Rękojmia i gwarancja konsumencka – co się zmieni i dla kogo

Tegoroczna wiosna przyniesie wiele zmian prawnych, które zainteresują zarówno klientów, jak i sprzedawców. O części z nich pisałam już we wcześniejszych artykułach poświęconych Dyrektywie Omnibus. Przyszedł czas na omówienie rękojmi i gwarancji konsumenckiej[1] – uprawnień znanych i często wykorzystywnych przez klientów, które niebawem będą realizowane na nowych zasadach.

KTO BĘDZIE KORZYSTAŁ Z UPRAWNIEŃ NA NOWYCH ZASADACH?

Przepisy o rękojmi i gwarancji konsumenckiej stosujemy do konsumentów oraz Przedsiębiorców Indywidualnych.

Oznacza to, iż wystawienie dowodu zakupu z numerem NIP przedsiębiorcy nie przesądza o charakterze zakupu i nie możemy na tym elemencie poprzestać kwalifikacji klienta do jednej z kategorii. Może się bowiem okazać, iż w przypadku danego zakupu przedsiębiorca będzie korzystał z rękojmi konsumenckiej. Więcej na ten temat tutaj: https://dev.kopiujwklej.net/prawomarketingu/nowe-prawa-dla-niektorych-kupujacych-jak-wdrozyc-zmiany-w-e-commerce/.

RĘKOJMIA KONSUMENCKA

W mojej ocenie, stosowanie nowych przepisów będzie stanowiło duże wyzwanie dla sprzedawców. Największym problemem może okazać się zakwalifikowanie klienta do jednej z kategorii, o czym powyżej. Kwalifikacja jest niezwykle ważna ponieważ do przedsiębiorców będziemy stosować przepisy o rękojmi zawarte w Kodeksie cywilnym, a do konsumentów i Przedsiębiorców Indywidualnych (dalej łącznie jako: konsumenci) przepisy o rękojmi konsumenckiej zawarte w Ustawie o prawach konsumenta.

Porównując przepisy rękojmi zawarte w Kodeksie cywilnym z przepisami o rękojmi konsumenckiej można wróżnić następujące obszary zmian:

1. przedawnienie roszczeń;
2. definicja zgodności towaru z umową;
3. domniemanie zgodności towaru z umową;
4. hierarchia roszczeń klienta.

A. Przedawnienie roszczeń

Bardzo istotną zmianą jest kwestia przedawnienia roszczeń. Wobec niestosowania w obrocie konsumenckim przepisów Kodeksu cywilnego o rękojmi i braku odrębnego uregulowania tej kwestii w projektowanych przepisach, termin przedawnienia roszczenia konsumenta będzie określany na zasadach ogólnych (art. 118 i n. k.c.), które są znacznie korzystniejsze dla nabywcy, niż zawarte w Kodeksie cywilnym przepisy szczególne dotyczące przedawnienia roszczeń z rękojmi (art. 568 § 2 k.c.). Termin ten zostaje zatem znacznie wydłużony.

B. Definicja zgodności towaru z umową

W projekcie znajdziemy też definicję zgodności towaru z umową. Można powiedzieć, iż to swego rodzaju check lista do sprawdzenia przy rozpatrywaniu reklamacji klienta.

„Art. 43b Towar jest zgodny z umową, o ile zgodne z umową pozostają w szczególności jego:

1) opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;

2) przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.

2. Ponadto, aby został uznany za zgodny z umową, towar:

1) nadaje się do celów, do których zwykle używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;

2) występuje w takiej ilości i ma takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba iż przedsiębiorca wykaże, że:

a) nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie nie mógł o nim wiedzieć,

b) przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane, z zachowaniem warunków i formy w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone lub w porównywalny sposób,

c) publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy;

3) jest dostarczany z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;

4) jest takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy i odpowiada opisowi takiej próbki lub wzoru.”.

C. Domniemanie zgodności towaru z umową

W stosunku do przepisów dotychczasowych wydłużono okres, w którym ciężar dowodu zgodności towaru z umową zostaje przeniesiony na przedsiębiorcę z roku do dwóch lat od chwili dostarczenia towaru.

D. Hierarchia roszczeń klienta

Swoistym novum jest wprowadzenie hierarchii środków ochrony konsumenta, co tak naprawdę oznacza pogorszenie sytuacji konsumentów. Konsument w pierwszej kolejności będzie miał prawo domagać się przywrócenia zgodności towaru z umową poprzez jego naprawę lub wymianę. Dopiero w dalszej kolejności, konsument będzie mógł skorzystać z kolejnych uprawnień, tzn. żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy.

Takie żądanie klient będzie mógł zgłosić tylko wtedy, gdy:

• przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodności z umową;
• przedsiębiorca nie doprowadził towaru do zgodności z umową;
• brak zgodności towaru z umową występuje nadal, pomimo iż przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową;
• brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, iż uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy;
• z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, iż nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Co ważne, w projekcie wyraźnie określono też obowiązki przedsiębiorcy w związku ze zgłoszonym żądaniem. Wprost wskazano, jakie koszty ponosi sprzedawca. I tak:

• przedsiębiorca dokonuje naprawy lub wymiany w rozsądnym czasie od chwili, w której przedsiębiorca został poinformowany przez konsumenta o braku zgodności z umową, i bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta, uwzględniając specyfikę towaru oraz cel, dla którego konsument go nabył. Koszty naprawy lub wymiany, w tym w szczególności koszty opłat pocztowych, przewozu, robocizny i materiałów, ponosi przedsiębiorca;
• konsument udostępnia przedsiębiorcy towar podlegający naprawie lub wymianie. Przedsiębiorca odbiera od konsumenta towar na swój koszt;
• jeżeli towar został zamontowany przed ujawnieniem się braku zgodności towaru z umową, przedsiębiorca demontuje towar oraz montuje go ponownie po dokonaniu naprawy lub wymiany albo zleca wykonanie tych czynności na swój koszt;
• jeśli konsument skorzysta z odstąpienia od umowy w ramach rękojmi, to zwrot towaru odbywa się na koszt przedsiębiorcy.

Gwarancja

O dziwo, pomimo, iż nowy rozdział ma w nazwie również gwarancję, to przez cały czas będziemy stosować do niej przepisy art. 577 – 581 Kodeksu cywilnego.

W Ustawie o prawach konsumenta znalazł się wyłącznie przepis, iż gwarancja trwałości nie może przewidywać warunków naprawy albo wymiany mniej korzystnych dla konsumenta niż określone dla rękojmi.

Od kiedy?

Zgodnie z projektem, nowe przepisy znajdą zastosowanie do umów sprzedaży zawieranych po 28 maja 2022 r. Do umów zawieranych przed tą datą przez cały czas stosujemy stare przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym.

Sprzedawco!

Przed Tobą wyzwanie polegające na wdrożeniu nowych przepisów. jeżeli prowadzisz również sklep internetowy oznacza to, iż prawdopodobnie powinieneś zacząć projektować zmiany w swoim regulaminie. Wstrzymaj się jeszcze z ich publikacją, ale niech nie zaskoczy Cię uchwalenie przepisów krótko przed rozpoczęciem obowiązywania zmian.

[1] Niniejszy artykuł został przygotowany w oparciu o projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy – Kodeks cywilny z dnia 5 stycznia 2022 r.