu legislacyjnego

Uzasadnienie projektu ustawy często pełni pomocniczą funkcję w wykładni, rozumieniu i stosowaniu nowo wprowadzonego przepisu. Z uzasadnienia można wywnioskować, jaką motywacją kierowali się autorzy projektu, jaki był cel i sens danej regulacji. W przypadku analizowanych przepisów brak takiego pomocniczego narzędzia, bowiem zostały one wprowadzone do projektu ustawy w trakcie jej drugiego czytania w Sejmie.

Z zapisu posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach z 21.7.2022 r. wynika, iż przyjęcie poprawki budziło wątpliwości. Przedstawiciel Biura Legislacyjnego wskazał, iż poprawka w tym zakresie wychodzi poza zakres ustawy i nie ma bezpośredniego związku z treścią projektu. Jej zgłoszenie na tak późnym etapie procedury ustawodawczej może budzić wątpliwości co do zgodności trybu uchwalenia ustawy z art. 119 Konstytucji RP. Proponowane poprawki dotyczą nowych typów przestępstw, a pomimo tego nie były poddane procedurze trzech czytań, a także nie były zaopiniowane przez uprawnione do tego podmioty. Zgłoszono wątpliwości co do zachowania zasady proporcjonalności prawa karnego oraz zasady określoności normy prawnokarnej. Podkreślono, iż nowe czyny z art. 223a § 1 KK i art. 223b § 1 KK pozostają w oderwaniu od obowiązków służbowych funkcjonariusza, co jest rozbieżne z przepisami z art. 222 KK i art. 223 KK, które pozostają w ścisłym związku z pełnieniem obowiązków służbowych funkcjonariusza publicznego.

Pomimo powyższych zastrzeżeń poprawka została przyjęta, a co za tym idzie – również ustawa zawierała zmiany w KK poprzez wprowadzenie przepisu art. 223a KK i art. 223b KK.

Senat RP podczas prac nad projektem ustawy wprowadził do tekstu ustawy m.in. poprawkę polegającą na skreśleniu z ustawy nowelizującej przepisu wprowadzającego art. 223a KK i art. 223b KK. Wprowadzenie tych zmian do ustawy w trakcie II czytania jej projektu było nieprawidłowe. Każda ustawa powinna przejść pełną procedurę trzech czytań, rozumianą jako trzykrotne rozpatrzenie przez Sejm tego samego projektu ustawy w sensie merytorycznym, a nie technicznym. Pomiędzy kolejnymi wersjami czytanego projektu musi zachodzić zakresowa tożsamość. Oczywiście w trakcie prac nad ustawą można wprowadzać do niej zmiany, a choćby zmieniać kierunek rozwiązań, ale muszą one mieścić się w zakresie projektu poddanego pierwszemu czytaniu. Tymczasem w tym przypadku wykroczono poza zakres pierwotnie wniesionego projektu. Nowelizacja KK w kwestionowanym przez Senat zakresie nie była rezultatem „dojrzałego namysłu legislacyjnego”, a także obowiązkowych konsultacji społecznych.

Sejm RP odrzucił poprawki Senatu RP i ustawa ostatecznie została uchwalona i wprowadzona w brzmieniu obejmującym także dodanie przepisów art. 223a i art. 223b KK.

Przestępstwo z art. 223a KK

Przestępstwo z art. 223a § 1 KK penalizuje czynności polegające na nawoływaniu do udostępnienia informacji dotyczących życia prywatnego funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, których udostępnienie może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa tego funkcjonariusza lub osoby dla niego najbliższej. Natomiast art. 233a § 2 KK dotyczy czynu popełnionego na szkodę byłego funkcjonariusza publicznego, o którym mowa w art. 233a § 1 KK, o ile czyn ten pozostaje w związku z zadaniami z zakresu ochrony bezpieczeństwa publicznego lub zadaniami Służby Więziennej, które pokrzywdzony wykonywał.

Przestępstwo z art. 223 KK może popełnić każdy. Czynnością wykonawczą jest nawoływanie, czyli zachęcanie, nakłanianie, wzywanie do określonego zachowania się nieskonkretyzowanej grupy osób.

Jest to przestępstwo bezskutkowe – nie ma znaczenia, czy nawoływanie do udostępnienia informacji doprowadzi do ich udostępnienia. Przestępstwo to można popełnić jedynie umyślne, w zamiarze bezpośrednim.

W przypadku art. 223 § 1 KK czyn nie musi pozostawać w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza obowiązków służbowych. Natomiast w przypadku art. 223 § 2 KK czyn ma pozostawać w związku z zadaniami z zakresu ochrony bezpieczeństwa publicznego lub zadaniami Służby Więziennej, które pokrzywdzony wykonywał.

Przedmiotem ochrony jest życie prywatne funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, bezpieczeństwo jego oraz jego osoby najbliższej, a w przypadku art. 223a § 2 KK – byłego funkcjonariusza.

Co do rozumienia pojęcia funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, zastosowanie znajdzie przepis art. 115 § 13 KK w zakresie pkt. 7. Organami powołanymi do ochrony bezpieczeństwa publicznego są przede wszystkim Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Policja. Pozostałe osoby wskazane w art. 115 § 13 KK nie korzystają z ochrony wynikającej z omawianego przepisu.

Na marginesie należy wskazać, iż z uwagi na obowiązywanie przepisu art. 255 § 1 KK (publiczne nawoływanie do popełnienia występku lub przestępstwa skarbowego) i konstrukcję art. 223b KK, wątpliwości budzi w ogóle potrzeba odrębnego przepisu art. 223a KK. Wydaje się, iż wystarczające byłoby przyjęcie art. 223b KK i nawoływanie do popełnienia tego przestępstwa, penalizowane na gruncie art. 255 § 1 KK. Nie można także zapominać o instytucji podżegania. W tym świetle wprowadzenie przepisu art. 223 KK jawi się jako zbędne. Takie działania powodują, iż prawo karne staje się kazuistyczne, a co za tym idzie – nie spełnia swoich podstawowych funkcji.

Przestępstwo z art. 223b KK

W przepisie art. 223b § 1 KK penalizowane jest udostępnianie innej osobie bez zgody funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, informacji dotyczących jego życia prywatnego, których udostępnienie może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa tego funkcjonariusza lub osoby dla niego najbliższej. Art. 223b § 2 KK dotyczy byłego funkcjonariusza publicznego, o którym mowa w art. 223b § 1, o ile czyn ten pozostaje w związku z zadaniami z zakresu ochrony bezpieczeństwa publicznego lub zadaniami Służby Więziennej, które pokrzywdzony wykonywał.

Przepis art. 223b § 3 KK zawiera typ kwalifikowany tego przestępstwa, uzależniony od udostępnienia informacji poprzez ich publiczne rozpowszechnienie.

Podobnie jak w przypadku art. 223a KK jest to przestępstwo powszechne, które może być popełnione jedynie umyślnie, w zamiarze bezpośrednim.

Informacje, jakie mają podlegać udostępnieniu, to takie, które dotyczą życia prywatnego osoby podlegającej ochronie, których udostępnienie może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa tego funkcjonariusza lub osoby dla niego najbliższej.

Co do pojęcia funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, aktualne pozostają rozważania poczynione na tle przepisu art. 223a KK.