Rejestracja znaku towarowego – korzyści, procedura, koszty

W ostatnich latach zwiększa się zainteresowanie przedsiębiorców zagadnieniem ochrony marki i logo firmowego. Wraz z rozwojem działalności i wzrostem rozpoznawalności przedsiębiorcy, pojawia się potrzeba zabezpieczenia oznaczeń firmowych, logotypów, jak też topowych produktów przed nieuprawnionym wykorzystaniem przez osoby trzecie. Jednym z aspektów ochrony jest rejestracja znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP.

Rejestracja znaku towarowego odbywa się w toku postępowania, którym kierują specyficzne reguły. Przed podjęciem decyzji o rejestracji zachęcamy do zapoznania się z przygotowanym przez naszą kancelarię artykułem poradnikowym, w który wskazujemy na szereg kwestii praktycznych.

Z artykułu dowiesz się między innymi:

• Czym jest znak towarowy ?
• Jakie korzyści wiążą się z rejestracją znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP,
• Jakie warunki powinien spełniać znak, aby doszło do rejestracji,
• Rejestracja znaku towarowego – kiedy Urząd Patentowy może odmówić rejestracji,
• Jak wygląda procedura rejestracji znaku towarowego,
• Jakie są koszty rejestracji,
• Co zrobić kiedy ktoś narusza nasz znak towarowy,

Znak towarowy – co to jest

Pojęcie znaku towarowego często bywa utożsamiane z logo firmowym. Prawo własności przemysłowej definiuje jednak znak towarowy szerzej tj. jako:

każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.

Tym samym znakiem towarowym mogą być wszelkie oznaczenia (nie tylko logo firmowe lub nazwa przedsiębiorcy), o ile tylko spełnia powyższe warunki. Kluczową cechą znaku towarowego i jednym najistotniejszych aspektów przywołanej definicji jest zdolność znaku do odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego (tzw. zdolność odróżniająca znaku). Istotę znaku towarowego stanowi zatem możliwość oznaczenia i wyróżniania produktów lub usług należących do tych samych kategorii lub spełniających podobne potrzeby, ale oferowanych przez różnych przedsiębiorców.

Znakiem towarowym może być oznaczenie, które zapisuje się w pamięci klientów i pozwala zindywidualizować dany produkt co do pochodzenia od określonego przedsiębiorcy.

Znak towarowy może występować jako oznaczenie słowne, składające się wyłącznie z wyrazów (znak słowny), a także jako postać graficzna (znak graficzny).

W praktyce często sama grafika jest na tyle charakterystyczna, iż w pełni wystarcza do identyfikacji towaru lub usługi. Wystarczy przypomnieć logotypy producentów znanych marek elektroniki, samochodów, czy odzieży, aby uzmysłowić sobie, jak wiele firm rozpoznajemy po samym oznaczeniu (znaku słownym).

Znak towarowy może mieć również konstrukcję łączoną (znak słowno-graficzny). Szeroka definicja znaku towarowego pozwala ponadto na rejestrację znaków w postaci liter, cyfr, kolorów, form przestrzennych (w tym także kształtu towaru lub opakowania), a także znaków w postaci dźwiękowej (tzw. znaki niekonwencjonalne). W odniesieniu do znaków niekonwencjonalnych może być problematyczne spełnienie przesłanki odróżnialności. o ile jednak pojedyncze kolory, znaki lub słowa są na tyle charakterystyczne, aby klienci mogli z łatwością dostrzec, zapamiętać i wiązać w ten sposób oznaczony produkt lub usługę z danym producentem, znak może zostać zarejestrowany i spełniać swe funkcje.

Przykład: W Urzędzie Patentowym RP jest w tej chwili zarejestrowanych kilka znaków towarowych w postaci charakterystycznych kolorów, m.in. znany operator telekomunikacyjny zarejestrował jako znak towarowy kolor pomarańczowy, słynny producent mlecznej czekolady – fioletowy, a producent dodających skrzydeł napojów energetycznych – połączenie koloru niebieskiego i srebrnego.

Rejestracja znaku towarowego – dlaczego warto zarejestrować znak towarowy

Biorąc pod uwagę wartość oznaczeń firmowych dla przedsiębiorców oraz zagrożeń, jakie wiążą się posiadaniem praw do rozpoznawalnego znaku towarowego, warto zastanowić się nad sposobami jego zabezpieczenia. Jedną z najważniejszych form jakie może przybrać ochrona logo i ochrona marki przed nieuprawnionym wykorzystaniem jest rejestracja znaku towarowego.

Co daje rejestracja znaku towarowego? Przede wszystkim dzięki zgłoszeniu właściciel znaku towarowego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

W ramach prawa do używania znaku właściciel może m.in.:

• umieszczać znak na towarach i ich opakowaniach, następnie oferować i wprowadzać do obrotu tak oznaczone produkty,
• oferować lub świadczyć usługi pod tym znakiem,
• umieszczać znak na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług,
• posługiwać się znakiem w celu promocji i reklamy swoich towarów i usług.

Treść opisanego wyżej uprawnienia posiada dwa aspekty – pozytywny i negatywny. Po pierwsze, określa, co właściciel może robić ze znakiem towarowym, w jakich granicach korzystać ze znaku. Po drugie, uprawnienie wskazuje na możliwość zakazania innym podmiotom dokonywania analogicznych działań w odniesieniu do znaku. Tym samym dzięki rejestracji, prawo do posługiwania się znakiem uzyskuje tylko właściciel. jeżeli jakiekolwiek inny podmiot korzysta ze znaku bez zgody właściciela, oznacza to naruszenie praw ochronnych i może stanowić podstawę do skierowania roszczeń. O zakresie tych roszczeń opowiemy w dalszej części artykułu.

Wizualnym przejawem uzyskania prawa ochronnego jest możliwość wskazywania, iż znak został zarejestrowany, poprzez stosowanie symbolu ®, tj. umieszczenie w sąsiedztwie znaku litery „R” wpisanej w okrąg.

Znak może być używany w sposób zarobkowy i zawodowy. Aspekt zarobkowy pozwala na wykorzystywanie znaku towarowego do prowadzenia działalności nastawionej na zysk. Nie ma przy tym znaczenia, czy w rezultacie rejestracji i stosowania znaku faktycznie powstają jakiekolwiek korzyści finansowe. Z kolei aspekt zawodowy wiąże się z możliwością wykorzystywania znaku w celach związanych z działalnością profesjonalną o trwałym charakterze (w odróżnieniu od działalności amatorskiej lub okazjonalnej), choćby jeżeli nie jest ona nastawiona na zysk. Powyższe cechy przemawiają za przeznaczeniem znaku towarowego przede wszystkim do używania w sferze gospodarczej.

Odmowa rejestracji znaku

Mając na uwadze opisane wyżej warunki jakie powinno spełniać oznaczenie, aby być uznane za znak towarowy, warto wskazać na cechy stanowiące podstawę odmowy rejestracji znaku. Urząd patentowy nie udzieli bowiem prawa ochronnego w przypadku zaistnienia tzw. bezwzględnych przeszkód rejestracji znaku towarowego. W szczególności nie zostanie zarejestrowane oznaczenie, które:

1. nie może być znakiem towarowym, tj. nie wypełnia definicji znaku towarowego (patrz rozdział I – Znak towarowy – co to jest),
2. nie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone – przykładowo: producent mebli nie może zarejestrować znaku towarowego słownego „Meble”, gdyż taka nazwa wskazuje jedynie na rodzaj towaru, nie pozwala natomiast na odróżnienie produktów pochodzących od tego producenta od towarów innych producentów działających w tej samej branży,
3. składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności – przykład: wygodne krzesło, ciasto z Warszawy, czy bawełniany podkoszulek,
4. składa się wyłącznie z elementów, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych – należy pamiętać, iż rejestracja znaku towarowego pozwala z wyłączeniem innych przedsiębiorców korzystać z danego oznaczenia. Innymi słowy, przyznanie praw ochronnych na znak towarowy daje właścicielowi znaku pewien zakres monopolu co do używania danego oznaczenia. Rejestracja powszechnie używanych słów czy oznaczeń powodowałoby utrudnienia komunikacyjne lub faktyczny brak możliwości ochrony znaku przed naruszeniem.
5. zostało zgłoszone w złej wierze, tj. zgłoszenie ma na celu zablokowanie możliwości używania danego oznaczenia podmiotowi, który posługuje się już na rynku tym oznaczeniem, ale jeszcze go nie zarejestrował. Zgłoszenie w złej wierze to również takie, które jest dokonywane w celach spekulacyjnych, bez zamiaru używania znaku (np. wnioskodawca rejestruje znak po to, by następnie korzystnie odsprzedać prawa do znaku jego pierwotnemu posiadaczowi, który spóźnił się z rejestracją),
6. jest sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, np. zawiera niecenzuralne lub obraźliwe słowa lub oznaczenia,
7. zawiera element o wartości symbolicznej (o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym), zaś jego używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową,
8. zawiera symbol Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa (np. godło, barwy lub hymn),
9. ze swojej istoty może wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru.

W przypadku wystąpienia jednej z powyższych cech, Urząd Patentowy ma bezwzględny obowiązek wydać decyzję o odmowie rejestracji znaku.

Urząd może ponadto odmówić przyznania praw ochronnych, w przypadku wniesienia przez inną osobę sprzeciwu wobec zgłoszenia (szerzej o sprzeciwie opowiemy w dalszej części artykułu), w innymi w razie zaistnienia jednej z tzw. względnych przeszkód rejestracji znaku towarowego, m.in., gdy:

1. używanie znaku narusza prawa osobiste lub majątkowe innej osoby,
2. oznaczenie jest identyczne ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby, dla identycznych towarów lub towarów podobnych, o ile zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd,
3. znak jest identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego, na który udzielono już prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby,
4. znak jest identyczny lub podobny do znaku towarowego, który wcześniej był już powszechnie znany i używany jako znak towarowy przeznaczony do oznaczania takich samych lub podobnych towarów.

Odmowa rejestracji znaku jest równoznaczna z nieprzyznaniem praw ochronnych na znak towarowy i tym samym nieuzyskaniem przez zgłaszającego korzyści związanych z rejestracją. Zgłoszenia, w odniesieniu do których odmówiono rejestracji są publikowane w bazach Urzędu Patentowego.

Procedura rejestracji znaku towarowego

Rejestracja znaku towarowego następuje na wniosek osoby uprawnionej do znaku (właściciela znaku). Wniosek o dokonanie rejestracji może zostać złożone w formie pisemnej (papierowej) lub elektronicznej. Jednym z najważniejszych elementów, jakie powinien obejmować wniosek jest oznaczenie znaku towarowego oraz wskazanie towarów lub usług, dla których znak będzie przeznaczony.

Znak można oznaczyć poprzez zamieszczenie jego zdjęcia lub szkicu (jest to niezbędne zwłaszcza w odniesieniu do znaków graficznych i słowno-graficznych) oraz opisu, zawierającego wskazanie użytej czcionki, kolorów, technik graficznych. Oznaczenie znaku obejmuje także wskazanie charakteru – znak słowny, słowno-graficzny, graficzny, etc.

Zakres towarów i usług jest podawany przy wykorzystaniu tzw. klasyfikacji nicejskiej, tj. zestawienia opracowanego i zarządzanego przez Światową Organizację Własności Intelektualnej, służącego do klasyfikacji towarów i usług na potrzeby rejestracji znaków towarowych. Należy przy tym pamiętać, iż ochrona logo i marki, udzielana w wyniku rejestracji znaku towarowego nie ma charakteru nieograniczonego, ale obejmuje jedynie kategorie towarów i usług (zgodnie z klasyfikacją nicejską) podane w zgłoszeniu oraz wymienione w decyzji Urzędu Patentowego o przyznaniu praw ochronnych.

Po wniesieniu poprawnego pod względem formalnym wniosku o rejestrację (o ile nie zaistnieją bezwzględne przeszkody rejestracji), Urząd Patentowy dokonuje publikacji zgłoszenia w Biuletynie Urzędu Patentowego. Zamieszczając ogłoszenie Urząd wskazuje jednocześnie na możliwość wniesienia sprzeciwu względem rejestracji. Sprzeciw wobec zgłoszenia znaku towarowego może być złożony w terminie 3 miesięcy od daty ogłoszenia, przez każdą osobę, która uważa, iż posiada wcześniejsze uprawnienie do danego znaku. Podstawą sprzeciwu mogą być względne przeszkody rejestracji (patrz rozdział III artykułu). Sprzeciw podlega opłacie w wysokości 600 zł. O wniesieniu sprzeciwu Urząd zawiadamia uprawnionego (wnioskodawcę), umożliwiając mu wypowiedzenie się i udział w postępowaniu.

W przypadku, gdy w ocenie Urzędu Patentowego sprzeciw jest uzasadniony, Urząd dokonuje odmowy rejestracji znaku. W przypadku oddalenia sprzeciwu, Urząd dokonuje rejestracji, tj. przyznaje prawa ochronne na znak towarowy.

Od wydanej decyzji przysługuje środek odwoławczy w postaci wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Urząd Patentowy, a następnie skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Wniosek o rejestrację znaku towarowego najczęstsze błędy, na co zwrócić uwagę przy rejestracji

Etap składania wniosku o rejestrację znaku towarowego ma istotne znaczenie dla skuteczności ochrony marki. Błędy popełnione na tym etapie mogą utrudniać, a choćby faktycznie uniemożliwiać skorzystanie z przyznanych praw ochronnych do znaku towarowego.

Z naszej praktyki wynika, iż jednym z ważniejszych aspektów, jakie należy przeanalizować przed złożeniem podania o rejestrację, jest określenie zakresu towarów i usług, do których oznaczania znak będzie używany. Jak wskazywaliśmy we wcześniejszej części artykułu, prawa ochronne na znak towarowy mogą udzielane jedynie w odniesieniu do kategorii towarów i usług określonych we wniosku. Rejestracja nie chroni natomiast przed wykorzystywaniem znaku przez inne podmioty w zakresie klas towarowych nieobjętych decyzją o udzieleniu prawa ochronnego. Zatem w pierwszej kolejności, aby w pełni zabezpieczyć swoje prawa, przy rejestracji należy określić możliwie jak najszerszy zakres potencjalnego użycia znaku.

Z drugiej strony, nie warto dokonywać zgłoszenia „na wszelki wypadek”, w odniesieniu do klas towarowych, w ramach których znak nie będzie wykorzystywany. Wiąże się to po pierwsze, z koniecznością uiszczenia wyższej opłaty (wysokość opłaty zależy od liczby zgłoszonych klas towarowych). Po drugie, zbyt szerokie określenie zakresu znaku powoduje ryzyko uchylenia praw ochronnych w odniesieniu do niewykorzystywanych klas towarowych.

Zgodnie z ustawą, prawo ochronne na znak towarowy wygasa na skutek nieużywania zarejestrowanego znaku w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat po wydania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego.

Dokonując zgłoszenia warto przemyśleć wszelkie aspekty wykorzystania znaku, aby uzyskać ochronę i zabezpieczyć swe interesy w jak najszerszym zakresie, a jednocześnie nie generować zbędnych kosztów i nie narażać się na postępowanie o wygaśnięcie znaku towarowego.

Kolejnym istotnym aspektem, który należy brać pod uwagę przed przystąpieniem rejestracji jest ustalenie, czy znak będzie wykorzystywany jedynie na terytorium Polski, czy także na terytorium Unii Europejskiej. Szerzej o tym w dalszej części artykułu.

Rejestracja znaku towarowego koszt

Wnioskodawca składający wniosek o rejestrację znaku towarowego jest zobowiązany ponieść koszty związane ze zgłoszeniem. Koszty te różnią się w zależności od tego, w jaki sposób jest składany wniosek (w postaci papierowej czy elektronicznej) oraz w ramach ilu klas towarowych (w ramach klasyfikacji nicejskiej) znak ma być zarejestrowany.

Opłata od wniosku o zastrzeżenie znaku firmowego w ramach jednej klasy klasyfikacji nicejskiej wynosi 450 zł (w razie zgłoszenia elektronicznego jest to 400 zł). Każda kolejna klasa podlega dodatkowej opłacie w wysokości 120 zł (niezależnie od sposobu zgłoszenia).

Po dokonaniu rejestracji znaku towarowego, uprawniony jest zobowiązany wnieść opłatę za pierwszy dziesięcioletni okres ochronny w wysokości 400 zł za każdą klasę, w ramach której znak został zastrzeżony, a także opłatę w wysokości 90 zł za publikację informacji o udzielonym prawie.

Warto pamiętać, iż ochrona logo wynikająca z rejestracji znaku trwa pod warunkiem uiszczania opłat za kolejne 10-letnie okresy ochronne. W przypadku nieuregulowania powyższej należności, prawa ochronne do znaku towarowego wygasają.

Ochrona logo – roszczenia przysługujące właścicielowi znaku

Rejestracja znaku towarowego daje właścicielowi przede wszystkim możliwość korzystania ze znaku z wyłączeniem innych osób. Przewidziana przez obowiązujące przepisy ochrona prawna marki, pozwala na wyegzekwowanie powyższych uprawnień. Prawo własności przemysłowej przyznaje bowiem właścicielowi znaku szereg roszczeń, które może on kierować przeciwko podmiotom naruszającym prawa wyłączne do zarejestrowanego znaku towarowego.

Do roszczeń tych należą przede wszystkim prawo do:

1. żądania zaniechania naruszeń, w tym zaprzestania wprowadzania do obrotu produktów lub oferowania usług oznaczonych znakiem,
2. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
3. żądania naprawienia szkody wyrządzonej w wyniku zawinionego naruszenia,
4. żądania zapłaty sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego do znaku, w przypadku, gdy zaniechanie naruszania byłyby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe, a zapłata stosownej sumy pieniężnej należycie uwzględnia interesy uprawnionego.

Powyższe roszczenia mogą być dochodzone na drodze postępowania sądowego (przed sądem cywilnym). Roszczenia z tytułu naruszenia praw ochronnych do znaku towarowego przedawniają się w terminie 3 lat od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o naruszeniu prawa i o osobie, która dopuściła się naruszenia. W każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia, w którym nastąpiło naruszenie.

Naruszenie praw do znaku towarowego może w określonych wypadkach przybrać formę czynu nieuczciwej konkurencji. O dochodzeniu praw z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji pisaliśmy w artykule: „Czyn nieuczciwej konkurencji”.

Rejestracja znaku towarowego w procedurze krajowej czy unijnej?

Rejestracja znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP oznacza przyznanie ochrony na terytorium Polski. jeżeli znak ma być wykorzystywany jedynie do działalności na tym obszarze, rejestracja w procedurze krajowej będzie wystarczająca. o ile jednak wnioskodawca prowadzi lub w najbliższym czasie zamierza rozpocząć prowadzenie działalności również w innych krajach Unii Europejskiej, warto rozważyć rejestrację w znaku towarowego w EUIPO (Europejskim Urzędzie ds. Własności Intelektualnej). Ochrona przyznawana w tzw. procedurze unijnej obejmuje całą Unię Europejską, w tym także Polskę. Oznacza to, iż właściciel znaku może wystąpić z roszczeniami w razie naruszenia jego praw przez podmiot z któregokolwiek kraju UE.

Główne aspekty rejestracji znaku w procedurze krajowej i unijnej (podobieństwa i różnice) przedstawia poniższa grafika:

Usługi kancelarii związane z rejestracja znaku towarowego

Prawna ochrona logo i marki posiada aktualnie istotne znaczenie praktyczne. W artykule zostały przedstawione najważniejsze kwestie dotyczące przedmiotu ochrony, procedury rejestracji znaku towarowego oraz praw i roszczeń przysługujących właścicielowi znaku. Artkuł ma na celu przede wszystkim nakreślenie najistotniejszych kwestii oraz pokazanie, z jak złożonymi zagadnieniami mamy do czynienia.

Jak zacząć ?

Nasza kancelaria prawna oferuje szeroki zakres wsparcia dla przedsiębiorców, zarówno chcących zarejestrować znak towarowy, jak też zagrożonych lub pokrzywdzonych działaniami innych podmiotów, skierowanymi w stosunku do zarejestrowanego znaku.

• Współpracę z Klientem w zakresie rejestracji znaków towarowych rozpoczynamy od poszukiwania znaku, tj. analizy, czy w Urzędzie Patentowym oraz EUIPO zostały już zarejestrowane podobne znaki, w ramach interesujących nas klas.
• Kolejnym krokiem jest ustalenie rodzaju znaku (słowny, słowno-graficzny, etc.), omówienie jego zakresu (ustalenie, co czego znak będzie wykorzystywany) i przypisanie mu odpowiednich klas klasyfikacji nicejskiej.
• Następnie przygotowujemy opis znaku i ustalamy sposób jego prezentacji w rejestrze.
• Finalnym etapem jest ustalenie wysokości opłat i złożenie odpowiednich formularzy rejestracji.
• Nasza usługa obejmuje obsługę od momentu wstępnej analizy możliwości rejestracji znaku aż do otrzymania świadectwa ochronnego na znak towarowy.

Dotychczas w ramach naszej praktyki prawnicy zarejestrowali dziesiątki znaków towarowych – zarówno w procedurze krajowej, jak i unijnej. Zarejestrowane przez nas znaki posiadają już znaczną rozpoznawalność. Dzięki rejestracji, właściciele znaków uzyskali możliwość komfortowego prowadzenia działalności, bez obawy o skutki naruszenia praw do znaku.

Jeśli potrzebują Państwo wsparcia w powyższym obszarze, zapraszamy do kontaktu z kancelarią.